Secret Garden Houses/Secret Garden City / Ma_A -Mediterranean architecture_Atelier (A.Τσομπανάκης,A. Lanzetta)

Σήμερα έχουμε την λάθος εντύπωση οτι η νεωτερικότητα κατάφερε, σε γενικές γραμμές, να επιβάλει τις αρχές της σε κάθε γωνιά του πλανήτη, και οτι η μετανεωτερικότητα καλείται να αναμετρηθεί με την ομογενοποίηση που προέκυψε.

Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Η νεωτερικότητα δεν είναι ένα πεπρωμένο χωρίς υπολείμματα, εφόσον αδυνατεί να φέρει σε πέρας το καθήκον της, χρήζοντας, κατά συνέπεια, σύζευξης με τις προνεωτερικές κουλτούρες.

Με αυτόν τον τρόπο το νεωτερικό σχέδιο συμβιβάζεται πλέον με την αδυναμία του να εξαγάγει την προόδο: η χριστιανική και η αστική καθολικότητα μετατράπηκαν σε κυριαρχία (η οποία εξάγεται σίγουρα πιο εύκολα) μέσω του ελέγχου και της τεχνικής. Η προόδος είναι λοιπόν το μήνυμα που η Δύση κρατάει για τον εαυτό της, ενώ αντίθετα η ανάπτυξη είναι η οπτική υπό τη οποία το νεωτερικό μήνυμα εφαρμόζεται στον υπόλοιπο κόσμο.

Το καθολικό μήνυμα της νεωτερικότητας αποτυγχάνει (από ανικανότητα ή από επιλογή) και μετατρέπεται σε ένα μήνυμα μεταξύ άλλων, με αυτόν τον τρόπο η νεωτερικότητα αποκτά ένα είδος αιωνιότητας εφόσον δεν δύναται να κλείσει τον ιστορικό της κύκλο, και σε αυτή την αιωνιώτητα μπορούμε να εντοπίσουμε ένα διπλό παράδοξο:

Το πρώτο παράδοξο εντοπίζεται στην αδυναμία της Νεωτερικότητας για καθολικότητα, και έχει ως αποτέλεσμα το γεγονός οτι αφήνει πίσω της υπολείμματα.

Το δεύτερο παράδοξο εντοπίζεται στην ταλάντωση μεταξύ νεωτερικότητας και προνεωτερικότητας, η οποία, έτσι όπως εξελίσσεται μέσα στο παραπάνω πλαίσιο, δεν επιφέρει διαλεκτικές λύσεις, καθώς τα στοιχεία του δίπολου δεν μετατρέπονται σε κάτι άλλο, αλλα απλά συνυπάρχου σε αυτή την ταλάντωση, παραπέμποντας συνεχώς το ένα στο άλλο.

Ως αποτέλεσμα αυτού του αδιεξόδου, μια σχετικιστική θεωρία δεν μπορεί παρά να μας φαίνεται προφανής: η νεωτερικότητα είναι μία άποψη για τον κόσμο ανάμεσα σε άλλες η οποία, λόγω της σύζευξης με την προνεωτερικότητα, επιβραδύνει την πορεία της. Η νεωτερικότητα ειναι λοιπόν και αυτή μια παράδοση, αιώνια από επιλογή, η οποία, όπως οι άλλες παραδόσεις, αναμετριέται με τον χρόνο και την μεγάλη διάρκεια.

Νεωτερικότητα και προνεωτερικότητα είναι, ταυτόχρονα, τόσο συστήματα όσο και enclaves σε σύγκρουση. Στον προνεωτερικό ακόμη χώρο, στην Αφρική ή στην Ασία, υπάρχουν enclaves βίαιης νεωτερικότητας, υπεραμυνόμενες χθες από οχυρά, συρματοπλέγματα, πολυβόλα, σήμερα από microchips, κάμερες ασφαλείας, στρατιωτικούς δορυφόρους, έτσι όπως στην Δύση ή στον νεωτερικό χώρο υπάρχουν enclaves προνεωτερικότητας (ενδογενούς ή εξωγενούς – η νεωτερικότητα συνεχίζει να υπόσχεται το όνειρο) οι οποίες όμως εδώ απομακρύνονται ως μιάσματα με τα ίδια πολυβόλα και τις ίδιες κάμερες ασφαλείας.

Κατά συνέπεια ο νεωτερικός χώρος διαβρώνεται ολοένα και περισσότερο από τους μη ή προ-νεωτερικούς χώρους με αποτέλεσμα να μετασχηματίζεται συνεχώς.

Η μελέτη που εδώ παρουσιάζεται έχει ως σκοπό να σχολιάσει την σύγχρονη μητρόπόλη, καθώς μετασχηματίζεται σε μια κρεολοποιημένη πόλη (ίσως ευρωπαïκή, ίσως αφρικανική, ίσως ασιατική), όπου η προνεωτερικότητα αδυνατεί να αντέξει τη συμβίωση με τις αντιφάσεις μιας νεωτερικότητας που συνεχίζει να εξασκεί την κυριαρχία της μέσω του ελέγχου και της τεχνικής.

