“The Jolly Boomerang” seeks to solve the intensive architectural program of student housing in a bold and imaginative yet feasible and down to earth approach.
-text by the authors
Designing student dormitories is a rather demanding task, especially when it’s combined with extensive public functions like the case of the new TEPAK Dormitories. Our proposal “The Jolly Boomerang” endeavors to solve such an intensive architectural program in a bold and imaginative yet feasible and down to earth approach. In order to achieve that, we set four fundamental principles to which our proposal would have to correspond in the most creative manner possible.
These principles are the following:
- Sociability. Student Dormitories is one of the most social functions, considering the notable amount of young and dynamic people that live and interact under its roof.
- Public Realm. The program of the Dormitories will be combined with three more public functions that will serve not only the inhabitants of the Dorms but the future University Campus that will be constructed there.
- Co-living. Taking into account the high density of the Dorms as well as the tight dimensions of the rooms, it was really important to ensure a qualitative and safe living environment for all the students living there.
- Landmark. The Dormitories building will be constructed at the entrance of the future campus and its most prominent part. It thus becomes crucial that the new building will stand as a representative piece of architecture fostering the greater vision of TEPAK University.
Architectural Approach
Our main concept begins from a simple yet fundamental idea: How to redefine the circulation model of such a highly populated building while avoiding the conventional central corridor typology which creates dull and dark spaces, leaving no space for sociability and interaction. That led us to the placement of the central corridor on the southern side of our building, which will later constitute the “key” element of our proposal. The corridor is external, thus allowing direct contact with the environment and nice climate of Cyprus while ensuring natural lighting and ventilation for all the rooms.
Furthermore, the corridor is now a bright and pleasant place for students not only to move around but also hang out and socialize along its length.
The circulation model we chose will drastically affect the volumetry of our building. The linear placement of all the rooms next to each other, results in a remarkably longitudinal structure extending way beyond the plot’s limits. In order to both preserve the initial structure and fit all the program inside the plot’s limits, we proceeded to an elaborate “bending” process. The iconic bended line resembles a series of boomerang-like shapes that spread around the plot. This shape not only allows us to preserve the linear organization of the courier model but also creates a variety of different places and plazas all around the proposed building. In addition, we make sure the angles between all the wings of the broken line are always obtuse thus providing an unobstructed view towards the green surroundings for every single room.
All the public program is placed on the ground floor and it’s nested between the plateaus and edges implied by the rooms building above. Taking advantage of the different spaces and qualities that the organic shaping of the building created, we endeavor to activate all the ground floor area through creating a homogenous public landscape rather than strict building volumes. The public landscape will fit naturally in the existing height contours of the plot, while some big organic staircases will be formed leading to the upper structure of the rooms. As a consequence we notice a smooth transition from public to semi public and then from semi private to private.
Facts & Credits
Project title The Jolly Boomerang
Competition Architectural competition for student housing of TEPAK in Limassol, Cyprus
Awards Honorable Mention
Date July 2020
Architects Harris Vamvakas, Errikos Ioannidis, OCA Architects (Bernardo Garcia, Hernan Lleida)
Collaborators Miquel Perez, Rocío Siesto, Robert Yousef
Civil Engineering Sofia Boutsaki
Mechanical Engineering Giwrgos Lappas
Οι αρχιτέκτονες Χάρης Βαμβακάς και Ερρίκος Ιωαννίδης σε συνεργασία με τους OCA Architects (Bernardo Garcia, Hernan Lleida) απέσπασαν Εύφημη Μνεία στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για τη μελέτη και επίβλεψη ανέγερσης των Φοιτητικών Εστιών του ΤΕΠΑΚ στη Λεμεσό της Κύπρου.
-κείμενο από τους δημιουργούς
Το αρχιτεκτονικό πρόγραμμα των φοιτητικών εστιών είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, ειδικά όταν συνδυάζεται με μεγάλες δημόσιες λειτουργίες όπως στην περίπτωση του παρόντος διαγωνισμού. Παρότι το αρχιτεκτονικό πρόγραμμα είναι απαιτητικό και σε μεγάλο βαθμό επαναλαμβανόμενο, επιχειρήσαμε από τα πρώτα κιόλας στάδια της πρότασης να ανταπεξέλθουμε με δημιουργικότητα και πρωτοτυπία, αξιοποιώντας τις αυξημένες απαιτήσεις προς όφελος παραγωγής ενός αρχιτεκτονικού σχεδιασμού υψηλού επιπέδου.
