Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Χ 4 / ΤΟΥ ΜΕΜΟΥ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

Ήταν η συνέχεια του «Αθήνα Χ4»: ενός από τους πιο προβεβλημένους διαγωνισμούς, συμμετοχές του οποίου βρέθηκαν να πρωταγωνιστούν σε σημαντικές εκθέσεις όπως στη Μπιενάλε αρχιτεκτονικής της Βενετίας. Καθόλου τυχαία γιατί η πρωτοβουλία αυτών των διαγωνισμών -όπου έπεται προσεχώς ο «Ηράκλειο Χ4»- ανταποκρίνεται σε δυο βασικά ζητήματα: Καταρχάς σε ένα ευρύτερο ενδιαφέρον για την πόλη το οποίο πιστοποιείται στη χώρα μας από τη θεματολογία κειμένων που ξεχώρισαν στα έντυπα, εστιάζοντας σταθερά στην αρχιτεκτονική (θα αρκούσε να αναφερθεί κανείς στα άρθρα των δημοσιογράφων Δημήτρη Ρηγόπουλου και Νίκου Βατόπουλου), αλλά και από την «επιστροφή» στη θεματολογία αυτή των εθνικών μας συμμετοχών στις διεθνείς εκθέσεις της Βενετίας. Τόσο δηλαδή η “Absolute Realism” (2002) όσο και η “Μade in Athens” (2012) έφερναν στο προσκήνιο την ελληνική πόλη. Το δεύτερο ζήτημα που έρχεται να απαντηθεί από αυτόν τον διαγωνισμό είναι ένα αυξανόμενο ποσοστό νέων αρχιτεκτόνων κάτω των 40 που συμμετέχει σε διαγωνισμούς, βλέποντας ότι οι ευκαιρίες για ιδιωτικές αναθέσεις έχουν περιοριστεί σημαντικά. Το ενδιαφέρον αυτής της νέας γενιάς κατευθύνεται στους διαγωνισμούς «Χ4» σε μια περίοδο όπου επίσης οι διαθέσιμοι διαγωνισμοί έχουν απομακρυνθεί από τα δημόσια κτίρια.

Ο διαγωνισμός «Θεσσαλονίκη Χ4» διέθετε σαφή πλεονεκτήματα: Είναι πολύ σπάνιο σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς να σου δίνουν να διαλέξεις οικόπεδο -θυμίζει την ελευθερία μιας διπλωματικής. Την ίδια στιγμή συνιστά μια αντιστροφή της σκέψης που έχει συνηθίσει ένας αρχιτέκτονας: αντί να επιλύσεις το κτίριο και να αφήνονται ως «υπόλοιπα» (συνήθως χωρίς επεξεργασία) οι φυτεύσεις και οι διαδρομές πεζών στον περιβάλλοντα χώρο, εδώ τα ίδια τα κτίρια ήσαν «κλειδωμένα» στην υπάρχουσα τους μορφή και καλείσαι να διαμορφώσεις τους ανοικτούς χώρους μεταξύ τους. Οι συμμετοχές στον διαγωνισμό ανέδειξαν κάποιες στρατηγικές: Πέρα από το ότι για όλους η ενοποίηση των τεσσάρων οικοδομικών τετραγώνων προϋποθέτει την αφαίρεση των αυτοκινήτων, ξεχώρισαν συστήματα που ταιριάζουν με τροχιές κίνησης: Αυτές είτε οργανώνουν το έδαφος σε λωρίδες παράλληλες (η «ζωνοποίηση» όπως στην πρόταση των Ασημίνας Χατζημανώλη / Αλεξάνδρας Μαραντίδου / Γεώργιου Πέτρου Λαζαρίδη) ή σε «ομόκεντρες» με αφετηρία το διαθέσιμο περίγραμμα των κτιρίων (όπως στην πρόταση των Μαρία Στεφανίδη / Παναγιώτη Τσιμπιρίδη). Όσο αφορά τη φύτευση, ξεχώρισαν προτάσεις όπου το πράσινο αντιμετωπίζεται ως μια αναδίπλωση του εδάφους, αποκτώντας κατακόρυφη ανάπτυξη (χαρακτηριστική η πρόταση των Ανδριάνας Λίμπα / Παναγιώτας Μουρατίδου είτε εκείνη των Θωμά Δαλαμπούρα / Παναγιώτας Στεργίου / Εμμανουήλ Ταβλαδάκη).

Οι παραπάνω στρατηγικές ανάπτυξης του πράσινου είναι καίριες ακριβώς επειδή ακόμα ερευνούμε το πώς η φύση συναλλάσσεται με μια αρχιτεκτονική που έφτασε να είναι σαν τεχνητή φύση, σαν χαράδρες, κύματα, βράχοι, πλάγια δένδρα που έχει μια καταιγίδα λυγίσει κατά την ίδια φορά. Μια αρχιτεκτονική που θέλει να φαίνεται, που αναπαριστάται τυπικά χωρίς δένδρα μιας και αψηφά την κατακόρυφη τους ανάπτυξη ή τη συμμετρία της διάταξης των κλαδιών τους. Συνεπώς οι διακρίσεις του «Θεσσαλονίκη Χ4» δεν συνιστούν μόνο απάντηση για την ενοποίηση τεσσάρων υποβαθμισμένων τετραγώνων. Είναι και προτάσεις για το πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε νέες συνολικές προτάσεις: να συνδυάσουμε σκληρές επιφάνειες διέλευσης πεζών είτε αναδιπλώσεις χαμηλής φύτευσης με μια νέα αρχιτεκτονική δυναμικών σχημάτων.



ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΔΕΩΝ «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Χ4»


Ο ως άνω Διαγωνισμός προκηρύχθηκε από την Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων και Αναπλάσεις Α.Ε. (ΕΑΧΑ ΑΕ) με χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου, τον Μάιο του 2012 και αφορούσε νέους αρχιτέκτονες μέχρι 40 ετών. Σκοπός του Διαγωνισμού ήταν η αναζήτηση προτάσεων για το βασικό κύτταρο της πόλης, το Οικοδομικό Τετράγωνο. Επειδή η ελληνική πόλη χαρακτηρίζεται από μικρά οικοδομικά τετράγωνα με πυκνό δίκτυο δρόμων, στενά πεζοδρόμια και κατακερματισμένους χώρους πρασίνου, στόχος ήταν η δημιουργία ενός μεγαλύτερου πλέον οικοδομικού τετραγώνου (οικοδομικά τετράγωνα Χ 4, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Χ 4) που θα επηρεάσει θετικά το μικροκλίμα της περιοχής, την ποιότητα ζωής, την εικόνα αλλά και τη λειτουργία του δημόσιου χώρου.
Αντικείμενο του Διαγωνισμού αποτελούσε η ελεύθερη επιλογή 4 τυπικών οικοδομικών τετραγώνων σε γειτονιές του Δήμου Θεσσαλονίκης, εκτός του Ιστορικού Κέντρου της πόλης, με υποβαθμισμένο αστικό περιβάλλον (που οφείλεται είτε σε υψηλούς συντελεστές δόμησης, είτε σε υψηλή πυκνότητα, είτε σε έλλειψη χώρων πρασίνου, κοινοχρήστων ή κοινωφελών εγκαταστάσεων, είτε σε απαξίωση παλαιού κτηριακού αποθέματος κ.λπ.) και η κατάθεση πρότασης για την αξιοποίηση του «σταυρού», των ενδιάμεσων δηλαδή δρόμων, συνδυάζοντάς τους με υφιστάμενα κενά ή ακάλυπτους χώρους.

Υπεβλήθησαν 25 Προτάσεις. Η επταμελής Κριτική Επιτροπή αποτελούμενη από τους αρχιτέκτονες Ζήση Κοτιώνη – Πρόεδρο (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Κωνσταντίνο Πανηγύρη (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Ανδρέα Λαμπρόπουλο, Μαρίνα Φιλιπποπούλου, Χαρίκλεια Χριστοδούλου (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Ανδρέα Κούρκουλα (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) και Αγαμέμνονα Φιλιππίδη συνήλθε στις 17/10/2012 και παρέμεινε σε ολομέλεια σε όλη τη διάρκεια των εργασιών της. Η Επιτροπή διαπίστωσε το υψηλό επίπεδο και την ποικιλία των προσεγγίσεων καθώς και το ότι οι Προτάσεις και το εύρος της συμμετοχής τεκμηριώνουν τον έντονο προβληματισμό της νέας γενιάς των Ελλήνων αρχιτεκτόνων για την αναβάθμιση της Θεσσαλονίκης.

Στο πλαίσιο της σχετικής προκήρυξης απενεμήθησαν 5 ισότιμα Βραβεία και 2 Εξαγορές, ως εξής:

(5) ΙΣΟΤΙΜΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

04092002AG (περιοχή Κλεάνθους)
Ανδριάνα Λίμπα
Παναγιώτα Μουρατίδου

120ΤΚ54630 (περιοχή Μαβίλη)
Ασημίνα Χατζημανώλη
Αλεξάνδρα Μαραντίδου
Γεώργιος Πέτρος Λαζαρίδης

13101223ΑΒ (περιοχή Αγ. Τριάδος)
Θωμάς Δαλαμπούρας
Παναγιώτα Στεργίου
Εμμανουήλ Ταβλαδάκης

46379393ΚΜ (περιοχή Χαριλάου)
Μαρίνα-Ιώ Τζάννες
Αικατερίνη Φούκα

51161849ΡΜ (περιοχή Γρηγορίου Ε’)
Μαρία Στεφανίδη
Παναγιώτης Τσιμπιρίδης

(2) ΕΞΑΓΟΡΕΣ

12117911ΑΖ (περιοχή Αρχαιολογικού Μουσείου)
Μαρία Αβραμίδου

43270729LJ (περιοχή Γρηγορίου Ε’)
Σουλτάνα Κάτσιου
Αδαμαντία Γιουβανάκη

Τα αποτελέσματα του Διαγωνισμού έχουν σταλεί για ανάρτηση στην ιστοσελίδα του ΤΕΕ, του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, του ΥΠΕΚΑ, του Πράσινου Ταμείου και του Δήμου Θεσσαλονίκης. Έχουν ήδη αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΕΑΧΑ Α.Ε. (www.astynet.gr).

Θα ακολουθήσει έκθεση στην Θεσσαλονίκη με όλες τις συμμετοχές (με ελεύθερη είσοδο στο κοινό) και η ΕΑΧΑ Α.Ε. θα μεριμνήσει για σχετική έκδοση.
READ ALSO: SWEET X|A WORKSHOP 17-23 DECEMBER 2012 @ BENAKI MUSEUM