Πράσινες, βιώσιμες πόλεις και αειφόρος σχεδιασμός προδιαγράφουν την αρχιτεκτονική του μέλλοντος. Εννέα διαθεματικά πάνελς και περισσότεροι από 40 ομιλητές παρουσίασαν καινοτόμες ιδέες και πρωτοποριακές σχεδιαστικές πρακτικές στη φετινή διοργάνωση του Architects Talk, που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 21 Οκτωβρίου 2023 στο Metropolitan Expo, υπό τον τίτλο «The Future of Architecture» στα πλαίσια της έκθεσης ΟΙΚΟΔΟΜΗ.
-γράφει η Μελίνα Αρβανίτη-Πολλάτου
Στο πρώτο πάνελ της ημερίδας, με τίτλο «Sustainable Cities. The day after.», η πόλη είχε την τιμητική της. Η Δανάη Μακρή, επικεφαλής περιεχομένου της Design Ambassador, συντόνισε την συζήτηση ανάμεσα στον Γιώργο Παπανικολάου, δήμαρχο Γλυφάδας, τον Γιάννη Αρμεύτη, επικεφαλή του γραφείου Armeftis Architects και υποψήφιο δήμαρχο Λεμεσού, την Μαρία Καλτσά, αρχιτέκτονα, επικεφαλή του γραφείου ARC NEST και πρώην Γενική Γραμματέα Χωροταξίας και Αστικής Ανάπλασης του Υπουργείου Περιβάλλοντος, την Ήβη Νανοπούλου, επικεφαλή του γραφείου ΤPA Architects και τον Θανάση Παγώνη, αρχιτέκτονα και αναπληρωτή καθηγητή Αστικού Σχεδιασμού στο ΕΜΠ.
Ο επανεκλεγείς δήμαρχος Γλυφάδας ανέπτυξε το όραμά του για μια βιώσιμη, παραθαλάσσια πόλη με αειφόρο ανάπτυξη του δημοσίου χώρου παρουσιάζοντας το Νέο Κοιμητήριο Γλυφάδας και τηνανάπλαση του παραλιακού μετώπου της πόλης ως τα βασικά στοιχήματα που κέρδισε, στην προηγούμενη θητεία της, η δημοτική αρχή. Σημαντικά στοιχεία της συλλογιστικής του κυρίου Παπανικολάου είναι, επίσης, η συμπερίληψη και η σύνδεση της πόλης με την τέχνη με στόχο την αλλαγή της κουλτούρας και της νοοτροπίας των πολιτών.
Πιο συγκεκριμένα, για την περίπτωση της Αθήνας, οι ομιλητές συζήτησαν για μια πολεοδομική πολιτική που στρέφει το βλέμμα στην ενεργειακή αναβάθμιση αστικών συνόλων, σε επίπεδο γειτονιάς, σε σύνδεση με το περιβάλλον φυσικό τοπίο. Η δημιουργία θυλάκων πρασίνου και η μείωση της θερμοκρασίας στο κέντρο της συζήτησης για την πόλη. Το γερασμένο κτιριακό απόθεμα και το καθεστώς της πολυιδιοκτησίας αναδεικνύονται σε δυο σημαντικούς παράγοντες που οφείλουν να ληφθούν υπόψιν στη στρατηγική πράσινης αναβάθμισης της Αθήνας σε ένα παγκόσμιο συγκείμενο όπου το μέλλον των πόλεων θα καθοριστεί από τα κτήρια μηδενικών εκπομπών (zero emissions buildings).
Φιλόδοξα και ταυτόχρονα ευαίσθητα σχέδια ανάπλασης, με μετασχηματιστική λογική, που θα παραμένουν επίκαιρα με την πάροδο του χρόνου και θα αφήνουν το ίχνος τους στην πόλη είναι το ζητούμενο ενός σύγχρονου αστικού σχεδιασμού όπου οι ανοιχτοί πράσινοι χώροι και το δομημένο περιβάλλον επανασχεδιάζονται ισότιμα και αντίστοιχα.
