Η παρούσα διπλωματική εργασία με τίτλο «Υδροτοπία : Η αναγέννηση του έλους της Μπρέξιζας» εκπονήθηκε από τις Γιώτα Μιχαλακοπούλου, Δέσποινα Παλογιαννίδη και Μάγδα Κρέσπη, σπουδάστριες του Ε.Μ.Π, υπό την επίβλεψη των καθηγητών Νικόλαου Αναστασόπουλου και Λεωνίδα Κουτσουμπού και της συμβούλου καθηγήτριας Φλώρας Μπουγαγιώτη. Στόχος της εργασίας είναι η επανερμηνεία και η τοπιακή ανάπλαση της Μπρέξιζας, αναδεικνύοντάς την ως ένα κομβικό τοπόσημο υπερτοπικής σημασίας.
-κειμενο από τους δημιουργούς
Το Μικρό Έλος της Μπρέξιζας, αποτελεί έναν τόπο που διαπνέεται από πολλαπλές δυναμικές τόσο ως προς τη χωρική του σύσταση όσο και ως προς την ιστορική του υπόσταση. Η περιοχή μελέτης αποτελεί Υγρότοπο Α προτεραιότητας και μεταναστευτικό στάθμό 106 ειδών πτηνών ετησίως. Ακόμα, στη περιοχή βρίσκεται ιερό Αιγυπτίων θεών και ρωμαικό βαλανείο, ενώ στο πέρασμα των χρόνων στο οικόπεδο λειτουργούσε Αμερικάνικη Βάση Τηλεπικοινωνίων με ελικοδρόμιο. Πρόκειται για ένα τοπίο που σήμερα πλήττεται από τα ρήγματα του χρόνου και των ανθρωπογενών παρεμβάσεων με σαφή χωρικό κατακερματισμό λόγω της συγκέντρωσης των μπαζων και της παραμέλησης της περιοχής.
Αφετηρία της σκέψης μας, η διάκριση και η στοιχειοθέτηση των πολλαπλών μεταβλητών που εντοπίσαμε στο τοπίο: Γεωμορφολογική ιδιαιτερότητα, αρχαιολογικός πλούτος, υδροβιότοπος περιβαλλοντικής σημασίας, ιστορικότητα και μνήμη του τόπου. Στόχος μας η επανερμηνεία και η τοπιακή ανάπλαση της Μπρέξιζας, αναδεικνύοντάς την ως ένα κομβικό τοπόσημο υπερτοπικής σημασίας. Το υγρό στοιχείο είναι κυρίαρχο στην προσέγγισή μας. Οι ποικίλες διαδρομές του νερού στην περιοχή μας ώθησαν να προτείνουμε μια νέα θέαση του τοπίου αφενός αναγεννώντας και αναδεικνύοντας το υπάρχον έλος και αφετέρου σχεδιάζοντας μια διαδρομή-ραχοκοκαλιά η οποία θα κάνει το χώρο προσβάσιμο και θα προσφέρει πλήθος αισθητηριακών εμπειριών στον επισκέπτη. Από την υπάρχουσα χωρική ενότητα του τόπου στα μικρότερα τοπία που δημιουργούν οι περιβαλλοντικοί κάλυκες του αναγεννημένου έλους και από την υποβάθμιση στην ανάδειξη ενός πνεύμονα αναψυχής που θα φέρνει σε αρμονία τα δύο κυρίαρχα φυσικά στοιχεία της περιοχής, το Πεντελικό Όρος και τη θάλασσα της Νέας Μάκρης.
Η κεντρική διαδρομή πραγματοποιήθηκε με την δημιουργία μιας πλατφόρμας η οποία εναλλάσσεται όπως εναλλάσσεται και το τοπίο όταν κανείς διέρχεται από αυτό. Ξεκινώντας από το παραλιακό μέτωπο, οπού διέρχεται ο περισσότερος κόσμος, δημιουργήσαμε ένα κέντρο καταδύσεων και θαλάσσιων αθλημάτων με την απόληξη της πλατφόρμας εντός της θάλασσας κοντά στις ενάλιες αρχαιότητες. Όσον αφορά τον αρχαιολογικό χώρο, η πλατφόρμα ενώνεται με αυτόν δημιουργώντας μια νέα είσοδο η οποία διευκολύνει την χωρική ανάγνωση του συγκροτήματος αλλά και ταυτόχρονα παρέχει ενημέρωση για αυτόν.
