Η παρούσα έρευνα, βασιζόμενη σε γραπτά έργα των Τάσση Παπαϊωάννου, Richard Sennett, Michel Serres και James Gleick, έχει ως στόχο τη διερεύνηση της έννοιας του λάθους, την καταγραφή των πιθανών εκφάνσεών του και την προσέγγιση του ρόλου του κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας του σχεδιασμού. Η έρευνα αυτή είναι επίσης μια διαρκής παλινδρόμηση ανάμεσα στα ποικίλα λάθη που πιθανότατα εντοπίζονται ή δεν γίνονται φανερά κατά την διάρκεια του σχεδιασμού.
-κείμενο από τη δημιουργό
Artist and error algorithm, Που κρύβεται το λάθος; , Η παλινδρόμηση, Η λέξη λάθος, η πορεία του λάθους, λέξεις κλειδιά, οι τυπολογίες του λάθους, το φόντο: προσωπική επεξεργασία
Ποια σχέση θα μπορούσαμε να ανακαλύψουμε ανάμεσα σε ένα κρυμμένο σφάλμα στις αμέτρητες σειρές ενός πηγαίου κώδικα προγράμματος και σε ένα κατασκευαστικό λάθος που προκύπτει κατά την οικοδόμηση ενός κτιρίου στα θεμέλια; Το λάθος, το σφάλμα στον κώδικα, το λάθος στα θεμέλια είναι κατά κανόνα τόσο κρίσιμο, ώστε να οδηγήσει στην κατάρρευση των εφαρμογών ή του συστήματος, στην απόρριψη της αρχικής ιδέας του δημιουργού, στην κατάρρευση της δομής του κτιρίου; Το λάθος είναι αναπότρεπτο, ανατρέπει ή ενδέχεται να ανατραπεί; Είναι πιθανόν, να αποτελέσει το μέσον, το εργαλείο, την ευκαιρία που οδηγεί αναπάντεχα σε μια νέα σκέψη ή εναλλακτική επίλυση, σε μια διαφορετική πτυχή του αποτελέσματος; Αν ναι, τελικά… «Is it a bug or a feature».
Τhe Craftsman, Richard Sennett: εξώφυλλο από το βιβλίο “The Craftsman” του Richard Sennet
Η παρούσα έρευνα, βασιζόμενη σε γραπτά έργα των Τάσση Παπαϊωάννου, Richard Sennett, Michel Serres και James Gleick, έχει ως στόχο τη διερεύνηση της έννοιας του λάθους, την καταγραφή των πιθανών εκφάνσεών του και την προσέγγιση του ρόλου του κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας του σχεδιασμού.
Η δημιουργική διαδικασία είναι μια παλινδρόμηση στοιχείων, λαθών, κανόνων, στην οποία «καθορίζεται ξανά και ξανά, ο οδικός χάρτης»[1] που οδηγεί, στην απόδοση της ιδέας, στην έκφρασή της, στο σχεδιαστικό αποτέλεσμα. Η έρευνα αυτή είναι επίσης μια διαρκής παλινδρόμηση ανάμεσα στα ποικίλα λάθη που πιθανότατα εντοπίζονται ή δεν γίνονται φανερά κατά την διάρκεια του σχεδιασμού.
Αντικείμενα και εφευρέσεις που προέκυψαν κατά λάθος: Προσωπικό κολλάζ φωτογραφιών
Μέσα από την διερεύνηση παραδειγμάτων που αφορούν τόσο την επιστήμη της Αρχιτεκτονικής όσο και άλλους τομείς παρουσιάζονται ορισμένες τυπολογίες του λάθους οι οποίες «καθορίζουν ξανά και ξανά» τον ρόλο του μέσα στη δημιουργική διαδικασία. Έτσι, η έρευνα άπτεται ορισμένων τμημάτων του τομέα της Βιολογίας, της Τέχνης, της Φιλοσοφίας, της Πληροφορικής και των Μαθηματικών, ώστε να τροφοδοτηθούν και να εμπλουτιστούν τα παραδείγματα σχεδιασμού στην αρχιτεκτονική.
