Ολοκληρώθηκε πρόσφατα το πρώτο Κέντρο Αποτέφρωσης Νεκρών στη Ριτσώνα, σχεδιασμένο από το γραφείο MONOGON Office for Architecture. Βασική επιδίωξη ήταν η δημιουργία μίας γαλήνιας και κατανυκτικής δομής για τον επισκέπτη, που τέθηκε ευθύς εξαρχής ως το επίκεντρο του σχεδιασμού, ενώ συγχρόνως έπρεπε να εξυπηρετείται με τον πιο παραγωγικό τρόπο η βασική λειτουργία των εγκαταστάσεων.
-κείμενο MONOGON Office for Architecture
Το έργο εκτείνεται σε συνολική επιφάνεια περίπου 1.500 τετραγωνικών μέτρων, τα οποία κατανέμονται σε χώρους μηχανολογικών εγκαταστάσεων, βοηθητικούς χώρους και χώρους συνάθροισης κοινού.
Όλες οι λειτουργίες του κτιρίου χωροθετούνται σε ένα επίπεδο, ενώ το χαμηλό του ύψος χωρίς εξάρσεις, σε συνδυασμό με την επιπρόσθετη φύτευση που συναντά ο επισκέπτης κατά την καθοδική του πορεία από το ψηλότερο σημείο εισόδου του συγκροτήματος προς την είσοδο του κτιρίου χαμηλότερα, συμβάλλει στην όσο το δυνατόν πιο ήπια ένταξη των όγκων του κτιριακού συνόλου στο φυσικό περιβάλλονֹ ένα καταπράσινο τοπίο με ένα γειτνιάζον πευκόφυτο δάσος στα βορειοδυτικά.
Το αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο περιλαμβάνει ένα σύνολο από όγκους-πρίσματα, ο καθένας εκ των οποίων φιλοξενεί μία συγκεκριμένη λειτουργία.
Οι χώροι αυτοί ενώνονται μέσω ενός διαδρόμου κίνησης που διατρέχει όλο το κτίριο, ενώ την ίδια στιγμή διαχωρίζονται ο ένας από τον άλλον μέσω μικρότερων αιθρίων – υπαίθριων εσοχών. Δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στο φυσικό φως και τους τρόπους που αυτό εισέρχεται στους επιμέρους χώρους του κτιρίου ανάλογα με τη λειτουργία τους και την διαφορετικά φορτισμένη συνθήκη σε κάθε έναν από αυτούς.
Πρίσματα-φεγγίτες διατρυπούν την ενιαία οροφή και επιτρέπουν την είσοδο του φωτός από ψηλά στο εσωτερικό, στους χώρους όπου επιτελείται μία φορτισμένη συναισθηματικά λειτουργία.
Στην αίθουσα τελετών, ο φεγγίτης, στρεφόμενος στον άξονα Ανατολής-Δύσης, διατρυπά την οροφή, επιτρέποντας έτσι στο φως να εισχωρήσει και να φωτίσει τη σορό που έχει εναποτεθεί πάνω στο μαρμάρινο βάθρο που βρίσκεται ακριβώς από κάτω στον ίδιο προσανατολισμό. Τέσσερις μικρότεροι φεγγίτες υπάρχουν κατ’ αντιστοιχία και στον χώρο όπου η σορός οδηγείται προς την καύση, κατευθύνοντας το φως στην πορεία που ακολουθεί η σορός. Στο χώρο του τεφροφυλακίου, ένας ακόμα φεγγίτης διατρυπά την οροφή φωτίζοντας την τεφροδόχο πριν την παράδοσή της.
Αντίθετα με τους χώρους αυτούς, όπου το φως εισχωρεί κυρίως από ψηλά, στο χώρο του αναψυκτηρίου το φως είναι ελεύθερο να εισχωρήσει από μεγάλα ανοίγματα κατά μήκος των δύο βασικών του όψεων, δημιουργώντας έτσι μία λιγότερο φορτισμένη συνθήκη.
Το στοιχείο του αιθρίου, ως η ενδιάμεση εκείνη κατάσταση μεταξύ του μέσα και του έξω που παραπέμπει και στην τόσο γνώριμη για την περιοχή της Μεσογείου εικόνα της αυλής, επαναλαμβάνεται στο κτίριο σε δύο διαφορετικές κλίμακες: η μία αφορά στην προέκταση των χώρων του αναψυκτηρίου και της αίθουσας τελετών — και οι δύο χώροι με ανάγκες για λειτουργία και κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών — ενώ η άλλη συναντάται κατά μήκος της άλλης μεγάλης όψης του κτιρίου όπου διαμορφώνονται τα μικρότερα αίθρια-εσοχές.
Το λευκό χρώμα στις τοιχοποιίες και τις οροφές χρησιμοποιείται ως εργαλείο διαχείρισης του φυσικού φωτός, λειτουργώντας ανακλαστικά σαν ένας αόρατος καθρέφτης. Το σκυρόδεμα με αδρανή από λατομεία της Αττικής έχει χρησιμοποιηθεί για τα δάπεδα εσωτερικά και εξωτερικά. Το pedestal του τεφροφυλακίου και το βάθρο της αίθουσας τελετών σχεδιάστηκαν ειδικά για το έργο και κατασκευάστηκαν από λευκό μάρμαρο Θάσου, ενώ το ίδιο έγινε και με τους πάγκους της αίθουσας τελετών και τα τραπέζια του αναψυκτηρίου που κατασκευάστηκαν από ξύλο δρυός. Το ίδιο ξύλο έχει επιλεγεί και για τα ενιαία καθίσματα που έχουν διαμορφωθεί στις εσοχές των τοίχων της αίθουσας αναμονής και της αίθουσας τελετών.
Στον περιβάλλοντα χώρο, ανάγλυφοι γκρι κυβόλιθοι ορίζουν τις διαδρομές, χαλίκι τις μεγάλες οριζόντιες επιφάνειες, ενώ οι όγκοι των παρτεριών διαμορφώνονται από εμφανές σκυρόδεμα. Η φύτευση περιλαμβάνει μία σειρά από δέντρα και φυτά με συμβολισμούς για τον κύκλο ζωής και θανάτου, όπου μεταξύ άλλων αγρωστώδη φυτά, ελιές, μουριές, μυρτιές, αμυγδαλιές και σχίνα, συνθέτουν το τοπίο του περιβάλλοντος χώρου του κτιρίου, ένα τοπίο που βρίσκεται σε διαρκή κίνηση, καθώς η εικόνα αυτού σχεδιάστηκε ώστε να μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή κατά τη διάρκεια του έτους.
Στοιχεία έργου
Τίτλος έργου Κέντρο Αποτέφρωσης Νεκρών
Τοποθεσία Ριτσώνα Ευβοίας
Έτος Ολοκλήρωσης 2019
Αρχιτεκτονική Μελέτη MONOGON Office for Architecture
Ομάδα Μελέτης Ιόλη Ζαβιτσάνου, Βαγγέλης Ζούγλος, Ζέτα Παπαβασιλείου
Στην ομάδα μελέτης, κατά τη διάρκεια της αρχικής φάσης του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού συμμετείχαν και οι αρχιτέκτονες Αντώνης Τζώρτζης και Χριστίνα Βούτου.
Ιδιοκτήτης έργου Αποτεφρωτήριο Ριτσώνας Α.Ε.
Μελέτη Φύτευσης Έλλη Παγκάλου & Συνεργάτες
Φωτογράφιση Γιώργης Γερόλυμπος
READ ALSO: ARCHITECTS TALK by ARCHISEARCH.gr