Οι ομιλητές προσέγγισαν την πόλη ως μια συνέχεια λειτουργική, κοινωνική και πολιτιστική στο χώρο και στο χρόνο. Άλλα ερωτήματα που έθιξε το πάνελ είναι: η ανθεκτικότητα των πόλεων, ενόψει της κλιματικής αλλαγής, η σχέση της Αθήνας με την θάλασσα ως πηγή δύναμης και εξωστρέφειάς της καθώς και το New European Bauhaus που θέτει τα θεμέλια για μια ευρωπαϊκή πόλη συμπεριληπτική, βιώσιμη, ανοιχτή. Διαπερατές πόλεις, που προσαρμόζονται στις ακραίες καιρικές συνθήκες, η χαρτογράφηση των θαμμένων ρεμάτων και ποταμών της Αθήνας, η δημιουργία υγρών pocket parks, το ζήτημα της προσιτής κατοικίας και της επίλυσης του κυκλοφοριακού ζητήματος τέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ομιλητών που μίλησαν για πολιτική βούληση και ανάληψη ευθύνης με στόχο την ευημερία των πολιτών.
Προχωρώντας στο δεύτερο πάνελ, με τίτλο «Τhe Νew Residence in the cities», η Δανάη Μακρή συντόνισε τη συζήτηση μεταξύ των Kατερίνα Καραγιάννη (ΚΚΜΚ Architects), του Αλέξη Βικέλα (Vikelas Architects), του Σωτήρη Ανυφαντή (Α2 Architects), της Μαρίας Δέδα (Deda Architects), της Δανάης Μανιαδάκη (DNE Architects) και του Γιώργου Μπαδογιαννάκη (Blue Development).
Ποιοι είναι οι stakeholders που εμπλέκονται στο σχεδιασμό της πόλης; Η εργατική κατοικία και η φοιτητική στέγη πρέπει να τεθούν στο επίκεντρο της συζήτησης για την πόλη δίνοντας έμφαση στις ασυμμετρίες της πόλης: πως τα συμφέροντα των ιδιωτικών επενδυτών, που δραστηριοποιούνται κυρίως στον τομέα του τουρισμού, συγκρούονται με τα συμφέροντα των κατοίκων – πολιτών. Πως μπορούν οι αρχιτέκτονες να λειτουργήσουν ως διαμεσολαβητές σε αυτές τις ασυμμετρίες – συγκρούσεις; Περισσότεροι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, καλή συντήρηση των υποδομών, ασφάλεια, διακριτή ταυτότητα επιμέρους χώρων, ενσωμάτωση ιστορικών αναφορών και καλά σχεδιασμένα κτήρια κοινής ωφέλειας αναγορεύονται σε απαραίτητα στοιχεία ενός επιτυχημένου σχεδιασμού δημοσίων χωρών. Ένας επιτυχημένα σχεδιασμένος δημόσιος χώρος μπορεί να εμπνεύσει την ανάγκη για συμβίωση που μοιάζει να έχει χαθεί στη σημερινή πόλη.
Στο πεδίο της κατοίκησης, η αρχιτεκτονική οφείλει να προσπαθεί να αναπτύξει συμβιωτικές σχέσεις ενάντια στην τάση της εποχής που μιλάει για ιδιώτευση και απομονωτισμό.
Γιατί να έχει χαθεί η λογική του κοινόχρηστου και τα πάντα να έχουν τεμαχιστεί για χάρη της ιδιωτικής χρήσης και εκμετάλλευσης; Η προαστιακή πολυκατοικία ως σύνθεση «διαφορετικοτήτων» με στόχο την παραγωγή μιας συλλογικής κατοίκησης που οργανώνεται μέσα από «κάθετα τοποθετημένες βίλες». Ελληνικές οικογένειες, πολίτες του κόσμου και ταξιδιώτες – νομάδες έρχονται κοντά εντός του πλαισίου της προαστιακής κατοίκησης. Ανάγκη για μια παγκόσμια αρχιτεκτονική συμπερίληψης για τον κάθε κάτοικο-χρήστη ξεχωριστά.
