SPACE⋄MAN⋄ARCHITECTURE ≋ Burn it or leave it

Στη νέα στήλη του Archisearch Space. Man. Architecture. η Ελίνα Τσιόπα γράφει για την αλληλεπίδραση των τριών αυτών στοιχείων που συμβάλλουν στο σχεδιασμό. Πώς ο άνθρωπος επιδρά στο χώρο και πως ο χώρος επιδρά στον άνθρωπο; Πώς η αρχιτεκτονική επηρεάζει την ψυχολογία και τη ζωή των ανθρώπων που τη βιώνουν;  

Το Gasteig είναι το πολιτιστικό και εκπαιδευτικό κέντρο του Μονάχου και το μεγαλύτερο της Γερμανίας. Εγκαινιάστηκε το 1985 και φιλοξενεί ετησίως πληθώρα καλλιτεχνών και επισκεπτών. Συστεγάζει τη φιλαρμονική ορχήστρα, τμήματα του πανεπιστημίου Μουσικής και την κρατική βιβλιοθήκη. Το κτίριο στέκεται στα ερείπια του βομβαρδισμένου ιστορικού ζυθοποιείο της πόλης, Bürgerliches Brauhaus München (1931) και είναι χτισμένο από εμφανή οξύμαχα αργιλικά τούβλα (Klinker). Επιλογή συνειδητή. Η περιοχή λειτουργούσε υψικάμινους παρασκευής Klinker από το Μεσαίωνα.

Μετά από 30 χρόνια λειτουργίας το κέλυφος στέκει ανέπαφο, μα το κτίριο παρουσιάζει τεχνικές φθορές και η ακουστική ήταν ανέκαθεν προβληματική στη μεγάλη αίθουσα συναυλιών. Το Σεπτέμβρη του 2017 προκηρύχτηκε διαγωνισμός για γενική αποκατάσταση του κτιρίου. Οι απόψεις για την πιο πετυχημένη λύση διίστανται και τεντώνονται από το ένα άκρο στο άλλο. Γενική Αποκατάσταση; Απλή συντήρηση των φθορών ή μήπως κατεδάφιση;

Το concept της αρχικής ομάδας αρχιτεκτόνων ήτανε ένα κάστρο πολιτισμού πολλαπλών λειτουργιών. Ένας μεγαλόσωμος ήρωας, που εσωκλείει τις τέχνες, προστατεύει τους επισκέπτες από την ηχορύπανση και η μορφή του εξιστορεί το παρελθόν του τόπου.

Όπως συμβαίνει, όμως, με τους ήρωες, οι μάζες τους αποθεώνουν και τους καταδικάζουν κατά το δοκούν. «Είναι σαν Κούτσουρο στο βράχο. Η οχυρωμένη πρόσοψη από Klinker προσδίδει ένα ύφος αλαζονικό και ελιτίστικο». «Είναι κλασικό, διακριτικό και δομημένο με καθαρότητα. Και με μια κομψή παιδικότητα», διασπαθίζονται οι μεν με τους δε.

Στην πόλη και στη αρχιτεκτονική κοινότητα επικράτησε αναβρασμός.

Οι δύο βασικές αντικρουόμενες πλευρές συνοπτικά επιχειρηματολογούν ως εξής:

«Η πόλη χρειάζεται ένα σύγχρονο τεχνολογικά και ρηξικέλευθο σχεδιαστικά κέντρο, που θα ενώσει τις τρεις λειτουργίες. Ένα ευρύχωρο, διάφανο κτίριο, ελκυστικό στους επισκέπτες, που θα αποφέρει κέρδος και φήμη στην πόλη. Το Μόναχο έχει την αξίωση, να θεωρείται ισάξια μουσικά της Βιέννης, απαιτούνται και οι ανάλογα συνθήκες. «Η καινοτομία και η οικονομική πρόοδος θα επέλθουν μέσα από γόνιμη καταστροφή» ανέφερε ο εθνικός οικονομολόγος Joseph Schumpeter. Επίσης, μια καλή ακουστική, θα κρατούσε το διάσημο μαέστρο Gergiev στο Μόναχο.»

«Μια εκ βάθρων επέμβαση, όμως, θα κρατήσει τους ντόπιους κατοίκους στο Gasteig; Το συγκρότημα παρέχει πολιτιστική και εκπαιδευτική στέγη ανεξαρτήτου οικονομικής και κοινωνικής τάξης. Στο Gasteig μπορεί κάποιος να εισέλθει απλά για να ζεσταθεί, να διαβάσει εφημερίδα ή να χαζέψει τα προγράμματα. Κανείς δεν ενοχλεί κανέναν και όλοι συνυπάρχουν. Το σύνθημα είναι ανοίξτε το Gasteig. Όμως ανοιχτό, δε σημαίνει απαραίτητα προσιτό. Το εκθαμβωτικό, μπορεί να προκαλεί δέος και έλξη στους επισκέπτες, γίνεται όμως εύκολα ξένο και απροσπέλαστο στο μέσο πολίτη.»

