INTERNATIONAL ARCHITECTURAL COMPETITION: INNOVATIVE, BIOCLIMATIC, EUROPEAN SCHOOL COMPLEX IN CRETE – GREECE (UIA-SCHOOL BUILDING ORGANIZATION, GREECE) 2nd PRIZE ENTRY

TEAM: Platon Issaias, Theodossis Issaias, Costandis Kizis, Alexandra Vougia, Architects
COLLABORATORS: Ilias Matsas, Mechanical Engineer
Giannis Tsafoulias, Structural Engineer

Our proposal for the Innovative Bioclimatic European School Complex in Crete develops around two fundamental elements of space: light and soil. Instead of romanticizing these two categories, we propose a man-made landscape which mediates and projects our view on the brief’s concerns and demands. Similarly to the olive groves of the surrounding area, our project leaves traces, marks and organizes the earth upon which it is built. Our proposal tries to redefine the existing landscape: it is a ‘bridge’ that connects, a ‘clay wall’ that defines and protects, and a ‘cave’ that shelters knowledge.

We responded to the intense landscape of the area of Voutes, Crete: The cliffs and valleys of the region sought for an architectural gesture that would take advantage of the microclimatic conditions while at the same time would underline the presence of an educational institution, not by standing out, but by letting the natural landscape play the leading role. The agricultural terraces, the dry stone walls and all the other innovative forms of environmentally sustainable management of earth, natural resources and space constitute our primary references.

The volumes of the schools are arrayed facing south, in such a way that all the classrooms are exposed to the best bioclimatic conditions of sunshine and natural ventilation.

The schools are organized by the sides of a central common open plaza, in three distinct buildings. Despite the allowance for high buildings, our proposal does not exceed the height of two storeys. We dreamt of an open, horizontally organized school that inculcates un-hierarchical, egalitarian values to its students.
The size and typology of each school were dictated by the age of their users, the pupils. The kindergarten is a small scale protected environment, organized around a small yard. The primary school is also organized around a larger atrium, in the fashion of a contemporary agora. The secondary school -the biggest building in the complex- is organized in a rational model of two semi-independent clusters, the lower one being that of the more public uses of the school’s brief, and the higher that of teaching classrooms.

Materials

Our proposal is formed as a contemporary mosaic, which is composed of two basic building elements: the brick and the pavée (paving block). The brick is our tool for unifying the facades, opaque or semi-transparent, according to the programmatic and bioclimatic needs of each space. We proposed the fabrication of a composite brick, made of local materials (clay and sheep wool). The brick not only is a contemporary attempt to continue the tradition of clay fabrication, but also only depends on the local agricultural and farming economy.
The pavée is also a local product, coming from one of the island’s numerous quarries. This material is paving all the exterior hard surfaces of the school, and is organically integrated with the natural soil that is prevailing throughout the complex.
Both materials are treated as tools of transition, from opaqueness to semi-transparency, and from the natural soil to a hard surface.



ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΟ, ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
(UIA-ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΝΩΣΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ, ΟΣΚ Α.Ε.)
2Ο ΒΡΑΒΕΙΟ
ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: Αλεξάνδρα Βούγια, Θεοδόσης Ησαΐας, Πλάτων Ησαΐας, Κωσταντής Κίζης, Αρχιτέκτονες
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Ηλίας Μάτσας, Μηχανολόγος Μηχανικός
Γιάννης Τσαφούλιας, Πολιτικός Μηχανικός

Η πρόταση για το «Καινοτόμο, Βιοκλιματικό Ευρωπαϊκό Σχολείο στο Ηράκλειο Κρήτης» αναπτύχθηκε πάνω σε δυο πρωταρχικά στοιχεία του χώρου: το φως και το έδαφος. Αντί της γραφικής αναπαράστασης των δυο αυτών κατηγοριών, προτείνεται μια ανθρώπινη, τοπιακή κατασκευή που αποκρίνεται στα ζητούμενα και τις απαιτήσεις της προκήρυξης. Το κτίριο που προτείνουμε αφήνει ίχνη, οριοθετεί και οργανώνει την ίδια τη γη πάνω στην οποία κτίζεται, όπως και οι ελαιώνες που περιβάλλουν το οικόπεδο. Αυτό που επιδιώκεται είναι ο επανορισμός του ίδιου του τοπίου: το κτίριο προκύπτει ως «γέφυρα» που ενώνει, ως «πήλινος τοίχος» που ορίζει και προστατεύει, ως «σπηλιά» που περιθάλπτει τη γνώση.