Ο χαρακτήρας της προσέγγισης που ακολουθήσαμε είναι διττός και έχει ως σκοπό τόσο να επαναπροσδιορίσει το μοντέλο κατοίκησης των φοιτητικών εστιών που συχνά πάσχει από έλλειψη δημιουργικότητας όσο και να θέσει τα θεμέλια για μια νέα πιο ευαισθητοποιημένη προσέγγιση σε πανεπιστημιακά σύνολα τα οποία ανταποκρίνονται με πληρότητα στις ανάγκες των νέων.
Χρησιμοποιώντας την έρευνα ως αρχιτεκτονικό σχεδιαστικό εργαλείο, μελετώντας διάφορα παραδείγματα φοιτητικών εστιών ανά τον κόσμο και συγχρόνως αναλύοντας προσεκτικά τις απαιτήσεις του συγκεκριμένου διαγωνισμού, κατηγοριοποιήσαμε τα αρχιτεκτονικά ζητήματα σε 4 βασικές κατηγορίες, στις οποίες και θα απαντήσουμε αργότερα μέσω των διαφορετικών πτυχών της αρχιτεκτονικής μας επίλυσης.
Οι κατηγορίες αυτές είναι οι εξής:
- Κοινωνικότητα. Οι φοιτητικές εστίες αποτελούν ένα κατεξοχήν κοινωνικό πρόγραμμα φιλοξενώντας ίσως το πιο δυναμικό και συνάμα δημιουργικό κομμάτι του πληθυσμού μιας πόλης.
- Δημόσιος Χαρακτήρας. Συνεχίζοντας στο μοτίβο της αυξημένης κοινωνικότητας και καθώς στο γήπεδο θα φιλοξενηθούν επιπρόσθετες δημόσιες λειτουργίας, είναι καθοριστικής σημασίας η συνολική απόδοση ενός δημόσιου, ανοικτού και ευανάγνωστου χαρακτήρα στο κτίριο μας.
- Υψηλή Ποιότητα Διαβίωσης. Ως ένα πρόγραμμα με αυξημένη πυκνότητα κατοίκησης που μάλιστα εκτυλίσσεται στις ελάχιστες διαστάσεις, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξασφαλίσουμε όσο το δυνατόν υψηλότερα πρότυπα διαβίωσης αλλά και συμβίωσης των ενοίκων.
- Τοπόσημο. Ανταποκρινόμενοι στο γεγονός ότι το κτίριο των φοιτητικών εστιών θα ανεγερθεί στο πιο περίβλεπτο σημείο ενός ευρύτερου πανεπιστημιακού campus, θέτουμε τους όρους που θα του προσδώσουν έναν σύγχρονο, δυναμικό και καινοτόμο σχεδιασμό που προάγει το πνεύμα και το όραμα του Πανεπιστημίου.
Προκειμένου να επιτευχθούν τα παραπάνω βασικά ζητήματα που θέσαμε ως τα πιο ουσιαστικά για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και λαμβάνοντας συγχρόνως υπόψη όλες τις απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες που πηγάζουν από την επίσημη περιγραφή του διαγωνισμού, επιλέγονται οκτώ πτυχές της σχεδιαστικής μας προσέγγισης για περαιτέρω ανάλυση. Καθεμία από αυτές απαντάει και σε ένα ή περισσότερα από τα βασικά ζητήματα που θέσαμε παραπάνω:
Κυκλοφορία
Κεντρική ιδέα της πρότασης μας ήταν ο επαναπροσδιορισμός του κυκλοφοριακού μοντέλου και η αποφυγή της συμβατικής τυπολογίας ενός κεντρικού διαδρόμου, συμμετρικά του οποίου τοποθετούνται τα δωμάτια, που συναντάμε συνήθως σε αντίστοιχα κτιριολογικά προγράμματα και στην οποία εντοπίζουμε πληθώρα προβλημάτων (διάγραμμα 1). Από τα πρώτα κιόλας βήματα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, αποφασίστηκε η μονόπλευρη τοποθέτηση των δωματίων κατά μήκος ενός κεντρικού διαδρόμου, ο οποίος θα αποτελέσει και το “κλειδί” της αρχιτεκτονικής μας επίλυσης στο σύνολο της. Ο διάδρομος είναι εξωτερίκος σε όλο του το μήκος εξασφαλίζοντας αρχικά την άμεση επαφή με το περιβάλλον, το φυσικό φωτισμό και εξαερισμό καθώς και τη δημιουργία ενός ελκυστικού χώρου συνάντησης των σπουδαστών μετατρέποντας τον από ένα παραδοσιακά αυστηρό μέσο κυκλοφορίας σε ένα μέσο κοινωνικοποίησης και χώρο συνάντησης των ενοίκων και των επισκεπτών του κτιρίου.