Ενσωμάτωση τεχνολογικών στοιχείων στην κατοίκηση με στόχο τη διευκόλυνση της καθημερινότητας των χρηστών. Διαχρονική, εργονομική αρχιτεκτονική με χαμηλό κόστος συντήρησης: τα δυο βασικά χαρακτηριστικά σχεδιασμού της κατοικίας ως προϊόν. Στόχος η δημιουργία ατμόσφαιρας ήρεμης πολυτελείας και διαχρονικής κομψότητας που επιτυγχάνεται από την εμπλοκή του αρχιτέκτονα σε όλα τα επίπεδα και κλίμακες σχεδιασμού.
Στο τρίτο πάνελ της ημέρας, που ακολούθησε αμέσως μετά, με τίτλο «Τhe Νew Residence in the cities», η συζήτηση για την κατοίκηση στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές μητροπόλεις συνεχίστηκε μεταξύ των Ρήγα Ποτηρόπουλου (Potiropoulos + Partners), Μάρας Παπαβασιλείου (Micromega Architects), Κωνσταντίνου Λαμπρινόπουλου (KLab), Δημήτρη Τσίγκου (Omniview) και Kωνσταντίνου Πανταζή (Point Supreme).
Εδώ, η πολυκατοικία προσεγγίστηκε ως το πιο καθημερινό και προσιτό αρχιτεκτονικό προϊόν που επιβάλλει μια κοινωνική σχεδιαστική προσέγγιση.
Ο χώρος της εισόδου και οι ημιυπαίθριοι χώροι τίθενται στο επίκεντρο αυτής της κοινωνικής αρχιτεκτονικής που προδιαγράφεται διαπερατή, διαμπερής, απέριττη. Άμεση τίθεται η ανάγκη επανεξέτασης των πρωταρχικών ανθρωπίνων αναγκών, όπως η επαφή με τη φύση, στο σύγχρονο σχεδιασμό κατοικιών. Πως ενσωματώνεται η τέχνη και ο πολιτισμός στο χώρο της κατοίκησης; Πως αντιμετωπίζει ο σύγχρονος αρχιτεκτονικός σχεδιασμός την κλιματική αλλαγή σε επίπεδο κατοίκησης; Η εμπειρία του κατοίκου-χρήστη ως το απόλυτο σημείο αναφοράς.
Ο Kωνσταντίνος Πανταζής μίλησε για έξυπνες και ευφάνταστες αρχιτεκτονικές αφηγήσεις και συνδυασμό ετερόκλητων και διαπολιτιστικών στοιχείων και αναφορών στην υπηρεσία μιας πιο δημοκρατικής αρχιτεκτονικής παραγωγής που αντιμετωπίζει, άμεσα και ουσιαστικά, τις ανάγκες των κατοίκων με χαμηλό budget. Αντλώντας επιρροές από την ιαπωνική αρχιτεκτονική κουλτούρα, οι Point Supreme παράγουν ελαφριές, απλές, ταπεινές και βιώσιμες αρχιτεκτονικές λύσεις και σενάρια κατοίκησης ανοιχτά προς οικειοποίηση από τους κατοίκους τους.
Η συζήτηση για την ελληνική πολυκατοικία συνεχίστηκε διερευνώντας τις διαφορετικές αρχιτεκτονικές τυπολογίες, που μπορεί να πάρει η μαζική κατοίκηση, αξιοποιώντας τους κανονισμούς του ΝΟΚ και μεγιστοποιώντας το αισθητικό αποτύπωμα.
Οι ομιλητές υπογράμμισαν πως το οικοδομικό τετράγωνο πρέπει να πάρει τη θέση της πολυκατοικίας στο στόχαστρο του σύγχρονου αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Τα μοντέρνα υλικά στο σχεδιασμό απαιτούν και μοντέρνα εργαλεία κατασκευής; Συνδυασμός τεχνολογίας και παραδοσιακής «μαστοριάς» στο εργοτάξιο για την παραγωγή της σύγχρονης αρχιτεκτονημένης πολυκατοικίας.
