H Ράνια Σβορώνου ξεκίνησε ως designer σε διαφημιστικά γραφεία της Αθήνας, για να βρεθεί σήμερα associate Design Director στα κεντρικά γραφεία της IBM στη Νέα Υόρκη. Έχει κερδίσει τον τίτλο μιας από τις γυναίκες κάτω των 30 που καθορίζουν τις ψηφιακές εξελίξεις παγκοσμίως και ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων που διαμορφώνουν το μέλλον μας σχεδιάζοντάς το.
-κείμενο από τον Θανάση Διαμαντόπουλο, senior editor στο Archisearch.gr
Πρόσφατα διακρίθηκε για ακόμη μία φορά ως μια από τις πρώτες 100 γυναίκες που καθορίζουν το μέλλον της τεχνολογίας στη Μεγάλη Βρετανία. Περιττό να πούμε ότι ήταν η μοναδική Ελληνίδα σε αυτή τη λίστα. Από τη θέση της Associate Art Director της IBM iX στο Λονδίνο, η Ράνια Σβορώνου μεταφέρθηκε στα κεντρικά γραφεία του αμερικανικού κολοσσού της τεχνολογίας στη Νέα Υόρκη όπου, μεταξύ άλλων projects, ανέλαβε την καλλιτεχνική επιμέλεια των βραβείων Grammy στο Λος Αντζελες, αποδεικνύοντας πως τελικά η μουσική και η τεχνολογία κινούνται σε παράλληλη τροχιά. Ξεκινήσαμε τη συνέντευξη μας διερευνόντας την πεποίθηση της ότι το μέλλον του design είναι το voice design και artificial intelligence design. Αυτό το θεμελιώνει λέγοντας μας τα παρακάτω: «Βλέπουμε ότι εταιρείες όπως η mastercard συνεργάστηκε με μουσικούς καλλιτέχνες για να κάνουν sonic branding με τo λογότυπο της. Eπίσης, λόγω της Amazon Alexa και των smart technologies το voice design θα επικρατήσει. Παλιά μιλούσαμε στο τηλέφωνο. Τώρα είμαστε στο text messaging. Στο μέλλον θα επιστρέψουμε σε voice messaging. Ο σχεδιασμός της φωνής και design for AI είναι το παρόν και το άμεσο μέλλον».
Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τις χρήσεις του voice design που του αποδίδουν τέτοια σημασία ως μελλοντική τάση στο design;
Ο καλύτερος τρόπος να το δούμε θα ήταν να εξετάσουμε τον αντίκτυπο που θα έχει η φωνή στον σχεδιασμό. Αυτό που είναι ενδιαφέρον σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι ως σχεδιαστές είμαστε συνηθισμένοι και εκτεθειμένοι σε κυρίως οπτικά μηνύματα και οπτικούς κώδικες. Οπότε πρέπει πραγματικά να επανεξετάσουμε την εμπειρία του χρήστη στο ‘voice design’ για 2 κύριους λόγους. Πρώτα απ ‘όλα, πολλοί άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν ‘voice design’ οπότε ακόμα μαθαίνουμε. Δεν υπάρχουν επίσης κανόνες για την εμπειρία του χρήστη – τους φτιάχνουμε τώρα. Η φωνή δεν έχει κουμπί που να γράφει “πίσω”, ούτε έχει «σταυρό» στη γωνία ενός παραθύρου για να την κλείσει. Πρέπει να εξηγήσουμε όλα αυτά τα πράγματα και πώς κάποιος περιηγείται στην εμπειρία προφορικά και χωρίς γραφικά. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο πρέπει ο σχεδιασμός να είναι απίστευτα διαισθητικός είναι επειδή η ανεκτικότητα των ανθρώπων στη φωνή και τον προφορικό λόγο είναι πολύ περιορισμένη από οποιοδήποτε άλλο μέσο σχεδιασμού. Πρέπει να παραδώσουμε κάτι πραγματικής αξίας και να το κάνουμε αυτό πολύ γρήγορα μέσω της φωνής. Η προσοχή των ανθρώπων στη φωνή σταματά πολύ γρήγορα, οπότε κάνει το ‘voice design’ πιο περίπλοκο.
Η χρήση φωνής στα φυσικά αντικείμενα (π.χ., amazon alexa) άνοιξε πόρτες για το πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε μια εμπειρία χρησιμοποιώντας το φυσικό αντικείμενο, αντί να σχεδιάσουμε μια οθόνη για το φυσικό αντικείμενο. Πρόκειται για μια πλήρη επανεξέταση του σχεδιασμού και των διεπαφών.
