Μουσείο ΜΑΧΧΙ, Ρώμη / Zaha Hadid architects

Σχεδόν δέκα ολόκληρα χρόνια χρειάστηκαν για να γίνει πραγματικότητα ένα από τα πιο σημαντικά και φιλόδοξα μουσεία όχι μόνο της Ρώμης αλλά και της Ιταλίας. Μοναδικό στο είδος του, για τα ιταλικά δεδομένα, το MAXXI ή αλλιώς το Εθνικό Μουσείο των Τεχνών του 21ου αιώνα εγκαινιάστηκε στις αρχές του φετινού καλοκαιριού αποτελώντας ένα γεγονός-σταθμό στην πολιτιστική σκηνή της χώρας.

 

Στην ουσία πρόκειται για δύο μουσεία που συστεγάζονται σε μια ιδιαίτερη κτηριακή κατασκευή. Πρόκειται λοιπόν για το πρώτο μουσείο της Ιταλίας, που δίνοντας έμφαση στα έργα του 21ου αιώνα, συνταιριάζει τη σύγχρονη τέχνη με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Τα δύο αυτά τμήματα λειτουργούν είτε αυτόνομα είτε σε διάλογο μεταξύ τους αφού συνδιοργανώνουν εκθέσεις και άλλες δραστηριότητες όπως εκπαιδευτικά προγράμματα, διαγωνισμούς, σεμινάρια κ.α.

 

Ωστόσο υπάρχει άλλο ένα στοιχείο που κάνει αυτό το μουσείο τόσο σημαντικό και σχετίζεται με την αρχιτεκτονική του δομή. Πίσω στο έτος 1998 το Υπουργείο Πολιτισμού προκηρύσσει διαγωνισμό αρχιτεκτονικών προτάσεων για το ΜAXXI και νικήτρια αναδεικνύεται η γνωστή παγκοσμίως άγγλο-ιρακινή αρχιτέκτονας Zaha Hadid. Μπορεί να έχει περάσει περίπου μια δεκαετία από την κατάθεση της συγκεκριμένης πρότασης, εκ του αποτελέσματος όμως θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια πρωτοποριακή και επιβλητική κατασκευή.

 

Το μουσείο άνοιξε τις πύλες του στο κοινό, καλωσορίζοντάς το με 4 εκθέσεις σύγχρονης τέχνης και αρχιτεκτονικής που συνυπάρχουν στους ξεχωριστούς τομείς του κτηρίου. Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν δύο διαφορετικές ατομικές εκθέσεις σύγχρονης τέχνης των εικαστικών Gino De Dominicis και Kutlug Ataman και ακόμα μία ατομική του αρχιτέκτονα Luigi Moretti. Παράλληλα στους χώρους του μουσείου παρουσιάζεται μέρος των συλλογών και των δύο τμημάτων της τέχνης και της αρχιτεκτονικής, σε μια κοινή έκθεση υπό τον τίτλο «Χώρος». Υπό την επιμέλεια του γνωστού ιστορικού και κριτικού σύγχρονης τέχνης Achille Bonito Oliva, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν το ανατρεπτικό έργο του ιταλού Gino De Dominicis. Στόχος του μουσείου είναι να προβάλλει το σημαντικό έργο των ιταλών καλλιτεχνών επομένως ξεκινώντας με τον προαναφερόμενο τοποθετεί τον πήχη ψηλά. Η συγκεκριμένη έκθεση μας φέρνει σε επαφή με την πνευματικότητα, τη σαρκαστική διάθεση, την ειρωνεία και τη λεπτεπίλεπτη αισθητική ενός καλλιτέχνη που παίζει με τα αντιθετικά ζεύγη ζωή-θάνατος, παρουσία-απουσία, ορατό-αόρατο καταρρίπτοντας κάθε συμβατική αίσθηση του χρόνου και του χώρου. Η δεύτερη έκθεση αφορά στον τούρκο εικαστικό Kutlug Ataman, δίνοντας έτσι έμφαση στην πολυπολιτισμικότητα και στη επιδίωξη του μουσείου να στραφεί προς τη διεθνή σκηνή σύγχρονης τέχνης.

 

Στην έκθεση «Χώρος» παρουσιάζονται έργα σημαντικών καλλιτεχνών όπως των Joseph Beuys, Lucio Fontana, Gilbert and George, Andy Warhol, Vanessa Beecroft, Maurizio Cattelan, Alfredo Jaar, Anish Kapoor, Mario Merz, Gerhard Richter, William Kentridge, Michelangelo Pistoletto, Bill Viola κ.α. Μία από τις πιο βασικές αρχές στην τέχνη και στην αρχιτεκτονική είναι η έννοια του χώρου και αυτή συνιστά τον κινητήριο μοχλό του έργου των περισσότερων καλλιτεχνών. Ο χώρος είναι έντονα παρών στα συγκεκριμένα έργα είτε ως φυσικό στοιχείο(γεωλογία, οικοδόμημα, πόλη κ.α.) είτε ως πνευματικό στοιχείο. Η τέταρτη έκθεση που φιλοξενείται στους χώρους του MAXXI, αποτελεί μια αναδρομή στο έργο του σημαντικού ιταλού αρχιτέκτονα Luigi Moretti. Μακέτες, σχέδια, σκίτσα, φωτογραφικό υλικό και δείγματα βιβλιογραφίας είναι στη διάθεση οποιουδήποτε θα ήθελε να γνωρίσει πλήρως το έργο του αρχιτέκτονα.

 

Σκοπός του μουσείου είναι να παρουσιάσει όχι μόνο το έργο ήδη καταξιωμένων καλλιτεχνών αλλά και να βοηθήσει νέους καλλιτέχνες να αναδείξουν το έργο τους και να το γνωστοποιήσουν στη διεθνή κοινότητα. Γι’ αυτό το λόγο στις συλλογές του μουσείου συμπεριλαμβάνονται έργα ανερχόμενων καλλιτεχνών που κινούνται σε πιο πειραματικά μονοπάτια.

 

Σύμφωνα με τα λεγόμενα των υπεύθυνων του μουσείου, ο νέος αυτός χώρος φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως πεδίο εκδήλωσης νέων τάσεων και καινοτομιών όχι μόνο στο στον τομέα των εικαστικών και της αρχιτεκτονικής αλλά και σε τομείς με τους οποίους συχνά συνδιαλέγεται η τέχνη όπως η μόδα, το design κ.α. Το βέβαιο είναι ότι το συγκεκριμένο μουσείο ως αρχιτεκτόνημα και ως εκθεσιακός χώρος συνιστά καθεαυτό ένα έργο τέχνης. Αυτό έχει διττή σημασία καθώς ενδέχεται ο ίδιος ο χώρος να μην καταφέρει να συνομιλήσει με τα έργα που φιλοξενεί με κίνδυνο να ‘επιβληθεί’ εις βάρος τους. Το παραπάνω ζήτημα ήδη απασχολεί πολλούς καλλιτέχνες, επιμελητές και κριτικούς τέχνης, οι οποίοι το αντιμετωπίζουν είτε ως θετική πρόκληση είτε ως ανασταλτικό παράγοντα.

 

E-mail: [email protected]