Ογκοπλασία
Η παραπάνω απόφαση είχε σημαντική επίδραση στη συνολική ογκοπλασία του κτιρίου της πρότασης μας (διαγραμμα 2). Καθώς τα δωμάτια τοποθετούνται στην σειρά κατα μήκος του διαδρόμου, προκύπτει μια γραμμική δομή με συνολικό μήκος που ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια του γηπέδου. Διατηρώντας λοιπόν την αρχική γραμμική ανάπτυξη του κτιρίου αλλά μετατρέποντας την γραμμή σε τεθλασμένη, εξασφαλίζουμε μια σειρά από προτερήματα ως προς την αρχιτεκτονική επίλυση.
Αρχικά, αυξάνονται οι οπτικές φυγές των δωματίων προς τον περιβάλλοντα χώρο, ενώ παραμένουν ανεμπόδιστες για το σύνολο των δωματίων. Στην τεθλασμένη αυτή γραμμή έρχονται να προστεθούν τρεις μικρότεροι πύργοι ακολουθώντας την ίδια αρχιτεκτονική γλώσσα, προσδίδοντας την απαραίτητη κτιριακή ποικιλία και επιτρέποντας στην γραμμική δομή να κατανεμηθεί ομοιόμορφα μέσα στο γήπεδο μας. Κατά δεύτερον γεννάται μια σειρά από ποικίλους δημόσιους χώρους γύρω αλλά και μέσα στο κτίριο με διαφορετικό χαρακτήρα κάθε φορά που στη συνέχεια θα εξυπηρετήσουν την στέγαση του απαιτητικού δημόσιου προγράμματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι η γραμμή “σπάει” με γνώμονα τα χαρακτηριστικά του ευρύτερου τεμαχίου, σχηματίζοντας έτσι τα θεμέλια για τις συνδέσεις και τον διάλογο με τα μελλοντικά κτίρια που θα αναπτυχθούν στον χώρο του campus. Τρίτον, δημιουργούμε μια εικονική φόρμα που θα εντείνει τον δυναμισμό και το καινοτόμο χαρακτήρα του κτιρίου μας εν γένει.
Δημόσιο Τοπίο
Το κτιριολογικό πρόγραμμα παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη ποικιλία όσον αφορά τα δημόσια προγράμματα τόσο ως προς την λειτουργία τους όσο και ως προς τον βαθμό προσβασιμότητας και επισκεψιμότητας τους. Επιλέγεται λοιπόν εδώ το σχεδιαστικό εργαλείο της απόσχισης, διαιρώντας το κτίριο σε δυο διακριτα μεν αλλά σε άμεση επικοινωνία δε μέρη, τον ισόγειο χώρο και το τοπίο που το περιβάλλει από την μία και την ανωδομή από την άλλη. Συναντάμε τέσσερις βασικούς όγκους καθένας εκ των οποίων φιλοξενεί μια από τις κύριες δημόσιες λειτουργίες. Οι όγκοι αυτοί ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό τα όρια της ανωδομής, σχηματίζοντας όμως σε αντίθεση με αυτήν στερεά με μεγάλη κάλυψη ικανή να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του προγράμματος. Όλος ο υπολειπόμενος χώρος του γηπέδου γύρω από τους όγκους διαμορφώνεται κατάλληλα, επιτρέποντας στα δημόσια αυτά προγράμματα να επεκταθούν στο εξωτερικό περιβάλλον δημιουργώντας έτσι ένα ιδιαίτερα ενεργό δημόσιο τοπίο τόσο γύρω από τις κτιριακές μονάδες όσο και στην οροφή αυτών, οδηγώντας σταδιακά την δημόσια ροή προς τα πάνω. Δημιουργείται έτσι μια σταδιακή αποκλιμάκωση του δημόσιου χαρακτήρα, από το πλήρως δημόσιο ισόγειο, στις ημιδημόσιες ταράτσες-αίθρια και από εκεί στους εξωτερικούς διαδρόμους κυκλοφορίας που απευθύνονται κατα κύριο λόγο στους σπουδαστές-ενοίκους.
