Η ομάδα του γραφείου Potiropoulos+Partners  σχεδίασε μια σύγχρονη κατοικία στην περιοχή του Παλαιού Ψυχικού. Η κατοικία εκτυλίσσεται σε πυκνό σχήμα «8», με τους χώρους να αναπτύσσονται διαδοχικά, διατηρώντας ελαστικά όρια μεταξύ του «μέσα» και του «έξω». Στο ισόγειο τοποθετούνται οι χώροι διημέρευσης, ενώ ο όροφος αντιμετωπίζεται ως “ησυχαστήριο” περιλαμβάνοντας του χώρους ύπνου, οι βοηθητικές λειτουργίες βρίσκονται στο υπόγειο τμήμα της κατοικίας. Η χαρακτηριστική όψη του κτιρίου συνδιάζει τα στιβαρά υλικά του εμφανές σκυροδέματος και της πέτρας, με τα πιο ανάλφρα εξωτερικά κουφώματα και διάτρητα πανέλα από Corten. Τα μεγάλα ανοίγματα εξασφαλίζουν άπλετο φυσικό φως στο εσωτερικό και καδράρουν τις οπτικές φυγές προς τις διάφορες θεάσεις.  

Η κατοικία βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του Ψυχικού, σε ένα τυπικό, επίπεδο οικόπεδο κοντά στη σχολή Μωραΐτη. Από τις παλιές γειτονιές του προαστίου, που ορίζει η διασταύρωση των οδών Αγίου Δημητρίου και Αλ. Παπαναστασίου, η συγκεκριμένη χαρακτηρίζεται από σύγχρονες κατοικίες και όχι λίγες κλασικίζουσες των αρχών του προηγούμενου αιώνα. Το παρακείμενο άλσος με την παιδική χαρά λειτουργεί σαν πνεύμονας πρασίνου για την περιοχή.

Το concept ξετυλίγεται κατά την αναδίπλωση μίας συνεχούς «λωρίδας» που σχηματίζει διπλό βρόχο, η οποία επιτρέπει τη ρέουσα διαδοχή των χώρων και κίνηση των χρηστών. Υλοποιείται έτσι στις τρεις διαστάσεις μία ήρεμη ένταση, σε πυκνό σχήμα «8», που διαβάζει εσωτερικά και στην ογκοπλασία.

Ο κύριος πυρήνας κατακόρυφης κυκλοφορίας βρίσκεται εκεί που συναντιόνται, σε κάτοψη και τομή, οι δυο βρόχοι, ως σημείο προσανατολισμού για το εσωτερικό του κτιρίου. Κατά μήκος της ρέουσας αυτής κίνησης αποκαλύπτεται επιλεκτικά η φύση του ύπαιθρου.

Η εσωτερική, παράλληλη προς τη ρυμοτομική γραμμή, παρειά του όγκου στρέφεται βορειοδυτικά, με τα υπνοδωμάτια και τους χώρους διημέρευσης να ακολουθούν την πορεία του ήλιου, από την ανατολή μέχρι τη δύση. Δύο βεράντες/δώματα στον όροφο, μία παραδομένη στον ήλιο, η νότια-ανατολική, και μια δροσερή, η βορινή-δυτική με φυλλοβόλα δέντρα στο πλάι της, αντιδρούν στον προσανατολισμό.