Η μαγεία των πόλεων συνίσταται στο συνδυασμό του παλιού και του νέου που αποτυπώνεται στο αστικό παλίμψηστο με διάφορους τρόπους. Σκεφτόμαστε μια νέα αρχιτεκτονική που δεν «φωνάζει» ότι είναι νέα και ενσωματώνεται οργανικά στην ιστορία της πόλης αλληλεπιδρώντας με το περιβάλλον της. Οι αρχιτέκτονες καλούνται να καταπολεμήσουν την έμφυτη τάση του ανθρώπου να ζει σε μια ολοένα αυξανόμενη άνεση δίχως ηθικά όρια και περιορισμούς.
Το τέταρτο πάνελ του Architects Talk 2023, με τίτλο «Future Architect», συντόνισε ο Νίκος Νικολόπουλος, αρχιτέκτονας και ιδρυτής της Creative Lighting, με προσκεκλημένους ομιλητές τους Mίλτο Κοντογιάννη (Studio Materiality), Αριστείδη Ντάλα (Aristides Dallas Architects), Δημήτρη Παπανικολάου (Urban Synergetics Lab), Tσαμπίκο Πετρά (Petras Architecture), Πάνο Δράγωνα (Dragonas Studio) και Γιάννη Ζαβολέα, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Πως θα διαμορφώσει η τεχνητή νοημοσύνη την αρχιτεκτονική του αύριο; Και πως θα προσαρμοστεί ο αρχιτέκτονας του σήμερα στην παλίρροια των τεχνολογικών εξελίξεων διατηρώντας την καλλιτεχνική του έκφραση;
Εδώ τα ερωτήματα που τέθηκαν αφορούν τον ρόλο του/της αρχιτέκτονα του μέλλοντος. Οι ομιλητές προσέγγισαν τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, όπως το AI, που έρχονται με φόρα στο πεδίο του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, ως εργαλεία απελευθέρωσης του αρχιτέκτονα που τον βοηθούν να εξελιχθεί, να πειραματιστεί, να δοκιμάσει και να εξερευνήσει τις διαφορετικές εκφάνσεις του concept και του storytelling.
Την ώρα που το δομημένο περιβάλλον γίνεται ολοένα και πιο εξατομικευμένο και διαμοιρασμένο, ταυτόχρονα, πως μπορούμε να μοιραστούμε τον χώρο χωρίς να παρεμβαίνουμε ο ένας στην ελευθερία και τις προτιμήσεις του άλλου; Η τεχνητή νοημοσύνη απο σύμβουλος γίνεται διαμεσολαβητής ανάμεσα στους ανθρώπους για την διαμόρφωση κοινών τόπων συνύπαρξης αυτόνομων διαφορετικοτήτων. Με ποιους τρόπους αλληλεπιδρούμε με την τεχνητή νοημοσύνη; Η αρχιτεκτονική έρχεται να δώσει απαντήσεις μέσα από τη διαχείριση συνόλων έξυπνων κτηρίων, επίπλων, συσκευών, εργαλείων κ.α.
Ο αρχιτέκτονας οφείλει να διατηρήσει τον έλεγχο των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης στο σχεδιασμό για να διατηρήσει το ρόλο του ως αρχιμάστορας.
Ανάλυση και επεξήγηση του ψηφιακού περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε. Τι συμβαίνει όταν συνεργάτες του αρχιτέκτονα δεν είναι άνθρωποι αλλά μηχανές ή αλγόριθμοι; Πως θα εισάγουμε παραμέτρους στην αρχιτεκτονική μας πρακτική; «Open source» σχεδιαστική λογική ως συμπεριληπτική προσέγγιση αρχιτεκτονικού σχεδιασμού που συνδυάζει πολλούς και διαφορετικούς, ετερόκλητους χρήστες και παράγοντες. Κριτική σκέψη, ισχυρό ένστικτο, προσαρμοστικότητα και δυνατότητα επαναπροσδιορισμού της σχέσης του δημιουργού με την δημιουργικότητα: οι απαραίτητες δεξιότητες του νέου αρχιτέκτονα.
Τη σκυτάλη, στη σκηνή του Architects Talk 2023, πήρε το πέμπτο πάνελ, με τίτλο «Sustainable Country – Living Together», με την Δανάη Μακρή να συντονίζει τη συζήτηση μεταξύ του Tάσου Γεωργαντζή (Urban Soul Project), του Κωνσταντίνου Καραμπατάκη (K-Studio), του Σωτήρη Τσέργα (Block 722 architects), της Ρίας Βογιατζή (Elastic Architects), του Θωμά Δοξιάδη (Doxiadis+) και του ΕρρίκουΑρώνες (Hellenic Properties).