Ως παράδειγμα σχεδιασμού φωνής – η σύζευξη Τεχνητής Νοημοσύνης με την αναγνώριση φωνής και chatbots, επιτρέπει στους UX Designers να δημιουργήσουν ταχύτερες και εξατομικευμένες εμπειρίες.
Προβλέπεται ότι ο αριθμός των ατόμων που χρησιμοποιούν ψηφιακούς βοηθούς και ‘voice assistants’ θα αυξηθεί από 700 εκατομμύρια σε πάνω από 1,8 δισεκατομμύρια έως το 2021.
Πώς μπορεί να εκδηλωθεί η δημιουργικότητα του σχεδιαστή στο voice design;
Νομίζω πως η δημιουργία εταιρικής ταυτότητας μέσω της φωνής είναι μια τεράστια πρόκληση. Για παράδειγμα, υπάρχουν μεγάλες δημιουργικές ευκαιρίες για το πώς ένας σχεδιαστής θα χρησιμοποιήσει τον τόνο φωνής και πώς η ‘persona’ θα δημιουργηθεί μέσω φωνής. Κυρίως οι UX σχεδιαστές και οι Copywriters θα διαμορφώσουν αυτές τις «φωνητικές οδηγίες», αλλά χρειάζεται επίσης μια δημιουργική εκτέλεση για το γιατί και πώς αυτές οι εμπειρίες θα δημιουργηθούν. Ένα σενάριο που έχει τεράστιες δυνατότητες είναι ότι οι «κανόνες» για τη φωνητική σχεδίαση δεν έχουν ακόμη γραφτεί – έτσι οι σχεδιαστές που δουλεύουν με «φωνή» συμβάλλουν πραγματικά στη χρήση της δημιουργικότητάς κάνοντας κάτι καινούργιο και διερευνούν έναν νέο τρόπο αλληλεπίδρασης με το διαδίκτυο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ένας διαφορετικός τρόπος δημιουργικότητας, αφού πάντα συνδέουμε τη δημιουργικότητα με οπτικά στοιχεία, ωστόσο πιστεύω ότι είναι ένας ευρύτερος τρόπος σκέψης και ένα ανθρώπινο κεντρικό πρόβλημα σχεδίασης όπου πρέπει επιλυθεί.
Ποιοι άλλοι τομείς του design θα συσχετιστούν με την Τεχνητή Νοημοσύνη;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα περισσότερα πεδία σχεδιασμού θα επηρεαστούν από τη δύναμη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ). Το AI στο σχεδιασμό θα είναι κυρίως για τη βελτιστοποίηση και την ταχύτητα. Τα ΑΙ κατασκευάζεται από ανθρώπους, για την επίλυση προβλημάτων για τους ανθρώπους με αποτέλεσμα ο σχεδιασμός παραμέτρων με γνώμονα το AI να αυξήσει δραματικά τη δραστηριότητα πολλών σχεδιαστών, καθώς οι σχεδιαστές μπορούν γρήγορα και εύκολα να δημιουργήσουν εκατομμύρια αλλαγές. Ξαφνικά, θα διερευνήσουμε ένα μεγάλο αριθμό εναλλακτικών λύσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα και αυτό είναι σημαντική αλλαγή. Το AI χρησιμοποιεί αλγόριθμους για την ενίσχυση του έργου του σχεδιαστή. Για παράδειγμα, το AI μπορεί να χρησιμοποιήσει αλγορίθμους που εξετάζουν ποια χρώματα, σχήματα, κείμενο κ.λπ. πάνε καλύτερα μεταξύ τους και ο σχεδιαστής μπορεί να πάρει τα πράγματα από εκεί.
Η δύναμη του AI θα βρίσκεται στην ταχύτητα με την οποία μπορεί να αναλύσει τεράστια ποσά δεδομένων και να προτείνει προσαρμογές σχεδιασμού. Ένας σχεδιαστής μπορεί στη συνέχεια να επιλέξει και να εγκρίνει προσαρμογές βάσει αυτών των δεδομένων.
Οι σχεδιαστές αντιμετωπίζουν επίσης κουραστικές καθημερινές εργασίες όπως ο εντοπισμός προϊόντων και την δημιουργία των ίδιων γραφικών σε πολλές γλώσσες. Το Netflix χρησιμοποιεί ήδη βελτιωμένα συστήματα πληροφοριών για να μεταφράσει την προσωποποίηση και τον εντοπισμό των καλλιτεχνικών έργων σε πολλαπλές γλώσσες. Το σύστημα “διαβάζει” την κύρια έκδοση και παράγονται γρήγορα τα εξατομικευμένα και τοπικά γραφικά. Το μόνο που μένει ο σχεδιαστής να κάνει μετά είναι να ελέγξει τα γραφικά, να εγκρίνει ή να απορρίψει και, αν χρειαστεί, να τα ρυθμίσει με το χέρι – οπότε μιλάμε για μια τεράστια εξοικονόμηση χρόνου.
