Διαβάστε περισσότερα για την ημερίδα ΕΣΩ 2024, ‘Down To Earth’: ο ρόλος της αρχιτεκτονικής στο Νέο Κλιματικό Καθεστώς, εδώ
Ο Πάνος Δραγώνας ξεκίνησε την ομιλία του παρουσιάζοντας ένα διάγραμμα του Γιάννη Παπαϊωάννου, στενού συνεργάτη του Κωνσταντίνου Δοξιάδη από το 1995.
“Είναι μία γραφική παράσταση που στον άξονα x απεικονίζει το χρόνο ενώ στον άξονα y απεικονίζει τις πιθανότητες μιας όλοσχερους καταστροφής του ανθρώπινου πολιτισμού. Πρόκειται για μια καμπύλη που στο σημείο που κορυφώνεται αγγίζει το 30% πιθανότητας καταστροφής, μετά η καμπύλη γλυκαίνει και οι κινδυνοι μοιάζει να εκμηδενιζονται. Δεν είναι προιον φαντασιας, είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας επιστημονικής έρευνας. Η ερμηνεία του διαγράμματος είναι ότι αν η ανθρωπότητα ξεπεράσει το έτος 2035 όπου ολοι οι κινδυνοι κορυφώνονται, υπάρχουν οι προοπτικές χάρη στην ωρίμανση του ανθρώπινου πολιτισμού και την εξέλιξη τεχνολογίας οι νεότεροι από εσας να ζήσετε ίσως μια ουτοπια.”
Στη συνέχεια μας παρουσίασε ένα διάγραμμα του Δοξιάδη, όπου το μέλλον ορίζεται ως “μια ατελής εικόνα που τρεμοπαίζει και μετατοπίζεται αδιορατα χωρις να είναι ποτέ ακριβώς η ίδια αλλά και χωρίς σε καμία περίπτωση να είναι εντελώς απροσδιόριστη”. Στο συγκεκριμένο διάγραμμα ο οριζόντιος άξονας δείχνει και πάλι το χρόνο και προσδιορίζει τρεις περιοχές. Η γκρίζα περιοχή είναι το παρελθόν, η πραγματικότητα, αυτά που ήδη έχουν συμβεί. Πάνω είναι η μπλε περιοχή των ονείρων, των επιθυμιών. Η κοκκινη περιοχή, χαμηλότερα είναι εφιάλτες, οι φόβοι.
“Θεωρώ ότι ζούμε σε μία περίοδο που συμβαίνουν ραγδαίες εξελίξεις. Το μέλλον καταφθανει ταχυτατα, συμβαίνουν πράγματα όπως η κλιματική αλλαγή, ο ερχομός της τεχνητής νοημοσύνης τα οποία είναι πάρα πολύ μεγάλα και είναι δύσκολο να τα αντιληφθούμε. Θεωρώ πάντως ότι οι αρχιτέκτονες έχουμε ή τουλάχιστον θα έπρεπε να έχουμε μία ξεχωριστή ικανότητα στο να κατανοούμε τα τεκτενομενα στον κόσμο και να ερμηνεύουμε και έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργούμε αρχιτεκτονικά τα οποία να προσδιορίζουν διάφορα πιθανά μέλλοντα.”
Ακολούθως ο Πάνος Δραγώνας μας παρουσίασε ένα έργο του. Πρόκειται για μια ξύλινη καλύβα που έχει μελετηθεί για να χτιστεί σε μία ταράτσα αθηναϊκής πολυκατοικίας.
Η ιδέα και η έννοια της καλύβας έχει να κάνει με την επιθυμία της διαφυγής από την πόλη, συνήθως σε ένα ιδανικό φυσικό περιβάλλον. Στην περίπτωση όμως αυτού του έργου, αντί για ειδηλιακό φυσικό περιβάλλον, το κτισμα βρίσκεται σε ένα σκληρό αστικό τοπίο με ηλιακούς θερμοσίφωνες, κεραίες και μονωτικά υλικά.
“Πρόκειται για έναν προνομιακό χώρο εγκλεισμού σε ένα μέρος το οποίο βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα μίας σκληρής πόλης. Το αφήγημα εδώ ήθελε να πει ότι η σχέση πολης φύσης η επιθυμία της διαφυγής από την πόλη και της καταφυγής στη φύση πλέον δεν έχει νόημα καθώς σήμερα βρισκόμαστε σε ένα κόσμο που όπου και να πάμε κουβάλαμε την πόλη μαζί μας μέσα στις κινητές μας συσκευές και τα κοινωνικά μας δίκτυα. Οπότε η ιδέα της διαφυγης έχει πλέον εκ των πραγματων εκλείψει.”
Συνεχίζοντας την παρουσίασή του ο Πάνος Δραγώνας, μίλησε για τις συζητήσεις με τους φοιτητές αρχιτεκτονικής, οι οποίες τα τελευταία χρόνια αφορούν όλο και περισσότερο της σχέση με τις νέες τεχνολογίες και τον τρόπο που η κατοικία θα αλλάξει με τον ερχομό τους. Ενώ αφετηρία για τον ίδιο είναι ένα εμβληματικό σχέδιο του ζενέτου από το 1971.