Σ΄αυτή την πόλη, στοιχεία αστικής αναφοράς είναι τόσο τα μνημεία όσο και οι σύγχρονοι αστικοί συσσωρευτές, όπου συνυπάρχουν ο δημόσιος χώρος και η αγορά, η εκπροσώπηση και η κατανάλωση.

Αντίστοιχα, η πόλη είναι ο κατεξοχήν χώρος της κατοικίας, βασισμένος στη δομή της νεωτερικής και αποικιοκρατικής πόλης των οικοδομικών τετραγώνων. Αυτή η δομή μετατρέπεται σε ένα διάγραμμα που ταυτίζει, προκλητικά, την αστική με την αρχιτεκτονική κλίμακα και κατά συνέπεια την κατοικία με το οικοδομικό τετράγωνο, εφόσον αυτό ορίζεται από τέσσερις κατοικίες με εσωτερική αυλή σε υποχώρηση σε σχέση με την γραμμή εδάφους.

H κάθε κατοικία μετατρέπεται σε έναν «τοίχο» που ενσαρκώνει τον σύγχρονο διαχωρισμό μεταξύ νεωτερικότητας και προνεωτερικότητας στην κρεολοποιημένη πόλη. Μέχρι σήμερα αγορά και κατανάλωση κατάφεραν να εξορίσουν τις προνεωτερικές περιφέρειες σε enclaves επιφορτισμένες με καταστροφική ενέργεια, αλλά ως πότε; Η ισχύς του νεωτερικού χώρου μοιάζει να μετατρέπεται σε υπόλειμμα που αναζητεί, με τη σειρά του, έναν χώρο να κρύψει το γεγονός οτι είναι ένα μήνυμα μεταξύ άλλων, ή μάλλον ένα υπόλειμμα μηνύματος. Έτσι, πέρα από την αστική όψη αυτού του «τοίχου», που παραμένει «βουβή», με μικρές οπές εν είδει «musharabiya», οι χρήσεις ανοίγονται στην εσωτερική αυλή, όπου μεταφερόμενοι μηχανικά όγκοι τοποθετούνται στα διαφορετικά επίπεδα της κατοικίας ανάλογα με τις ανάγκες των χρηστών, επιτρέποντας την συνεχή μεταβλητότητα των εσωτερικών όψεων, ως ένα είδος παιγνιώδους σύγχρονης, μεσογειακής αναλογικής enclave.

EΡΓΟ/ΤΙΤΛΟΣ

Οικοδομικό τετράγωνο με τέσσερις κατοικίες και κοινόχρηστη εσωτερική αυλή

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Ma_A -Mediterranean architecture_Atelier-

Αλέξιος Τζομπανάκης

Alessandro Lanzetta

ΣΤΑΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Α’ Bραβείο στην eνότητα Project και Low-Rise Housing της

III Minsk International Biennale of Υoung Αrchitects

“Leonardo Award 2009” Έκθεση-Διαγωνισμός

ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

4 Κατοικίες 112 τμ με solarium και ημιεσωτερική πισίνα

Περιγραφή γραφείου

H ομάδα Μa_A ιδρύθηκε το 2006 από τον Αλέξιο Τζομπανάκη (PhD Αρχιτεκτονικής σύνθεσης -Θεωρίες Αρχιτεκτονικής- της Πρώτης Αρχιτεκτονικής Σχολής της Ρώμης, Εκλεγμένος Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης) και τον Αlessandro Lanzetta (PhD Αρχιτεκτονικής σύνθεσης -Θεωρίες Αρχιτεκτονικής- της Πρώτης Αρχιτεκτονικής Σχολής της Ρώμης και εκεί συμβασιούχος αρχιτεκτονικού σχεδιασμού) και έχει έδρα το Ηράκλειο Κρήτης και τη Ρώμη.

Ο άξονας της αρχιτεκτονικής έρευνας του γραφείου επικεντρώνεται στην αναζήτηση της σύγχρονης μεσογειακότητας, όχι ως έννοιας μορφολογικής που παραπέμπει σε έναν γεωγραφικό τόπο, αλλά ως έννοιας που συνοψίζει χωρικές ιδιότητες πυκνότητας και πολυπλοκότητας και παραπέμπει στην μεσογειακότητα ως κατηγορία οντολογική. Οι καταβολές αυτού του είδους συσχέτισης με τον χώρο/τόπο εντοπίζονται στην έννοια της «ακολουθίας» ως κωδικοποιημένο εργαλείο του Μοντέρνου. Ο «τύπος» με το Μοντέρνο «τυποποιείται» και μετατρέπεται σε «κατάλογο», αλλά στη Μεταμοντέρνα Κατάσταση πρέπει να επαναπροσδιοριστεί, συμπεριλαμβάνοντας την πολυπλοκότητα του «χαμηλού» και του «υψηλού» και των σκοτεινών πτυχών τους.