Sacred Rocks: A contemporary monastery in Meteora | A diploma thesis by Diamanti Electra and Antoniou Konstantinos

Η παρούσα διπλωματική εργασία των Ηλέκτρα Διαμαντή  και Κωνσταντίνου Αντωνίου, αφορά στη σύνθεση ενός σύγχρονου μοναστηριού που τοποθετείται στο ιδιαίτερο τοπίο των Μετεώρων. Η παραδοσιακή μορφή ενός μοναστηριού, όπου οι χώροι οργανώνονται σε μία κλειστή, εσωστρεφή μορφή, επαναπροσδιορίζεται και σχεδιάζεται σε συνάρτηση με το ιδιαίτερο μορφολογικά τοπίο των βράχων των Μετεώρων.

Η ιδιαιτερότητα της εν λόγω αρχιτεκτονικής σύνθεσης, έγκειται στον διττό χαρακτήρα ενός μοναστηριακού συγκροτήματος.

Ένα μοναστήρι σε πρώτη ανάγνωση, έχει σαφώς θεοκεντρικό χαρακτήρα, ωστόσο τις περισσότερες φορές παραλείπεται η ανθρωποκεντρική πλευρά μίας μονής, η οποία αφορά τους εκάστοτε μοναχούς. Η ιδεολογία της ασκητικής ζωής αφορά στην απάρνηση των υλικών αγαθών, στη λιτότητα και στη στροφή προς το θείο. Η συγκεκριμένη ιδεολογία τις περισσότερες φορές υπερκαλύπτει φαινομενικά τις καθημερινές ζωτικές ανάγκες των ασκητών, καθώς και τα διακονήματά τους. Έτσι λοιπόν ο διττός χαρακτήρας των μοναστηριών προσδίδει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαδικασία της σύνθεσης του συγκροτήματος.

Βασικός στόχος της διπλωματικής εργασίας ήταν να επιτευχθεί μια σειρά συμβολισμών, οι οποίοι πυροδοτούν διαλογιστικές και στοχαστικές αντιδράσεις, μέσω συγκεκριμένων σχεδιαστικών πρακτικών και μιας απλότητας της των συνθετικών στοιχείων.

Η έμφαση στην ιδεολογία του ασκητισμού των μοναχών αποτέλεσε βασικό άξονα της σύνθεσης, εντούτοις, σημαντικός παράγοντας του σχεδιασμού υπήρξε η λιτότητα στην επιλογή των υλικών δόμησης, καθώς και η δημιουργία “καθαρών” γεωμετρικών όγκων, οι οποίοι συνθέτουν μία αρχιτεκτονική πλήρως εναρμονισμένη με το φυσικό περιβάλλον. 

Ο επισκέπτης εισέρχεται στο συγκρότημα μέσω ενός μακρού και στενού περάσματος, ενός “κοψίματος” στους συνεχείς εσωστρεφείς όγκους του κτιρίου, που οδηγεί στην καρδιά της σύνθεσης: την μοναστηριακή αυλή. Μόλις περάσει από την πάροδο της εισόδου, ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με το καθολικό, το οποίο τοποθετείται στο κέντρο της μοναστηριακής αυλής, εστιάζοντας με αυτόν τον τρόπο όλο το ενδιαφέρον της σύνθεσης στον “οίκο του Θεού”.

Οι χώροι διημέρευσης αποτελούνται από τα κελιά των μοναχών και τους ξενώνες, οι οποίοι προορίζονται για τους επισκέπτες του μοναστηριού. Ο σχεδιασμός των κελιών χαρακτηρίζεται από απόλυτη απλότητα, τόσο ως προς την επίπλωση όσο και ως προς την επιλογή των υλικών. Το κάθε κελί είναι ένας γραμμικός χώρος, στενός σε πλάτος και μακρύς σε μήκος, που εκτονώνεται σε ένα μικρό εξώστη. Αν και οι ξενώνες είναι εμφανώς μεγαλύτεροι, διατηρούν την ίδια σχεδιαστική λιτότητα που χαρακτηρίζει ολόκληρο το μοναστηριακό συγκρότημα.

