Η πρόταση ΜΕΣΟΤΟΙΧΙΕΣ των Papalampropoulos Syriopoulou Architecture Bureau απέσπασε το 2ο Βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό "Συγκότημα Κοινωνικής Κατοικίας στην Ενορία Αγίου Νικολάου" στο Δήμο Λάρνακας

Οι αρχιτέκτονες Λεωνίδας Παπαλαμπρόπουλος και Γεωργία Συριοπούλου σε συνεργασία με τον πολιτικό μηχανικό Μαρίνο Καττή και την μηχανολόγο μηχανικό Μαρία Μαγείρου απέσπασαν το 2ο Βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό “Συγκότημα Κοινωνικής Κατοικίας στην Ενορία Αγίου Νικολάου” στο Δήμο Λάρνακας.

Με τις ΜΕΣΟΤΟΙΧΙΕΣ η ομάδα επιχειρεί να γεφυρώσει τις δύο αντικρουόμενες πρακτικές που αναδύονται από το πρόβλημα τυπολογικής αναζήτησης χωρικών διατάξεων κοινωνικής κατοικίας – τη χρήση του κανόνα τυποποίηση / επανάληψη / ομοιομορφία από την μία πλευρά και το αίτημα για πολυπλοκότητα / διαφορετικότητα / πολλαπλότητα και εκδημοκρατισμό του σχεδιασμού από την άλλη – μέσω μιας πρότασης που επιδιώκει ν’ αποτελέσει ένα βιώσιμο κοινωνικό πρόγραμμα συμμετοχικού σχεδιασμού το οποίο, μέσα από ένα τεκτονικό σύστημα “κατάτμησης” και “αναδιανομής” του οικοπέδου στους μελλοντικούς χρήστες του, παρέχει τη δυνατότητα μετασχηματισμού και αναδιαμόρφωσης των ατομικών “ιδιοκτησιών” συμβάλλοντας, παράλληλα, στην ενίσχυση μιας πλουραλιστικής πόλης.

-κείμενο από τους δημιουργούς

ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ | ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ

Ο σχεδιασμός καλείται να συμβιβάσει δύο συγκρουόμενες πρακτικές που αναδύονται από το πρόβλημα της τυπολογικής αναζήτησης χωρικών διατάξεων της κοινωνικής κατοικίας έτσι όπως τίθενται: (i) από τη νεωτερικότητα, με το πρόβλημα της τυποποίησης και βιομηχανοποίησης του αντικειμένου (ii) από την κριτική αμφισβήτηση του ζητήματος του κανόνα μέσα από την ανάδυση πλουραλιστικών-πληθυντικών πρακτικών (bottom up) αναδιάρθρωσης του χώρου κατοικίας.

(i) Η προσπάθεια δημιουργίας οικονομικά προσβάσιμων κατοικιών διαμορφώνει μια σειρά αρχιτεκτονικών τύπων που επιχειρούν να λύσουν το πρόβλημα της μείωσης του κόστους κατασκευής μέσα από την τυποποίηση, την επανάληψη, την ομοιομορφία και την επεκτασιμότητα του παραγόμενου χώρου, ενώ παράλληλα προσπαθούν να επαναδιατυπώσουν το κοινωνικό διάγραμμα του χώρου κατοικίας μέσα από τη χρήση του κανόνα.

(ii) Η ανάδυση του προβλήματος της ατομικότητας του χρήστη και κατά προέκταση του χώρου στον οποίο κατοικεί αντιτάσσει στο σύστημα τυποποίησης έννοιες όπως η πολυπλοκότητα, η διαφορετικότητα και η πολλαπλότητα, διαρθρώνοντας με τον τρόπο αυτό ένα νέο πλαίσιο ορισμού της κοινωνικής κατοικίας. Η προσπάθεια επαναφοράς του προτύπου της παραδοσιακής πόλης μέσα από την ετερότητα των χωρικών της στοιχείων και την ατομικότητα των συντελεστών της (η γνώριμη για τον κυπριακό χώρο συνθήκη των μικρο-ιδιοκτησιών συντελεί στην ετερότητα των στοιχείων της πόλης) προβάλλεται στη διαδικασία δημιουργίας πληθυντικών κτιριακών αρχιτεκτονικών τύπων επιδιώκοντας παράλληλα τον εκδημοκρατισμό του σχεδιασμού.

Το σύστημα των ΜΕΣΟΤΟΙΧΙΩΝ προσπαθεί να συμβιβάσει τις αναφερόμενες πρακτικές επιδιώκοντας την ανάδυση του ρόλου της ατομικότητας στο σχεδιασμό του συγκροτήματος μέσα από ένα τεκτονικό σύστημα “κατάτμησης” και “αναδιανομής” του οικοπέδου στους μελλοντικούς χρήστες του, παρέχοντας παράλληλα τη δυνατότητα μετασχηματισμού και αναδιαμόρφωσης των ατομικών “ιδιοκτησιών”.

ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ | ΑΝΑΔΙΑΝΟΜΗ

23 παράλληλοι τοίχοι από οπλισμένο σκυρόδεμα δημιουργούν πολλαπλές εν σειρά μικρο-ιδιοκτησίες (τυπολογία εν σειρά κατοικιών – row housing) κατασκευάζοντας την απαραίτητη σταθερή υποδομή για την ανάπτυξη πολλαπλών τύπων κατοικίας.