Στις συζητήσεις με τους φοιτητές προκύπτουν ερωτήματα που αφορούν τον τρόπο που νέες τεχνολογίες, όπως η εικονική πραγματικότητα θα μπουν μέσα στην κατοικία. Τον τρόπο που η επαυξημένη πραγματικότητα θα δώσει νέα layers πληροφορίας στην κατοικία.
“Είμαστε σε μία περίοδο που δεν είμαστε βέβαιοι αν μπορεί να αναστραφεί η κλιματική κρίση, αλλά σίγουρα υπάρχει πάρα πολλη δουλειά να γίνει στο να σκεφτούμε τρόπους να αμβλύνουμε τις συνέπειες της αλλά και να δημιουργήσουμε αφηγήματα τα οποία να καθιστούνε το πρόβλημα κατανοητό στο μεγάλο μέρος του πληθυσμού.”
Στη συνέχεια παρουσίασε μία ακόμη φοιτητική εργασία που προσπαθεί με χιουμοριστικό τρόπο να καταστήσει σαφές ένα συγκεκριμένο πρόβλημα που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή. Η συγκεκριμένη εργασία προσπαθεί να σκιαγραφήσει την κατεύθυνση που θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ένα συγκεκριμένο πρόβλημα το οποίο είναι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της κτηνοτροφικής παραγωγής. Μια κατεύθυνση επίλυσης από τη φοιτητική όμαδα είναι η παραγωγή συνθετικού κρέατος.
Η λύση με την οποία επήλθαν είναι καλλιέργειες σόγιας, παντζαριών καρύδας, οι οποίες συνδέονται με συστήματα τρισδιαστατης εκτύπωσης κρέατος, με ρομποτικούς βραχίονες που διευκολύνει την αυτοματοποιημένη λειτουργία μιας μελλοντικής φάρμας.
Ο Πάνος Δραγώνας παρουσίασε επίσης την πρόταση του γραφείου του για το διαγωνισμό της Πλατείας Εξαρχείων. ‘Η ιδέα του σχεδιασμού ξεκίνησε με ένα “πρόβλημα”, ένα λάθος. Kάποια πολύ σημαντικά, μεγάλα, παλιά δέντρα κόπηκαν για να κατασκευαστεί ο υπόγειος σταθμός.
“Προσπαθήσαμε να βρούμε ένα τρόπο που να αποκαταστήσει λειτουργικά, περιβαλλοντικά και συμβολικά όσο το δυνατόν πιο γρήγορα αυτό το πρόβλημα και καταλήξαμε στην ιδέα της δημιουργίας ενός ‘πράσινου δωματίου’. Μοιάζει δηλαδή ικριωματικής κατασκευής που θα περιέβαλε την πλατεία, η οποία θα καλυπτόταν από αναρριχητικές φυτεύσεις και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να ξαναπρασινίσει το χώρο.”
Αυτή η κατασκευή είναι προσβάσιμη, είχε σκοπό τη δημιουργία ενός αρχιτεκτονικού περιπάτου, ο οποίος να περιβάλει το δημόσιο χώρο, αλλά και να τον επεκτείνει καθ’ ύψος δημιουργώντας θεωρεία και μικρά μπαλκόνια κατά μήκος του. Έτσι δημιουργούνται μικρά θεωρία από τα οποία μπορείς να δεις τι συμβαίνει στο κέντρο όπως βλέπουμε αριστερά ή παρατηρητήρια εξωτερικά τα οποία κοιτάζουν το θέαμα της πόλης την ταράτσα του βοξ ή την μπλε πολυκατοικία στην πλατεία.
“Συνολικά το αφήγημα είχε δύο στόχους. Από τη μία να ανασυγκροτήσει χωρίς να ανατρέψει την ταυτότητα των εξαρχείων. Δημιουργώντας έναν κεντρικό κοινωνικό χώρο με μία θεατρική λογική η οποία τον περιβάλλει, αλλά και κυρίως να δημιουργήσει ένα σύμβολο αστικής ανθεκτικότητας μέσα από ένα εμβληματικό πράσινο δωμάτιο το οποίο θα μπορούσε να δώσει μία νέα πράσινη ταυτότητα στο δημόσιο χώρο της πόλης.”
Το τελευταίο έργο που παρουσίασε, το οποίο κατα πάσα πιθανότητα θα υλοποιηθεί, ασχολείται επίσης με την ιδέα του περιπάτου στην πόλη. Εδώ στόχος είναι η δημιουργία ενός αφηγηματικού περιπάτου. Ο περιπατητής αντιλαμβάνεται στο δάπεδο πληροφορίες-μηνύματα τα οποία του δημιουργούν συνειρμούς και προκαλούν αφηγηματική διάθεση. Δεν πρόκειται για ένα έργο πεζοδρόμησης, αλλά για ανασχεδιασμό του οδοστρώματος με τέτοιο τρόπο ώστε να απευθύνεται στους πεζούς και όχι στα αυτοκίνητα.