Ο υγρότοπος συνδέεται με την κεντρική πλατφόρμα μέσα από ένα μικρής κλίμακας δίκτυο διαδρομών με παρατηρητήρια που προσφέρονται για ορνιθοπαρατήρηση και μυούν τον επισκέπτη στο υγροτοπικό περιβάλλον. Παράλληλα με την επαναφορά και ενίσχυση το υγρότοπου αποδυναμώνουμε την παρουσία του κτιριακού αποθέματος της αμερικάνικης βάσης, διατηρώντας ωστόσο τη μνήμη αυτής της περιόδου μέσα από την προτεινόμενη επανάχρηση δύο εξ αυτών των κτιρίων ως πολυχώρους καθώς και με την πλαστική διαχείριση της μπετονένιας επιφάνειας του ελικοδρομίου, η οποία πλέον είναι βατή και εντάσσεται στο ευρύτερο δίκτυο περιπάτου.
Η κεντρική μας πλατφόρμα καταλήγει στο λεγόμενο νησί, τη νέα κεντρικότητα στο τοπίο η οποία σε αντίθεση με την υπόλοιπη περιοχή είναι απόλυτα εσωστρεφής και περιορίζει τις οπτικές φυγές προς την Πεντέλη και τη θάλασσα λόγω των πυκνών καλαμιώνων που το περιβάλλουν. Η διαδρομή από το νησί και έπειτα και με κατεύθυνση προς τη Λεωφόρο Μαραθώνος αποκτά έναν πιο αστικό χαρακτήρα σε επίπεδο χωρικής οργάνωσης με την έκταση της να περιορίζεται μιας και οι ροές των πεζών είναι λιγότερές από αυτό το μέτωπο.
Στοιχεία έργου
Τίτλος έργου Υδροτοπία: Η αναγέννηση του έλους της Μπρέξιζας
Τύπος έργου Διπλωματική εργασία
Φοιτητική ομάδα Γιώτα Μιχαλακοπούλου, Δέσποινα Παλογιαννίδη, Μάγδα Κρέσπη
Επιβλέπoνες καθηγητλες Νικόλας Αναστασόπουλος και Λεωνίδας Κουτσουμπός
Πανεπιστημιακό ίδρυμα Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο
The Small Marsh of Brexiza is a place that is impued with multiple dynamics both in terms of its spatial composition and its historical status. The study area is characterized as a High Priority Wetland. Furthermore, in the area there is a sanctuary of Egyptian gods and a Roman bell tower, while over the years the place has been the site of an American Telecommunications Base with a helipad. It is a landscape that is nowadays affected by the ruptures of time and man-made interventions. In the place there is a spatial fragmentation due to the accumulation of bazaars and the neglect of the area.
-text by the authors
The starting point of our thinking is to distinguish and articulate the multiple variables we have identified in the landscape: Geomorphological specificity, archaeological richness, aquatic habitat of environmental importance, historicity and memory of the place. Our aim is to reinterpret and locally regenerate Brexiza, highlighting it as a key landmark of supra local importance. The presence of water is dominant in our approach.
The diverse waterways in the area prompted us to propose a new view of the landscape by both regenerating and highlighting the existing marsh and designing a spine route that will make the site accessible and offer a multitude of sensory experiences to the visitor. From the existing spatial unity of the place to the smaller landscapes created by the environmental caps of the regenerated marsh and from the degradation to the emergence of a recreational lung that will bring in harmony the two dominant natural elements of the area, the Penteli Mountain and the sea of Nea Makri.
The central route was realized by creating a platform that alternates as the landscape changes when one passes through it. Starting from the coastal front, where most people pass through, we created a diving and water sports centre with the platform terminating in the sea near the ancient sites. As for the archaeological site, the platform is joined to it by creating a new entrance that facilitates the spatial reading of the complex and at the same time provides information about it. The wetland is connected to the central platform through a small-scale network of trails with observatories that offer bird watching and introduce the visitor to the wetland environment.
Alongside the restoration and enhancement of the wetland we are weakening the presence of the building stock of the American base, while still preserving the memory of this period through the proposed reuse of two of these buildings as multi-purpose spaces and the plastic management of the concrete surface of the helipad, which is now walkable and integrated into the wider walkway network. Our central platform ends up on the so-called island, the new centrality in the landscape which, unlike the rest of the area, is completely inward looking and limits visual escapes to the Penteli and the sea due to the dense reeds that surround it. The route from the island towards Marathonos Avenue acquires a more urban character in terms of spatial organization with its area being limited as pedestrian flows are less from this front.
Facts & Credits
Project title Hydrotopia: The revival of the marsh of Brexiza
Project type Diploma thesis project
Students Giota Michalakopoulou, Despoina Palogiannidi, Magda Krespi
Supervisor Νikolas Anastasopoulos, Leonidas Koutsoumpos
University National Technical University of Athens
READ ALSO: 3 νησιά - 3 φυσικά υλικά_Έκθεση, συμπόσιο και εργαστηριο | 9-16 Σεπτεμβριου