Εκτός από τα κελιά των μοναχών και τους χώρους διαμονής των επισκεπτών, αυτή η εσωστρεφής κοινότητα αποτελείται και από μια βιβλιοθήκη, αίθουσες μελέτης, εργαστήρια αγιογραφίας, ησυχαστήρια και παρατηρητήρια.

Η επιλογή των υλικών, που αποτελούνται από τοπική πέτρα και ξύλο, υποδηλώνει την πρόθεσή μας να ενσωματώσουμε το κτίριο στο τοπίο, ενώ τα φυτεμένα, αυτοφυή δώματα, καθιστούν το μοναστικό συγκρότημα ένα αναπόσπαστο κομμάτι του ιδιόμορφο τοπίο των Μετεώρων.

Στοιχεία έργου

Τίτλος εργασίας Sacred Rocks: A contemporary monastery in Meteora
Τυπολογία Διπλωματική εργασία
Εξεταστική περίοδος Φεβρουάριος 2024
Φοιτητές Ηλέκτρα Διαμαντή, Κωνσταντίνος Αντωνίου
Επιβλέποντες Δημήτρης Πολυχρονόπουλος (Καθηγητής), Μαρία-Αλεξάνδρα Γρηγοριάδου (Αναπληρώτρια καθηγήτρια) , Δημήτρης Γιουζέπας (Επίκουρος Καθηγητής)
Σχολή Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Κείμενο Ηλέκτρα Διαμαντή, Κωνσταντίνος Αντωνίου

This thesis by Antoniou Konstantinos and Diamanti Electra focuses on the design of a contemporary monastery located within the unique landscape of Meteora. The traditional form of a monastery, where spaces are organized in a closed, introverted manner, is redefined and designed in conjunction with the distinctive morphology of the Meteora rock formations.

The uniqueness of this architectural composition lies in the dual nature of a monastic complex. At first glance, a monastery has a clearly theocentric character; however, the anthropocentric side, which pertains to the monks themselves, is often overlooked.

The ideology of ascetic life involves renunciation of material goods, simplicity, and a focus on the divine.

This ideology often seemingly overshadows the daily vital needs of the monks, as well as their duties. Therefore, the dual nature of monasteries adds a particular interest to the process of designing the complex.The primary goal of the thesis was to achieve a series of symbolic gestures that evoke meditative and contemplative reactions through specific design practices and the simplicity of compositional elements.

While the emphasis on the monks’ ascetic ideology was a central axis of the design, an equally important factor was the austerity in the choice of construction materials, as well as the creation of “pure” geometric volumes that result in architecture fully harmonized with the natural environment.The visitor enters the complex through a long, narrow passage, a “cut” through the continuous, inward-facing volumes of the building, leading to the heart of the composition: the monastic courtyard. Upon passing through the entrance passage, the visitor encounters the main Church, located at the center of the courtyard, focusing all attention on the “House of God.”

The living spaces consist of the monks’ cells and the guest rooms, which are intended for the visitors of the monastery. The design of the cells is characterized by absolute simplicity, not only in terms of furnishing but also in the choice of materials used. The cell is presented as a linear space, narrow in width and long in length, which opens up to a small balcony. Although the guest rooms are visibly larger, they follow the same design simplicity that characterizes the entire monastery complex.

In addition to the monks’ cells and the visitor accommodations, this introverted community also includes a library, study rooms, iconography workshops, meditation spaces, and observatories.The choice of materials, consisting of local stone and wood, reflects the intention to integrate the building into the landscape, while the planted roofs with native vegetation make the monastic complex an inseparable part of the unique Meteora landscape.

Facts & Credits 

Project title Sacred Rocks: A contemporary monastery in Meteora
Typology Diploma thesis
Academic semester February 2024
Students Antoniou Konstantinos, Diamanti Electra
Supervisors Polychronopoulos Dimitrios (Professor), Grigoriadou Maria-Alexandra (Associate Professor), Giouzepas Dimitrios (Assistant Professor)
Institution Democritus University of Thrace, School of Architecture
Text by the Students