“Ο συγκεκριμένος δρόμος καταλήγει στην είσοδο του μουσείου Καβάφη. Επιλέξαμε στο οδόστρωμα να αναγράψουμε στίχους από το ποίημα του Καβάφη ‘Η Πόλις’: ‘Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θά βρεις άλλες θάλασσες.Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς τους ίδιους’. Ενώ σε τέσσερα σημεία τοποθετούμε τέσσερις μεταλλικές πλάκες οι οποίες μοιάζουν με πλάκες φρεατίων, αλλά στην πραγματικότητα είναι εικαστικά έργα, τα οποία δημιουργούν αναφορές σε στοιχεία της περιοχής.”
Ο Πάνος Δραγώνας έκλεισε την ομιλία του μιλώντας και πάλι για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη. Παρουσίασε ένα διάγραμμα-χάρτη πιθανών μελλόντων. Ο κάθετος άξονας αναφέρεται στην ποιόητα, ξεκινάει από τη δυσκοπία και φτάνει στην ευτοπία. Ο οριζοντιος άξονας αφορά την πραγματικότητα, ξεκινάει από τον πραγματικό τόπο και καταλήγει στην ουτοπία. Σύμφωνα με το διάγραμμα ο άνθρωπος είναι κάτω αριστερά ενώ παράδεισος είναι πάνω δεξιά.
Στο διάγραμμα αυτό μπορεί επίσης να τοποθετηθούν διάφορα πιθανά μέλλοντα. Η “Πολιτεία” του Πλάτωνα για παράδειγμα βρίσκεται πάνω δεξιά, ενώ ο “Γενναίος Νέος Κόσμος” του Huxley βρίσκεται κάτω δεξιά.
“Ο Δοξιάδης όμως θέτει ως στόχο το κέντρο αυτού του διαγράμματος. Λέει ότι πρέπει να στοχεύουμε στα μέσα της απόστασης έως την ουτοπία αφήνοντας στην άκρη και τα βραχυπρόθεσμα, τα πιο ταπεινά σχέδια που είναι κάτω αριστερά, αλλά και τα μεγαλεπίβολα οράματα, τις ουτοπίες που είναι πάνω δεξιά. Θέλω να κλείσω λέγοντας ότι αυτό που με συναρπάζει στις ελληνικές πρωτοπορείες της δεκαετίας του ’60 στο Δοξιάδη και στο Ζενέτο και ο λόγους που θεωρώ ότι είναι διδακτικές και έχει νόημα να τις συζητάμε σήμερα είναι ο τρόπος που αναφέρονται στο μέλλον. Το γεγονός ότι θεωρούν ότι το μέλλον δεν είναι απροσδιόριστο, αντιλαμβάνονται ότι έχει κινδύνους, αλλά είναι ανοιχτό, έχει δομή, μπορεί να σχεδιαστεί. Εν τέλει το μέλλον είναι ένα project.”
Διαβάστε περισσότερα για την ημερίδα ΕΣΩ 2024, ‘Down To Earth’: ο ρόλος της αρχιτεκτονικής στο Νέο Κλιματικό Καθεστώς, εδώ!
Στοιχεία διοργάνωσης
Τίτλος ημερίδας ΕΣΩ 2024 – DOWN TO EARTH
Τυπολογία Συνέδριο, Ημερίδα Αρχιτεκτονικής & Σχεδιασμού
Τοποθεσία Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Ημερομηνία Τετάρτη 22 Μαΐου 2024
Χορηγοί
ΠΛΑΤΙΝΕΝΙΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ GLM OUTDOOR SOLUTIONS
ΧΡΥΣΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ORAMA MINIMAL FRAMES
ΑΣΗΜΕΝΙΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ EUROPA
ΧΑΛΚΙΝΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ELVIAL
ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ LAFARGE
ΜΕΓΑΛΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ ELTOP, ΚΕΒΕ, TEXTURES AND TILES, SIFAKIS GLASS CONSTRUCTIONS, ΚΥΠΡΙΩΤΗΣ, KIMISOO, FRANKE, STO INTERNATIONAL, BRATTI, VERNOLIN DEFTEREOS, ARCHITEXTURE, BENJAMIN MOORE, NEOKEM, FURNITURE GALLERY, GRUPPO CUCINE, ISOMAT, MARMOURIS, SATO, STORMY SA, NAFPLIOTIS GLASS, URBI ET ORBI, MOLESKINE, ETHIMO, KLEEMANN, KALOTARANIS, AVE, TECHNOGYM, THE GREEN OFFICE.
Δημιουργία Περιεχομένου & Χορηγός Επικοινωνίας Archisearch.gr
Διεύθυνση Παραγωγής & Καλλιτεχνική Επιμέλεια Design Ambassador
Φωτογραφία Αφροδίτη Χουλάκη, Curated by Design Ambassador
READ ALSO: IFI Lighting Wins Prestigious LIT Award for Kepos by Goco Spa at Daios Cove