Εδώ, η συζήτηση επικεντρώθηκε στη σύνδεση της αρχιτεκτονικής με τον υπαίθριο χώρο ούτως ώστε να είναι αλληλένδετα μέσα από μια επιλογή high-tech και low-tech σχεδιαστικών λύσεων και πρακτικών.
Το νησιωτικό τοπίο των Κυκλάδων σχολιάστηκε, εκτενώς, από τους ομιλητές που υπερθεμάτισαν πως από την εποχή της απόλυτης αυτάρκειας των νησιών έχουμε εισέλθει στην εποχή της απόλυτης εξάρτησής τους από τον (υπερ)τουρισμό. Την ώρα που η κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται παγκόσμια ως μια ενιαία αρχιτεκτονική γλώσσα, αυτό που κάνει έναν σχεδιασμό επιτυχημένο είναι η ουσιαστική σύνδεσή του με τον τόπο, τα ήθη και τις παραδόσεις της τοπικής ζωής. Η κλιματική αλλαγή και ο υπερτουρισμός θα αναδείξουν τα ελληνικά βουνά ως τον νέο προορισμό που θα επικεντρωθεί, έντονα, η αρχιτεκτονική σκέψη και παραγωγή.
Οι ομιλητές αναζήτησαν τρόπους ενσωμάτωσης του αρχιτεκτονικού έργου στην τοπική γλώσσα προτείνοντας, εκτός από εκτενή και πολυεπίπεδη έρευνα, την εφεύρεση νέων υλικών. Για να σχεδιάσουμε για το τώρα πρέπει να ιχνηλατήσουμε και να καταγράψουμε το παρελθόν: η τοπική κοινωνία και οι οικοδομικές της τεχνικές στο επίκεντρο του αρχιτεκτονικούενδιαφέροντος.
Μαθαίνοντας από την παραδοσιακή υπαίθρια ελληνική κατοίκηση: συνδυασμός επιλεκτικής απομόνωσης και κοινωνικοποίησης εντός ενός συλλογικού προτύπου συνύπαρξης και ζωής.
Διαχρονική αρχιτεκτονική ως βιώσιμη αρχιτεκτονική: η αειφορία, στο σήμερα, έχει να κάνει με το πως θα πείσουμε τους ανθρώπους να επαναμαγευτούν από το υπάρχον κτηριακό απόθεμα και να μην χτίζουμε εξαρχής.
Ο Θωμάς Δοξιάδης του γραφείου doxiadis+ κατέληξε: “Η βιωσιμότητα δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Να ζούμε καλύτερα αλλά και πιο υπεύθυνα”.
Στο έκτο πάνελ της ημέρας, με τίτλο «Sustainable Country – Living Together», η συζήτηση για την κατοίκηση στην ελληνική ύπαιθρο συνεχίστηκε μεταξύ των Αude Mazelin (Mykonos Architects), BαγγέληΣτυλιανίδη (Stylianidis Vaggelis Architects), Γιάννη Δουρίδα (R.C.Tech), Xριστίνας Αργυρού (Neheiser Argyros), Γιώργου Σίνα (Sinas Architects) και Γιώργου Ατσαλάκη (SCAPEARCHITECTURE).
Και σε αυτό το πάνελ η συζήτηση επικεντρώθηκε γύρω από την αειφόρο παραθεριστική συμβίωση και την αρχιτεκτονική που αυτή προϋποθέτει και απαιτεί. Οι απαντήσεις των προσκεκλημένων ομιλητών πολλές και διαφορετικές: μια εφήμερη αρχιτεκτονική. Μια αρχιτεκτονική της αποσύνδεσης: απλή, λιτή και όχι αυτοαναφορική. Low-tech αρχιτεκτονική. Η βιώσιμη αρχιτεκτονική παράγεται από «βιώσιμουςανθρώπους», ευσυνείδητους και συνειδητοποιημένους αρχιτέκτονες-δημιουργούς.
