Ύβρις Νέμεσις Κάθαρσις / M.Τσιλιάκος, Σ.Πατσαλίδου /Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός evolo 2011

Η πλατεία της Ομόνοιας αποτελεί κομμάτι του ιστορικού τριγώνου το οποίο σχεδιάστηκε το 1832 από τους Κλεάνθη – Σάουμπερτ και μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας από τους πιο σημαντικούς δημόσιους χώρους καθώς και κόμβους που υπάρχουν στην κεντρική Αθήνα μέχρι και σήμερα. Παρ’ όλα αυτά η μαζική φυγή του πληθυσμού προς τα προάστια σε συνδυασμό με την απουσία κατάλληλων πολεοδομικών προτάσεων για το κέντρο την έχει μετατρέψει σε μια περιοχή – γκέτο.

Αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις της εποχής , η πρόταση περιλαμβάνει έναν ουρανοξύστη που σκοπό έχει την επανένταξη ναρκομανών , ιερόδουλων και μεταναστών στην κοινωνία , με ταυτόχρονα αποτέλεσμα την επανένωση της περιοχής με τον υπόλοιπο αστικό ιστό.  Το κτήριο αποτελείται από τρία κομμάτια τα οποία μεταφράζονται κοινωνικά και μορφολογικά. Οι τρείς όγκοι του κτηρίου βρίσκονται σε άμεση σχέση με ένα πρόγραμμα επανένταξης που χωρίζεται σε τρεις φάσεις και είναι συνδεδεμένο εννοιολογικά με την δομή της αρχαίας τραγωδίας. Ως εκ τούτου , η τριλογία Ύβρις , Νέμεσις , Κάθαρσις μετατρέπεται σε πηγή έμπνευσης και σε εργαλείο μορφοποίησης των συνθετικών ενοτήτων του κτιρίου . Όπως συμβαίνει στο αρχαίο δράμα, ο πρωταγωνιστής δείχνει ασέβεια απέναντι στους θεούς [Ύβρις] και για αυτό του καταλογίζεται μία τιμωρία [ Νέμεσις] που η επιβολή της οδηγεί στην λύτρωση από την συναισθηματική ένταση που νιώθει ο θεατής. Η μεταφορά αυτής της παρόδου στην προκείμενη πρόταση είναι αρχικά η προσέλκυση ατόμων από τις ‘προβληματικές’ ομάδες μέσω της προσφοράς αγαθών όπως για παράδειγμα η δωρεάν διανομή συρίγγων και υποκατάστατων και της εξασφάλισης χώρου για ελεγχόμενη πορνεία με την προϋπόθεση της συνέχειας στην δεύτερη φάση του προγράμματος, αυτή της Νέμεσις. Την ίδια στιγμή η Ύβρις θα οργανώνει το παράνομο εμπόριο μέσω της παροχής χώρου εργασίας στους ‘ περιπλανώμενους εμπόρους’  που θα βρίσκεται κάτω από το κτήριο στον υπαίθριο χώρο. Στο κομμάτι της Νέμεσις οι τοξικομανείς θα περνούν από πρόγραμμα αποτοξίνωσης και οι ιερόδουλες από ιατρικές εξετάσεις για να διασφαλισθεί η υγεία τους. Η τελευταία φάση αποσκοπεί στην αποτίναξη των πνευματικών πλέον φορτίων και στην εξασφάλιση μιας ψυχικής ισορροπίας.  Σε αυτή συμπεριλαμβάνεται η παροχή στέγης και η δυνατότητα εργασίας ως σύμβουλοι στα προγράμματα που στεγάζει το κτήριο.

Σε μία προσπάθεια στήριξης και ενίσχυσης της αρχικής ιδέας, τρεις όγκοι και ένα δομικό σύστημα που αποτελείται από νευρώσεις ορίζουν την γενική μορφή του ουρανοξύστη. Οι όγκοι είναι τοποθετημένοι με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνεται η επικοινωνία μεταξύ τους. Η Ύβρις βρίσκεται στο κατώτερο σημείο σε άμεση σχέση με την πόλη ώστε να είναι και πιο προσβάσιμη, η Νέμεσις είναι ο μεσαίος-κομβικός όγκος ενώ η μετά-φαση από την απόλυτη αμαρτία στην απόλυτη λύτρωση , η Κάθαρση παίρνει την θέση της στο υψηλότερο σημείο του ουρανοξύστη με προσανατολισμό προς το βράχο της Ακρόπολης.

   Ο ουρανοξύστης προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες της Ελλάδας. Το περίβλημα του κτιρίου κατευθύνει τον ηλιασμό και τον παθητικό αερισμό της λύσης μέσω ελεγχόμενης διάτρησης η οποία οργανώνεται πάντα σε συσχετισμό με την φιλοξενούμενη λειτουργία. Παράλληλα, δίκτυο πράσινων χώρων πραγματοποιείται σε όλο τον όγκο του κτιρίου καθώς και πάνω στα δομικά του στοιχεία. Η οργάνωση των ανοιγμάτων και της διάτρησης του συνόλου έγιναν μέσω προγραμματισμού. Ιδιαίτερα στην περίπτωση του δομικού συστήματος τον δίκτυο νευρώνων προήλθε από μια αλγοριθμική διαδικασία η οποία προσομοιώνει την ανάπτυξη όπως αυτή εμφανίζεται στην φύση συλλέγοντας δεδομένα από την στατική ανάλυση του κυρίως όγκου του κτιρίου. Ταυτόχρονα η ίδια διαδικασία εφαρμόζεται και σε κάθε νευρώνα ξεχωριστά καθιστώντας και κάθε υποστύλωμα αλλά και την λύση ως ένα ανισοτροπικού χαρακτήρα σύνολο.

O Μάριος Τσιλιάκος είναι Αρχιτέκτονας, με ειδίκευση στο Computational Design. Αποφοίτησε το 2008 από την σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Και διεκπεραίωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Λονδίνο αποκτώντας MSc in Adaptive Architecture and Computation από την Bartlett, U.C.L. Η έρευνα του εντοπίζεται στα αυτό-δημιουργούμενα συστήματα και στις μη-γραμμικές αλγοριθμικές διαδικασίες παραγωγής αρχιτεκτονικής καθώς και στην συνεργασία της επιστήμης των νέων υλικών με τον ψηφιακό σχεδιασμό. Έργα του έχουν διακριθεί σε διαγωνισμούς και συνέδρια διεθνώς, όπως το Europrix Multimedia Festival. Εργάζεται ως αρχιτέκτονας και ως εισηγητής αλγοριθμικού σχεδιασμού, διατηρώντας παράλληλα το προσωπικό του blog για ζητήματα που αφορούν το Computational Design. Περισσότερα στο http://digitalsubstance.wordpress.com/

Η Μαρία-Σιλένα Πατσαλίδου είναι φοιτήτρια της σχολής των Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Βρίσκεται στο πέμπτο έτος των σπουδών της και αυτό το διάστημα ολοκληρώνει την διάλεξή της που ερευνά την αρχιτεκτονική σε σχέση με το άυλο και τις αισθήσεις.