ΓΕΜΙΣΜΑ | ΜΕΤΑΛΛΑΞΙΜΟΤΗΤΑ

Οι επιμέρους κατοικίες αρθρώνονται μέσα από το γέμισμα (infill) του παραγόμενου κενού χώρου. Η ελαφριά μεταλλική χαμηλού κόστους κατασκευή επιδέχεται προσαρμογές και μεταλλάξεις ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες ανάγκες των κατοίκων της. 

Με τον τρόπο αυτό το τεκτονικό σύστημα δύο στοιχείων ΜΕΣΟΤΟΙΧΙΑ – ΓΕΜΙΣΜΑ παρέχει τη δυνατότητα εφαρμογής ενός βιώσιμου κοινωνικού προγράμματος με τη μορφή διαβουλεύσεων και εργαστηρίων κατά το οποίο οι ατομικές κατοικίες μπορούν να συν-διαμορφωθούν από τους ιδιοκτήτες τους  ή απλά να μετασχηματισθούν ανάλογα με τις ανάγκες τους κατά το πέρασμα του χρόνου συμβάλλοντας στην ενίσχυση της εικόνας της πλουραλιστικής πόλης.

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ

Α. Κάθετη τυπολογία 2 ή 3 επιπέδων (τύποι: Υ.02, Υ.03.α, Υ.04). Αποτελεί την πλειονότητα των κατοικιών και διαμορφώνεται από το σύστημα των παράλληλων μεσότοιχων με τα επικείμενα γεμίσματά τους. Η πρόσβαση τους γίνεται από τον υπερυψωμένο νότιο διάδρομο ενώ κάθε κατοικία έχει τη δυνατότητα αναδιάταξης του γεμίσματος και προσαρμογής του στην ατομικότητα των ιδιοκτητών της. Ο οριζόντιος διαχωρισμός της παραδοσιακής πολυκατοικίας αντιστρέφεται σε κάθετο (row housing) δημιουργώντας πολλαπλές ιδιωτικές ταράτσες. 

Β. Οριζόντιος ισόγειος τύπος (Υ.03.β.) Η βάση από οπλισμένο σκυρόδεμα δημιουργεί ισόγειες κατοικίες με προστατευμένο ιδιωτικό κήπο πάνω στις οποίες εδράζεται το σύστημα των μεσότοιχων.

ΔΙΑΤΑΞΗ | ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ

Το σύστημα ακολουθεί την τοπογραφία, τη γεωμετρία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δύο πεδίων.

Συγκρότημα Α. Το επίμηκες σχήμα του οικοπέδου διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό τη χωρική διάταξη του συγκροτήματος ενώ οι οπτικές φυγές στο βόρειο όριο και η οπτική σχέση με την οδό Τενέδου (διάγραμμα οπτικών φυγών) ορίζουν τον προσανατολισμό των χώρων διημέρευσης. Το συμπαγές σώμα των υπαρχόντων κατοικιών επί της οδού Κορυτσάς δημιουργεί ένα οπτικό εμπόδιο (φράγμα) με αποτέλεσμα την επιλογή του νότιου ορίου ως τον κεντρικό χώρο κίνησης από και προς το συγκρότημα. Ο δημόσιος χώρος με τη μορφή κήπου περιβάλλει το συγκρότημα δημιουργώντας εκτεταμένους χώρους πρασίνου.

Συγκρότημα Β. Η διάταξη επιτρέπει τη συνένωση του κοινόχρηστου χώρου πρασίνου του πεδίου με το γειτονικό πάρκο ενισχύοντας την είσοδο προς αυτό με τη δημιουργία διευρυμένου χώρου εισόδου.

ΔΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Το δομικό σύστημα του κτιρίου ακολουθεί τη χωρική και εννοιολογική δομή της αρχιτεκτονικής πρότασης. Τα τοιχώματα του υπογείου, η θεμελίωση του κτιρίου (πλάκα γενικής κοιτόστρωσης), οι κάθετοι μεσότοιχοι, η οροφή υπογείου και ισογείου  είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα. Τα “γεμίσματα” συντίθενται απο μεταλλικά στοιχεία τυποποιημένων διατομών του εμπορίου που διαμορφώνουν ένα χωρικό πλαίσιο με κανονικότητα τόσο σε όψη όσο και σε κάτοψη, ενώ οι πλάκες δαπέδων και οροφής, είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα και φύλλα χάλυβα (σύμμικτες πλάκες).

Στοιχεία έργου
Τίτλος  Μεσοτοιχίες
Τυπολογία  Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός “Συγκότημα Κοινωνικής Κατοικίας στην Ενορία Αγίου Νικολάου” στο Δήμο Λάρνακας
Οργάνωση  Κυπριακός Οργανισμός Αναπτύξεως Γης
Διακρίσεις  2ο βραβείο
Μέγεθος  2,700 τ.μ.
Έτος  2020
Τοποθεσία  Ενορία Αγίου Νικολάου, Λάρνακα, Κύπρος
Αρχιτέκτονες  Λεωνίδας Παπαλαμπρόπουλος, Γεωργία Συριοπούλου
Πολιτικός Μηχανικός  Μαρίνος Καττής
Μηχανολόγος Μηχανικός  Μαρία Μαγείρου