Ανταποκριθήκαμε στο έντονο τοπίο που χαρακτηρίζει τις Βούτες. Οι γήλοφοι και οι κοιλάδες αναζητούν μια αρχιτεκτονική χειρονομία, η οποία θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το μικροκλίμα της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα να υπογραμμίσει την παρουσία ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος, όχι διαταράσσοντας αλλά αφήνοντας το φυσικό τοπίο να διαδραματίζει τον πρωταρχικό ρόλο. Οι καλλιεργητικές πεζούλες, οι ξερολιθιές και άλλες διαχειρήσεις της γης, των φυσικών πηγών και εν γένει του αγροτικού χώρου αποτέλεσαν τις βασικές αναφορές της πρότασης. Σ’αυτές αναγνωρίσαμε διαχρονικές πρακτικές, που ωστόσο μπορούν σήμερα να ειδωθούν ως περιβαλλοντικά καινοτόμες.
Οι όγκοι του σχολικού συγκροτήματος στοιχίζονται προς το νότο με τρόπο τέτοιο που επιτρέπουν σε όλες τις τάξεις να έχουν βέλτιστο φυσικό φωτισμό και δροσισμό.

Το συγκρότημα διατάσσεται σε τρεις διακριτές μονάδες στις πλευρές μιας κεντρικής πλατείας. Παρότι ο κανονισμός και ο αγωνοθέτης επέτρεπαν την καθ’ύψος ανάπτυξη, η πρόταση δεν υπερβαίνει σε κανένα σημείο τους δύο ορόφους. Όραμά μας ήταν η κατασκευή ενός ανοιχτού, οριζόντια οργανωμένου σχολείου που εντυπώνει αντι-ιεραρχικές αξίες στους μαθητές του, υποβάλλοντας μια αίσθηση ισότητας στα μέλη της κοινότητας.
Το μέγεθος και η τυπολογία της κάθε σχολικής μονάδας διαμορφώθηκαν με γνώμονα την ηλικία των ίδιων των χρηστών τους. Το νηπιαγωγείο σχεδιάστηκε σαν ένα περιβάλλον μικρής κλίμακας γύρω από μια μικρή αυλή. Το δημοτικό σχολείο είναι κι αυτό οργανωμένο γύρω από ένα κεντρικό αίθριο, σα μια ανοιχτή, σύγχρονη «Αγορά». Το γυμνάσιο/λύκειο –το μεγαλύτερο κτίριο του συγκροτήματος- οργανώνεται προγραμματικά σε ημι-αυτόνομα συμπλέγματα σε δύο ορόφους, με τον πρώτο να καταλαμβάνουν οι κοινόχρηστες, περισσότερο δημόσιες χρήσεις, και το δεύτερο οι αίθουσες διδασκαλίας.

Υλικά

Η πρόταση διαμορφώνεται σα συνεχές «μωσαϊκό», που δομείται από δύο βασικά στοιχεία: το τούβλο και τη ψηφίδα (κυβόλιθος). Ο δόμος είναι το μέσο που ενοποιεί τις όψεις, κατασκευάζοντας πλήρεις ή ημι-διαπερατούς τοίχους. Προτείνουμε την κατασκευή ενός σύνθετου τούβλου, που φτιάχνεται από τοπικά υλικά (χώμα και μαλλί, που λειτουργεί και ως θερμομονωτικό υλικό). Η επιλογή στοχεύει όχι μόνο στη συνέχιση ενός παραδοσιακού τρόπου κατασκευής, αλλά επιπλέον εξαρτάται μόνο από την τοπική κατασκευαστική και αγροτική οικονομία.
Οι ψηφίδες της πλακόστρωσης αποτελούν και αυτές τοπικό υλικό που θα μπορούσε να προέρχεται από κοντινά λατομεία του νησιού. Αυτό το υλικό διαστρώνεται σε όλες τις σκληρές επιφάνειες των εξωτερικών χώρων του συγκροτήματος και ενοποιείται οργανικά με το φυσικό έδαφος, που κυριαρχεί τελικά ως υλικό σε όλο το συγκρότημα.
Και τα δύο υλικά (τούβλο/κυβόλιθος) διαπραγματεύονται ως εργαλεία τις μεταβάσεις από πλήρεις επιφάνειες σε ημι-διαπερατές και από το φυσικό έδαφος στη σκληρή επιφάνεια του υπαίθριου χώρου.

READ ALSO: INTERNATIONAL ARCHITECTURAL COMPETITION "FASHION PAVILION - ROME " (2nd prize) / MARIA BESSA / CONSTANTINE COSMAS