Στο σύνολό τους οι ομιλητές υπερθεμάτισαν την ηθική υποχρέωση του αρχιτέκτονα απέναντι στο φυσικό περιβάλλον εντός του οποίου καλείται να χτίσει.
Ο Bαγγέλης Στυλιανίδης μίλησε για βιωσιμότητα και τουρισμό, τονίζοντας πως βιώσιμη αρχιτεκτονική είναι η ηθική αρχιτεκτονική. Σημαντική η συνειδητοποίηση ότι ο τουρισμός παράγει ένα διεθνές προϊόν που κάθε φορά εγγράφεται σε ένα πολύ συγκεκριμένο τοπικό πλαίσιο. Η αυθεντικότητα, πρόσθεσε ο κύριος Στυλιανίδης, προσδένεται εργαλειακά στην κατασκευή αυτού του προϊόντος μέσα από το storytelling της αρχιτεκτονικής.
Η ανάγκη για βιωσιμότητα επηρεάζει την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία και την μορφή του κτηρίου; Η τυπολογία της βίλας: σε όλα τα στάδια της αρχιτεκτονικής δραστηριότητας εισάγεται η ρητορική για το ελληνικό καλοκαίρι χωρίς όμως η αφήγηση αυτή να έχει τις ρίζες της στην αυθεντική παραδοσιακή ελληνική παραθεριστική κατοίκηση. Εξέλιξη νέου τύπου κατοικιών που θα συνδυάζει το τοπικό στοιχείο με τις απαιτήσεις ενός διεθνούς πελατολογίου και την ανάγκη για βιωσιμότητα. Τα ελληνικά αρχιτεκτονικά γραφεία κεφαλαιοποίησαν την γνώση των τοπικών συνθηκών.
Η τεχνογνωσία των Ελλήνων αρχιτεκτόνων είναι ένα εξαγώγιμο προϊόν που εδράζεται στην κατανόηση της κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής διάστασης της βιωσιμότητας.
Στην Ελλάδα η εξοχική κατοίκηση είναι υπαίθρια, κάτω από τη σκιά ενός δέντρου, και όχι εσωτερική, μέσα σε ένα μεγάλο σαλόνι. Η Xριστίνα Αργυρού τόνισε την ευθύνη του αρχιτέκτονα να βάλει ένα λογικό μέτρο στις επιθυμίες και τις ανάγκες των πελατών. Ο Γιώργος Σίνας πρότεινε την ενσωμάτωση του σύγχρονου κτηρίου μέσα στο φυσικό τοπίο ώστε να αναδυθεί η προϋπάρχουσα παραδοσιακή αρχιτεκτονική και να μην αλλοιωθεί σημαντικά η φυσιογνωμία του εκάστοτε τόπου και δη των νησιών.
Συνεχίζοντας με το έβδομο πάνελ, υπό τον τίτλο «Green look and feel», η Δανάη Μακρή συντόνισε τη συζήτηση ανάμεσα στους Στέλλα Πιέρη (Pieris Architects), Μαρία Παπαφίγγου (OOAK Architects), Sandra Baer (Beyond Sustainability), Χρήστο Koυφίδη (Divercity Architects), Θανάση Πολυζωίδη (TOPIO 7), και Άντρεα Πηλαβάκη (H. Pangalou & Associates).
Η οικονομική διάσταση της αειφορίας μπήκε στο επίκεντρο της συζήτησης εστιάζοντας στη μείωση των ενεργειακών καταναλώσεων των κτηρίων και στη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Η Μαρία Παπαφίγγου έκανε λόγο για «διακριτική αειφορία» ως την εξασφάλιση του βιοκλιματικού χαρακτήρα των κτηρίων μέσω αδιόρατων πρακτικών που ενσωματώνονται, οργανικά, στην αρχιτεκτονική μελέτη εξαρχής αλλά και για την «αειφορία της ευεξίας» που αφορά την ενσωμάτωση της φύσης στη ζωή του κτηρίου αλλά και στην αστική πραγματικότητα μέσω της αύξησης των πράσινων, υπαίθριων χώρων στην πόλη.
