STAVROS NIARHOS CULTURAL FOUNDATION / ATHENS / RENZO PIANO

Ο Renzo Piano είναι ίσως ένας από τους λίγους αρχιτέκτονες που πειραματίζονται με την 5^η όψη -το δώμα- με αρκετά επιτυχημένο τρόπο,ειδικά στα όψιμα κτήριά του. Αυτές του οι χειρονομίες δίνουν ζωή σε ένα τμήμα του κτηρίου που συνήθως προκαλεί αμηχανία στην σύνθεση και παραμένει ανεκμετάλλευτο. Πρόκεται για μια μορφολογική και λειτουργική αναζήτηση χωρίς μανιερισμούς και επαναλήψεις, μια προσπάθεια να απαντήσει στα συγκεκριμένα ζητήματα και να εκμεταλλευτεί τα επιμέρους χαρακτηριστικά που περιβάλλουν εναν τόπο, απο το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον στον προσανατολισμό και την φυσική /οπτική σύνδεση με τον αστικό ιστό.

Ακόμα και όταν κατασκεύασε το κέντρο Georges Pompidou στο Παρίσι το 1977, το δώμα αντιμετωπίστηκε ως ένας χώρος που «κάτι συμβαίνει»,μια και βρίσκεται πλημμυρισμένο απο παράξενες απολήξεις εξαερισμού και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. Το δωμα του Beaubourg θα μπορούσε ίσως να χαρακτηριστεί και ως μια «τεχνολογική» εκδοχή του δώματος της Casa Mila του Gaudi. Στο NEMO (national center for science and technology) στο Άμστερνταμ, ένα κτήριο που ολοκλήρωσε το 1997, φαίνεται καθαρά η διάθεσή του να κατοικηθεί ο αμήχανος χώρος του δώματος, μια και διαμορφώνεται ως μια βαθμιδωτή πλατεία, ανοιχτή στο κοινό ολόκληρη την ημέρα.

Αν μελετήσει κανείς τα πολλαπλά μουσεία που έχει υλοποιήσει, από το The Menil Collection το 1987 στο Houston του Τέξας μέχρι την επέκταση του Μουσείου Τέχνης του Σικάγο το 2009, θα παρατηρήσει μια συστηματική έρευνα και πειραματισμό για τον φυσικό φωτισμό και σκιασμό του εκάστοτε έργου μέσω του δώματος. Ίσως, το πλέον sui generis έργο του, είναι η Ακαδημία των επιστημών στο San Francisco (2008), όπου το δώμα καμπυλώνει, φυτεύεται και καλύπτεται από αυτοματοποιημένες καταπακτές φυσικού φωτισμού και εξαερισμού, δημιουργώντας ένα κτήριο που δεν χρειάζεται κλιματισμό. Θα μπορούσε να πει κανείς, πως τα χαρακτηριστικά που ανέφερα ακροθιγώς, επανεμφανίζονται με έναν πλέον ώριμο και ολοκληρωμένο τρόπο, στην βασική αρχιτεκτονική χειρονομία του κέντρου πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος.

Και αυτό ήταν ίσως η έκπληξη της παρουσίασης:  το κτήριο της εθνικής λυρικής σκηνής και της εθνικής βιβλιοθήκης, που αρκετοί απο εμάς περιμέναμε με περιέργεια, είναι ένα μη-κτήριο. Ένα έργο που χαρακτηρίζεται απο την 5η όψη.  Ένας τόπος, όπως λέει και ο Renzo Piano.