Το λάθος προηγείται της πρώτης απόδοσης της ιδέας. Υπάρχει ήδη στο πρώιμο στάδιο της νοητικής διεργασίας. Το λάθος μεταφέρεται στο χαρτί, στο σκίτσο, στην πρώτη δοκιμή, στο πείραμα. Το λάθος επιστρέφει στη σκέψη και έπειτα πάλι στο χαρτί. Τι ρόλο όμως διαδραματίζει το λάθος κατά την διάρκεια αυτής της διαμεσολάβησης; Πότε γίνεται αντιληπτό και πότε αποτελεί εργαλείο που χρησιμοποιείται συνειδητά; Γιατί τελικά η έννοια του λάθους στην καθημερινότητα, αλλά και στην αρχιτεκτονική, πιθανότατα συγχέεται με αρνητικά φορτισμένες έννοιες και αποτελέσματα;
«Λάθος», «Λανθάνον», «Λήθη». «Οι λέξεις δεν εννοούν, εμείς εννοούμε με τις λέξεις».[2] Η λέξη λάθος αποτελεί μια σύμβαση. Η λέξη είναι μια μεταβλητή η οποία αποκτά διαφορετικό περιεχόμενο και πρόσημο ανάλογα με τις συνθήκες. Το λάθος είναι μια μεταβλητή. Το λάθος έχει και θετικό και αρνητικό πρόσημο. Το λάθος, το λανθάνον δεδομένο, το στοιχείο που κρύβεται στη λήθη, διανύει μια πολύπλοκη και μη γραμμική πορεία κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας. Το λάθος είναι αιτία δημιουργίας μη γραμμικών, πολύπλοκων, μη προβλέψιμων συστημάτων που παράγουν πλούσια είδη συμπεριφοράς.
Το λάθος εμφανίζεται, εξαφανίζεται, επαναλαμβάνεται, εγκλωβίζεται, μεσολαβεί ανάμεσα στην τάξη και στην αταξία, είναι επιτακτικό τμήμα του φόντου, του θορύβου, της διαδικασίας, του συστήματος.
[1] Τάσης Παπαϊωάννου, Σκέψεις για την Αρχιτεκτονική σύνθεση, ΙΝΔΙΚΤΟΣ, Αθήνα, 2015, σελ. 18
[2] Terence Hawkes, Η Γλώσσα της κριτικής, Ερμής Ε.Π.Ε, Αθήνα, 1978, σελ 89
Το
Στοιχεία έργου
Τίτλος: Λάθος ή Λανθάνον; Ένα κρυφό συστατικό της δημιουργικής διαδικασίας του σχεδιασμού
Λέξεις κλειδιά: Λάθος, Λανθάνον, Μέσον, Παράσιτο, Πολυπλοκότητα
Έρευνα: Χριστίνα Μαύρου
Επεξηγηματικά σχεδιαγράμματα και σκίτσα: Χριστίνα Μαύρου
Επιβλέπων καθηγητής: Παπαδημητρίου Σπυρίδων
Σχολή: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: Ιούλιος 2022
This research, based on written works by Tasi Papaioannou, Richard Sennett, Michel Serres and James Gleick, aims to investigate the concept of error, record its possible manifestations and approach its role during the creative design process.
-text by the authors
Parasitic architecture: Archdaily
What kind of connection could we discover between a hidden bug in the countless lines of a program’s source code and a construction mistake that occurs when building on the foundations? Is the error, the bug in the code, the mistake in the foundations usually so critical that it leads to the collapse of the system applications, the rejection of the original idea of the creator, the collapse of the building structure? Is the error irreversible, does it overturn, or may it be overturned? Is it possible to actuate as the medium, the tool, the opportunity that unexpectedly leads to a new thought or an alternative solution, to a different aspect of the result? If yes, finally … “is it a bug or a feature”?
This research, based on written works by Tasi Papaioannou, Richard Sennett, Michel Serres and James Gleick, aims to investigate the concept of error, record its possible manifestations and approach its role during the creative design process.
The creative process is a regression of elements, mistakes, rules, in which “a road map”, that leads to the performance of the idea, to its expression, to the design result, is determined again and again. This research is also a constant back and forth between the various mistakes that are likely to be detected or not made apparent during the creative design process. Through the investigation of examples concerning both the science of Architecture and other fields, certain typologies of error are presented, which again and again define its role in the creative process. Thus, the research touches on some parts of the fields of Biology, Art, Philosophy, Informatics and Mathematics, to feed and enrich the examples of design in Architecture.
The error precedes the first rendering of the idea, it already exists in the early stage of the mental process, the error is transferred to the paper, in the sketch, in the first trial of the experiment. The error returns to the thought and then again to the paper. But what role does the error play during this mediation? When is it perceived and when is it a tool that is used consciously? Finally, why is the concept of error in everyday life probably confused with negatively charged concepts and results?
“Error”, “Latent”, “Oblivion”. “Words do not mean, we mean with words”. The word “error” is a convention. The word is a variable which acquires a different content and sign depending on the circumstances. Error is a variable. Error has both positive and negative sign. Error, latent, the hidden element in oblivion, follows a complex and non-linear path during the creative process. Error is a cause of creating non-linear, complex, unpredictable systems that produce rich types of behavior. Error appears, disappears, repeats itself, becomes trapped, mediates between order and disorder, it is a crucial part of the background, of the noise, of the system’s process.
Facts & credits
Title: Wrong or Latent? A hidden component of the creative design process
Research: Christina Mavrou
Explanatory plans and sketches: Christina Mavrou
Supervisor: Spyridon Papadimitriou
University: Aristotle University of Thessaloniki, Architecture department
Date: July 2022
READ ALSO: 314 Architecture Studio's new residential project "Seashore Rise"