Στο μέλλον, οι σχεδιαστές θα εκπαιδεύσουν τα ΑΙ εργαλεία τους για την επίλυση προβλημάτων σχεδίασης, δημιουργώντας μοντέλα με βάση τις προτιμήσεις τους.
Πώς μπορεί η Αθήνα να γίνει “innovation hub”;
Για αρχή θα πρέπει να υπάρξει σοβαρή επένδυση στη ψηφιακή εκπαίδευση, καθώς το ανθρώπινο δυναμικό είναι βασικός παράγοντας για την ανάπτυξης της χώρας. Η χώρα μας υστερεί ακόμα στις ψηφιακές δεξιότητες. Αυτό επιβεβαίωσε ο ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) στην ετήσια έκθεσή του το 2019, σημειώνοντας πως τα επόμενα χρόνια χώρες όπως η δική μας θα αντιμετωπίσουν σοβαρό ψηφιακό χάσμα στην αγορά εργασίας. Αρκετοί εργαζόμενοι δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις στο χώρο εργασίας τους, λόγω του ψηφιακού μετασχηματισμού και της ευρύτερης χρήσης της τεχνολογίας.
Όταν το 2020 στo Λονδίνο τα παιδιά στο σχολείο ‘πληρώνουν’ με το δακτυλικό αποτύπωμά τους και στην Νέα Υόρκη κάνω όλες τις ΄καθημερινές δουλειές’ μου από το κινητό, καταλαβαίνουμε πως η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει ακόμα περισσότερο, στρατηγικά και στοχευμένα πλέον, στον ψηφιακό αλφαβητισμό και στην ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Η τεχνολογία και τα εργαλεία που μας προσφέρει, πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως μοχλοί ένταξης του συνόλου του κοινωνικού ιστού στη νέα τεχνολογική πραγματικότητα, στις νέες ευκαιρίες απασχόλησης, ψυχαγωγίας, επικοινωνίας και μόρφωσης. Τη στιγμή που ο υπόλοιπος κόσμος κινείται στους ρυθμούς της τεχνητής νοημοσύνης και των αυτόνομων αυτοκινήτων, δεν μπορούμε να μην είμαστε μέρος αυτής της συνθήκης.
Ποια είναι τα design projects που “τρέχουν” αυτή τη στιγμή στην IBM;
Δυστυχώς δεν μπορώ να αποκαλύψω τρέχοντα design projects, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μας είναι εξαιρετικά εμπιστευτικό. Αυτό για το οποίο θα μπορούσα να μιλήσω όμως είναι η φιλοσοφία μας για το σχεδιασμό και το πώς εφαρμόζουμε το «good design is good business». Δημιουργούμε και εφαρμόζουμε μια πρακτική και ένα σύνολο δεξιοτήτων «επιχειρηματικού σχεδιασμού» (business design), το οποίο είναι μοναδικό και θεμελιώδες για τον μελλοντικό ρόλο ενός επιχειρηματικού σχεδιαστή. Δημιουργήσαμε το δικό μας IBM Open Source Design System που ονομάζεται ‘Carbon Design’. “Το Carbon είναι το σύστημα σχεδιασμού ανοιχτού κώδικα της IBM για προϊόντα και design experiences. Με τη Γλώσσα Σχεδιασμού της IBM ως θεμέλιο, το σύστημα αποτελείται από τον κώδικα εργασίας, εργαλεία σχεδιασμού και πόρους, human interface guidelines και μια στενή κοινότητα συνεργατών.
Εξετάζοντας την τάση της βιομηχανίας, ο ρόλος του σχεδιαστή θα εξελιχθεί από το να είναι “δημιουργοί” σε “επιμελητές”. Στο παρελθόν, είχαμε σχεδιαστές γραφικών που ειδικεύονταν σε πινακίδες και σύμβολα. Στη συνέχεια, είχαμε βιομηχανικούς σχεδιαστές που επικεντρώνονταν σε αντικείμενα και χώρους. Τώρα έχουμε σχεδιαστές εμπειρίας και αλληλεπιδράσεων που κοιτάζουν πέρα από τα αντικείμενα για μια ολιστική εμπειρία.