Κύρια πρόθεση αποτέλεσε η ιδέα ενός σχεδιασμού όπου το όριο μεταξύ του «μέσα» και του «έξω» θα είναι ελαστικό. Οι εσωτερικοί χώροι πλέκονται με τους εξωτερικούς, όταν τα γυάλινα πετάσματα υποχωρούν στο επίπεδο του εδάφους η συγχώνευση με το ύπαιθρο είναι πλήρης. Η ζωή ανοίγεται στη φύση.
Οι χώροι διημέρευσης στο ισόγειο αναπτύσσονται σε τρεις ρευστές ενότητες: καθιστικό, βιβλιοθήκη/γραφείο, χώρος φαγητού/χώρος προετοιμασίας του. Ο όροφος αντιμετωπίστηκε ως ησυχαστήριο και φιλοξενεί τέσσερεις χώρους ύπνου, ενώ η υπόγεια στάθμη εξυπηρετεί τις υπόλοιπες λειτουργίες. Η επιφάνεια νερού, σε συνέχεια της πισίνας, δημιουργεί μία διάφανη, διαφώτιστη οροφή τοπικά στο υπόγειο, ενώ τα υπερμεγέθη εξωτερικά ανοίγματα αφήνουν τον ήλιο να περάσει παντού μέσα στην κατοικία. Το φυσικό φως κυριαρχεί.

Δύο προστατευμένες αυλές, μία στην είσοδο και μία εσωτερική, στα άκρα των διαμπερών χώρων διημέρευσης, οργανώνουν ένα διττό ιδιωτικό αντιπερισπασμό στην κίνηση της Αγίου Δημητρίου και της σχολής Μωραΐτη. Η πισίνα τοποθετείται στη νότια πλευρά, στην πλευρά του ήλιου. Το νερό ανακλά το φως στην οροφή του γωνιακού προβόλου που αιωρείται πάνω από το υπαίθριο καθιστικό μαγνητίζοντας το βλέμμα.

Η επιδερμίδα του όγκου είναι φτιαγμένη με δύο αδρά υλικά, εμφανές σκυρόδεμα και πέτρα, που αναπτύσσονται γραμμικά για να δαμάσουν τη γεωμετρία και να αγκυρώσουν το κτίσμα στο έδαφος. Τα προεξέχοντα, εξωτερικά κουφώματα από Corten καδράρουν την κοντινή θέα και την περιορισμένη μακρινή, δίνοντας έμφαση στις οπτικές φυγές. Τα κάδρα επιλέγουν ή αποκλείουν, φέρνουν σε επαφή ή προστατεύουν. Οι εξώγλυφες διακοπές της στιβαρής επιδερμίδας, σε συνδυασμό με το σχέδιο διάτρησης που εφαρμόζεται στα συρόμενα πανέλα σκιασμού και στην περίφραξη, επίσης από Corten, αντιτίθενται στο «βαρύ/άκαμπτο» κέλυφος. Οι λεπτότεχνες διάτρητες μεταλλικές επιφάνειες θυμίζουν σκηνικό σε κίνηση. Υπάρχει ηθελημένα στο κτίσμα μία παράδοξη συνεκτικότητα διαφορετικών στοιχείων, όπου η συνοχή ναι μεν συνδέει αυτά τα «κομμάτια», όχι όμως στατικά αλλά δυναμικά, σε μία κατάσταση ευαίσθητης ισορροπίας την οποία εξασφαλίζουν η κεντρομόλος και η φυγόκεντρος δύναμη. Μέσα από μία εξαρχής θεατρική χειρονομία, το πάλαι ποτέ ιστορικό κινηματογραφικό στούντιο του Ψυχικού ζωντανεύει εδώ ιδέες μετασχηματισμού της κατοικίας αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. 

Όσο σκοτεινιάζει, το τεχνητό φως φιλτράρεται μέσα από τις διατρήσεις και διαχέεται ήπια στην ατμόσφαιρα της βραδιάς. Το γαιώδες πρίσμα της Layers Villa, σε μία συνεχή αντίστιξη, αφουγκράζεται το περιβάλλον του, αλλά και αντιτάσσεται σ’ αυτό. Εξελίσσεται σε μία αναπάντεχη αφήγηση στην οποία διασταυρώνονται οι διαφορετικές ιστορίες και χρόνοι του προαστίου.

Στοιχεία έργου:

Έργο: Layers Villa
Κατηγορία: Κατοικία
Τοποθεσία: Παλαιό Ψυχικό, Αθήνα
Χρονολογία: 2023
Σχεδιασμός: Potiropoulos+Partners
3d visualization: Batis Studio