Η Sandra Baer τόνισε πως βιώσιμη αρχιτεκτονική είναι αυτή που διατηρεί και αναβαθμίζει ενεργειακά το προϋπάρχον ενώ μίλησε για την σημασία των ενεργειακών πιστοποιήσεων ως μέσων αποφυγής του “green washing”. Η Στέλλα Πιερή έθιξε το ζήτημα της βιωσιμότητας των υλικών που σχετίζεται, άμεσα,με τον τόπο που παράγεται η κάθε αρχιτεκτονική, προωθώντας την επιλογή τοπικών υλικών και την αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων και μεταφορών.
Είναι όλοι οι «πράσινοι» χώροι βιώσιμοι;
Ο Θανάσης Πολυζωίδης τόνισε πως κάθε κήπος δεν έχει απαραίτητα βιοκλιματικά οφέλη ονομάζοντας τους κανόνες βιωσιμότητας των πράσινων χωρών: softscape (επιλογή φυτικών ειδών), hardscape (επιλογή υλικοτήτων) , βιολογική διαχείριση νερού και υποστήριξη βιοποικιλότητας και οικοσυστημάτων. Ο κύριος Πολυζωίδης μίλησε για κτήρια υβρίδια, κτήρια τοπία με φυτεμένα δώματα και πράσινους τοίχους που προωθούν την ώσμωση ανθρώπου, φύσης και αρχιτεκτονικής δομής υπό το σύνθημα: «form follows empathy». Η βιώσιμη αρχιτεκτονική αφήγηση προκύπτει από τα ενδογενή χαρακτηριστικά του κάθε έργου με συνειδητοποίηση για το αποτύπωμα που αυτό θα αφήσει στο τοπίο και τον τόπο του μέλλοντος.
Σκέψεις για μια «Βιώσιμη Αθήνα»: αποκατάσταση θαμμένων ρεμάτων, αποκατάσταση σχέσης με τη θάλασσα, πάρκα τσέπης σε επίπεδο γειτονιάς, ενοποίηση ακάλυπτων χωρών με στόχο την δημιουργία ενεργών οικοδομικών τετραγώνων, δίκτυο πράσινων δωμάτων και πράσινων όψεων.
Η βιωσιμότητα ορίζεται μέσα από μία πληθώρα εργαλείων και στόχων, όπως και η αισθητική της. Ξεκινώντας η Στέλλα Πιερή του γραφείου Pieris Architects “Η αειφορία της ευεξίας: να εμπνεύσει τον χρήστη ώστε να δρα ο ίδιος με περισσότερη περιβαντολλογική συνείδηση…Το 3d printing ως μέθοδος εξασφαλίζει ταχύτητα και μείωση των ενεργειακών καταναλώσεων στην κατασκευή”. Η Μαρία Παπαφίγκου των ΟΟΑΚ Architects συμπλήρωσε “Η κάθε επένδυση πρέπει να είναι υγιής και κερδοφόρα”.
Περνώντας στο όγδοο πάνελ της ημερίδας, με τίτλο «New Life», η αρχιτέκτονας Μυρτώ Κιούρτη συντόνισε τη συζήτηση μεταξύ του Mίνωα Διγενή (Minos Digenis Arquiteqtos), του Στάθη Τρυφωνόπουλου (Diarchon), της Mαρίκας Μαυρολέων (A&M Architects), του Γιώργου Μπάτζιου(Georges Batzios Architects) και του Γιώργου Τσολάκη (Tsolakis Architects).
Με ποιητική διάθεση και ενθουσιασμό οι ομιλητές κλήθηκαν να απαντήσουν στο υπαρξιακό ερώτημα: «Τι εστί Αθήνα;».
Η Αθήνα ως μια γοητευτική αποτυχία του μοντερνισμού να δαμάσει τον γηγενή Αθηναίο πολίτη. Η Αθήνα ως μια πόλη ασφυκτική. Η Αθήνα ως μια πόλη πολεοδομικά ακατάστατη σε επίπεδο τυπολογιών και χρήσεων. Η Αθήνα ως μια συλλογή μητροπολιτικών αντιθέσεων, πολυπολιτισμικότητας και συμπερίληψης. Αυτό που διαφοροποιεί την Αθήνα από τις άλλες ευρωπαϊκές μητροπόλεις είναι το αστικό της παλίμψηστο και η ανάγκη για ισορροπημένη συμβίωση των ετερόκλητων αναφορών και αντιθέσεων που αυτό δημιουργεί.