Τρεις προτάσεις βραβεύτηκαν. Θετικά σχόλια υπήρξαν για τις τεχνολογικές λύσεις, μα έντονη κριτική για τις επεμβάσεις στο κέλυφος. Στυλιζαρισμένες ιδέες που πιθήκιζαν την Elb Filarmonie του Αμβούργου, ογκώδεις όψεις που μοιάζανε με στέμματα. Επικράτησε η λύση του γραφείου Henn, η λιγότερο παρεμβατική. Ήτανε η πιο οικονομική και συμβιβαστική λύση.

Τι θα φέρει η νέα κατάσταση; Ποιους θα προσελκύσει/αποκλείσει; Τι έχει ο κόσμος ανάγκη, τι έχει η πόλη ανάγκη, ποιος είναι η πόλη; Ο χρόνος θα δείξει. Ως τότε τα συναισθήματα ποικίλουν και οι αφορισμοί θερίζουν. «Ρίξτε το τείχος να φωτιστεί ο χώρος και να ακτινοβολεί στην πόλη» «Επιτέλους νέα σχέδια!» «Η καλύτερη πρόταση συνεχίζει να είναι η πρωτότυπη». Η τελική πρόταση εγκρίθηκε τον Οκτώβρη. Και η αποκατάσταση ξεκινά.

–

In the new column of Archisearch Space. Man. Architecture. Elina Tsiopa writes about the interaction of these three elements contributing to the design. How does the person affect space and how does space affect people? How does architecture affect the psychology and life of the people that they experience?

Gasteig is the cultural and educational centre of Munich and the biggest in Germany. Launched in 1985, it hosts two million visitors a year and plenty of artists. The centre also houses the Philharmonic orchestra, departments of the University of Music and the city Library. It stands in the ruins of the city’s historic brewer Bürgerliches Brauhaus München 1931 that was bombed and is built of Klinker bricks. A conscious decision. During the Middle Ages, the area was known for its Klinker blast furnace.

After thirty years of operation, technical problems appeared and the acoustics has always been problematic in the large concert hall. The façade though looks intact. In September 2017 a competition was opened for a general restoration of the building. The arguments for the most successful solution are divided and touch the edges. General restoration? Demolition; No operations at all? “

The initial concept of 1985 was a multi-function civilization castle. Like a solid giant, a hero, to encompass the arts, protect the visitors from noise pollution and tell history through its architectural form.  

But, as it happens with heroes, the masses do glorify and contempt them in turn.

“It looks like a stump on the rock. The fortified brick facade gives a style of arrogance and elite. “No, it looks classic, discreet and has a clear structure. And a gentle puerility” argue the two opposite sides and fight.

In the city and in the architectural community, effervescence prevailed.

The two main contradictory aspects briefly argue as follows:
The city needs a centre with a groundbreaking design and to operate with an up to date technology. That, will unite the three functions. An attractive building, to bring profit and reputation to the city. Munich claims, to be regarded as equal musical as Vienna, the necessary conditions are also required. “Innovation and economic growth will come about through a fertile disaster „the national economist said. Besides, a good acoustic would hold the famous maestro Gergiev in the city.

But what about the people? Are the groundbreaking changes keeping them in the centre? At the moment, the building provides cultural and educational facilities to all residents, independent of financial or social status. Despite the intense activity that prevails, the interior arouses a calm relaxed mood. One can just enter to warm up, read newspapers or look at the programs. No one bothers anyone and all coexist. The slogan is to open the building. But open does not necessarily mean accessible. The dazzling can attract the visitors, but it gets easily unwelcomed and inaccessible to the average citizen.

Three were the proposals that were awarded. Positive comments were received about the new technologies that were applied, but there was a critical review about the interventions of the building shell. Stylized concepts that ape the Elbphilharmonie in Hamburg, bulky facades that look like crowns. Henn’s office, the least invasive concept, has prevailed. It was the most economical and compromise solution.

What will the new situation bring? Who will attract / exclude? How will architects manage the new challenge? What does the citizen need, what does the city need, who is the city? Time will tell. Until then, emotions vary and go extreme. “Demolish the wall to create a bright shiny space.”  “At last new designs!” “The best proposal continues to be the original one”. The final proposal was approved  in October. And the restoration began.