Στο μέλλον, ο σχεδιασμός θα είναι «ο σχεδιασμός των συστημάτων και των περιβαλλόντων εντός των οποίων θα πραγματοποιούνται όλοι οι ρόλοι». Οι σχεδιαστές θα γίνουν σχεδιαστές συμπεριφοράς, εμπειρίας και συστημάτων για να υποστηρίξουν την ανάγκη των σημερινών και των μελλοντικών design projects.
Ποια είναι τα περιθώρια καινοτομίας σε ένα μεγάλο εταιρικό συγκρότημα όπως η IBM;
Πιστεύω ότι η Καινοτομία δεν έχει όρια όσο η Ηθική και η Διαφάνεια είναι βασικά θεμελιώδη στοιχεία, ειδικά στον κόσμο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης που έχουμε εισέλθει όπου η τεχνητή νοημοσύνη, τα αυτόνομα οχήματα και το Διαδίκτυο των πραγμάτων συγχωνεύονται με τη φυσική ζωή των ανθρώπων. Η IBM πέρυσι στο Νταβός δημοσίευσε 3 βασικές αρχές για το AI που ονομάζεται «Διαφάνεια και Εμπιστοσύνη στη Γνωστική Εποχή». Είναι ευθύνη μας χτίζοντας το μέλλον, να γίνει με ασφάλεια στον κόσμο. Στην IBM δεν αναφέρουμε το AI ως Τεχνητή Νοημοσύνη – αλλά προτιμούμε τον όρο «Augmented Intelligence», επειδή πρόκειται για την ενίσχυση του ανθρώπου. Πρόκειται για μηχανές όπου βοηθούν τους ανθρώπους να γίνουν καλύτεροι και πιο γρήγοροι – όχι για μηχανές εναντίον των ανθρώπων. Η IBM είναι η μόνη τεχνολογική εταιρία 106 ετών εκεί έξω. Έτσι δεν πρόκειται για μια γενιά, δύο γενιές, τρεις γενιές, είναι τέσσερις ή πέντε. Το τμήμα που δεν έχει αλλάξει ποτέ για την εταιρεία είναι να καινοτομήσει στην τεχνολογία και να το εφαρμόσει στις επιχειρήσεις και την κοινωνία. Αυτός είναι ο πυρήνας μας, ακόμα και όταν αυτές οι τεχνολογίες αλλάζουν.
Οι σχεδιαστές στο μέλλον θα γίνουν σχεδιαστές συμπεριφοράς, εμπειρίας και συστημάτων για να υποστηρίξουν την ανάγκη των σημερινών και των μελλοντικών design projects.
Θα μπορούσατε να μας δώσετε μια εικόνα από τα παιδικά σας χρόνια που εξηγεί την αγάπη σας για το design;
Θυμάμαι όλα τα ‘cover letters’ που έγραφα για να μπω στο Πανεπιστήμιο και μετά για να βρω δουλειά και πάντα ξεκινούσα με την ίδια πρόταση. «Το design δεν ήταν ποτέ απλά μία επιλογή. Ήταν και είναι τρόπος ζωής». Νιώθω τυχερή γιατί είμαι από τις περιπτώσεις που το ταλέντο μου και αυτό που ήθελα να κάνω συγχρονίστηκαν σε πολύ μικρή ηλικία. Από τα 9 μου αγάπησα την τέχνη και στα 15 μου ήξερα ότι ήθελα να γίνω γραφίστρια. Ήμουν η μαθήτρια που την ώρα των μαθηματικών και της φυσικής εγώ ζωγράφιζα το θρανίο και τα βιβλία και μου έκαναν παρατήρηση γιατί δεν πρόσεχα. Έμενα τα απογεύματα μετά το σχολείο για να μάθω και άλλα πάνω στην τέχνη και το design. Πήγαινα σε καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς από πολύ μικρή, περνούσα ώρες στα μουσεία και στις εκθέσεις και η πρώτη μου καλλιτεχνική έμπνευση ήταν ο Pablo Picasso.Ήμουν επίσης τυχερή γιατί έχω γονείς που στήριξαν την επιλογή μου να ακολουθήσω αυτόν τον δρόμο, σε μια Ελλάδα που πριν από 15 χρόνια το design δεν το έπαιρνε κανείς στα σοβαρά. Σήμερα, το design και η δημιουργικότητα κατατάσσεται παγκοσμίως στις 3 κορυφαίες δεξιότητες για το μέλλον.
READ ALSO: KUKUNARI one line: the new collection of parametric wooden lamps by Greek architect Iro Skouloudi