Βιωσιμότητα & Αποκατάσταση: πως διαχειριζόμαστε το υφιστάμενο;
Η περίπτωση του Μινιόν: συνδυασμός εμπορικών και οικιστικών χρήσεων. Ο Mίνως Διγενής περιέγραψε την αποκατάσταση ως πράξη θάρρους και θράσους που αναδεικνύει τον αρχιτέκτονα ως το απόλυτο υποκείμενο προώθησης ριζοσπαστικών λύσεων. Για την ανάπλαση του Μινιόν, ο αρχιτέκτονας μετέφρασε το υφιστάμενοαστικό συγκείμενο (Ομόνοια & Πατησίων) στη νέα λειτουργία της αρχιτεκτονικής δομής με στόχο την ταυτόχρονη ενεργοποίηση της πόλης και της ζωής του κτιρίου.
Από την μικρή στη μεγάλη κλίμακα: από τον ιδιώτη στον επενδυτή. Ο Στάθης Τρυφωνόπουλος μίλησε για το ρόλο του αρχιτέκτονα μέσα στη σύγχρονη αθηναϊκή κοινωνική οργάνωση και δομή. Διαφορετική αστική εμπειρία της Αθήνας ανάλογα με την κοινωνική τοποθέτηση και την ταξική προέλευση του υποκειμένου/πολίτη/περιπατητή.
Κλείνοντας την φετινή διοργάνωση του Architects Talk, στο ένατο πάνελ της ημέρας, υπό τον τίτλο «Βιωσιμότητα & Ελληνικό Μάρμαρο», συνομίλησαν οι Γιάννης Αρμεύτης (Αrmeftis + Partners), Άρης Κόρδας (Kordas Architects), Πάνος Ηλιόπουλος (Aντιπρόεδρος του ΣΕΜΜΘ και CEO της ΜΑΡΜΥΚ – ΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ), Αλέξανδρος Κιτρινιάρης (KAAF) και Ασπασία Τάκα (TAKA+PARTNERS).
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση γύρω από το μάρμαρο, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητές του ως κατασκευαστικό υλικό.
Την συζήτηση άνοιξε ο Πάνος Ηλιόπουλος συστήνοντας το μάρμαρο ως ένα από τα πιο πράσινα οικοδομικά υλικά εφόσον είναι, ουσιαστικά, κομμάτι από τον φλοιό της γηςμε εξαιρετικά χαμηλή εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα και ελάχιστη δαπάνη ηλεκτρικής ενέργειας για την επεξεργασία του. Παράλληλα, ο ρυθμός με τον οποίο το μάρμαρο καταναλώνεται στην οικοδομική δραστηριότητα είναι ανάλογος με τον ρυθμό που η γη το παράγει ενώ, ταυτόχρονα, είναι ένα υλικό που μπορεί να ανακυκλωθεί και να επαναχρησιμοποιηθεί.
Μια ακόμη σημαντική διάσταση του μαρμάρου ως βιώσιμου υλικού είναι η διαχρονικότητά του στο χώρο και στο χρόνο που το καθιστά φορέα της γεωλογικής ιστορίας ενός τόπου ή μιας κατασκευής.
Στα πλεονεκτήματα του μαρμάρου, ως υλικού, συγκαταλέγονται, επίσης, τα διαφορετικά finishings,υφές και εφαρμογές, που μπορεί να εξυπηρετήσει, καθώς και η απτική σχέση του υλικού με τον πελάτη.
Πολυθεματικό, συμπεριληπτικό και πλούσιο αναφορών και μηνυμάτων, το Architects Talk 2023 περιέγραψε το μέλλον της αρχιτεκτονικής γοητευτικά αναπάντεχο, επιμελώς εύθραυστο και αναπόφευκτα συναρπαστικό.
READ ALSO: The Fold | by JC Architects