Δωμάτια
Τα δωμάτια που αποτελούν και το κυρίαρχο κομμάτι του κτιριολογικού μας προγράμματος έχουν επιλυθεί με δημιουργικό αλλά συγχρόνως λιτό και λειτουργικό τρόπο εξυπηρετώντας έτσι τις ανάγκες διαβίωσης των σπουδαστών τόσο αποτελεσματικά όσο και ευχάριστα στο περιορισμένο εμβαδόν που τα διέπει. Στο μέρος ανάμεσα στην είσοδο και το κρεβάτι, τοποθετείται μια μονάδα η οποία περιέχει τον χώρο υγιεινής του δωματίου. Ο σχεδιασμός της μονάδας αυτής δανείζεται στοιχεία από την αεροναυπηγική περιορίζοντας έτσι τον όγκο που καταλαμβάνει αλλά δημιουργώντας ταυτόχρονα μια δυναμική φόρμα που χωρίζει το δωμάτιο σε χώρο υποδοχής και στον πιο ιδιωτικό χώρο διαβίωσης. Τα κρεβάτια αποτελούν το επόμενο αξιοσημείωτο στοιχείο της σχεδιαστικής μας προσέγγισης. Ενσωματώνονται στη μεσοτοιχία των δωματίων με την μια κλίνη να τοποθετείται στο κάτω μισό του ενός δωματίου ενώ η άλλη στο άνω μισό του γειτονικού δωματίου. Ο χώρος που εξοικονομείται αποδίδεται στον χώρο μελέτης και την αποθηκευτική μονάδα – ντουλάπα.
Συλλογικοί χώροι
Στην σχεδιαστική μας προσέγγιση, έχουμε αντιμετωπίσει τις κουζίνες, πέρα από την προφανή και άκρως σημαντική λειτουργία της εστίασης, ως το κύριο μέσο κοινωνικότητας και εκδήλωσης της συλλογικότητας μεταξύ των σπουδαστών-ενοίκων. Για τον λόγο αυτό η τοποθέτηση τους γίνεται πάντα στις γωνίες της τεθλασμένης γραμμής του κτιριακού μας όγκου που αποτελούν όχι μόνο τα πιο ελκυστικά σημεία του αλλά και τα πιο περίοπτα στο σύνολο της έκτασης του. Οι κουζίνες περικλείονται στο μεγαλύτερο κομμάτι τους από αναδιπλούμενες τζαμαρίες, επιτρέποντας την ενοποίηση τους με τον εξωτερικό διάδρομο εκτείνοντας τον δημόσιο χαρακτήρα τους πέρα από τα όρια τους. Ο χώρος προετοιμασίας φαγητού αναπτύσσεται γραμμικά προκειμένου να φιλοξενεί όσο τον δυνατόν περισσότερους παράλληλους χρήστες.
Δομική Οργάνωση
Καθώς ο φέρον οργανισμός θα αναλυθεί παρακάτω, θα αναφερθούμε εδώ απλώς στα μορφολογικά χαρακτηριστικά του. Πρόκειται για κατασκευή τύπου domino (κάτοψη ανοιχτού τύπου) με τα φέροντα στοιχεία να είναι κατα κύριο λόγο μια διπλή σειρά υποστυλωμάτων που ακολουθεί πιστά την γραμμική ανάπτυξη του κτιρίου πάνω στις οποίες στηρίζονται με την σειρα του οι συμπαγείς πλάκες. Οποιοδήποτε στοιχείο πέρα των κυκλοφοριακών πυρήνων και των υποστυλωμάτων είναι ελαφριά κατασκευή επιτρέποντας την μελλοντική ευελιξία και αναπροσαρμογή του κτιρίου. Οι πλάκες επεκτείνονται ως πρόβολοι και από τις δύο πλευρες των υποστυλωμάτων. Από την εσωτερική πλευρά του κτιρίου ο πρόβολος παραμένει σταθερού μήκους 2,2 μέτρων σχηματίζοντας τον κεντρικό διάδρομο κυκλοφορίας ενώ προς την εξωτερική πλευρα του κτιρίου το μήκος του προβόλου προσαρμόζεται με βάσει τον προσανατολισμό για την παροχή σκίασης στα δωμάτια (μεγαλύτερο στον Νότο και μικρότερο στον Βορρά).
Πρόσοψη
Η πρόσοψη αποτελεί βασικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής μας πρότασης. Πρόκειται για μια σύνθετη κατασκευή σε μορφή κελύφους που “τυλίγει” την ανωδομή του κτιρίου μας σε όλο του το μήκος, η οποία προστατεύει το κτίριο μας από τις ιδιαίτερα θερμές κλιματικές συνθήκες της Κύπρου και εξασφαλίζει την βέλτιστη ενεργειακή του απόδοση. Το κέλυφος αυτό αποτελείται από μια σειρά ειδικών μεταλλικών πανέλων τα οποία τοποθετούνται ανάλογα με τον προσανατολισμό και το κτιριολογικό πρόγραμμα που βρίσκεται από πίσω τους.
Τα πανέλα αυτά παρέχουν διαφορετικό βαθμό σκίασης και έχουν τοποθετηθεί με την χρήση ειδικού αλγόριθμου λαμβάνοντας υπόψιν όχι μόνο τον προσανατολισμό αλλά και τον περιβάλλοντα χώρο (μεγάλα δέντρα και εμπόδια, άλλα κτίρια καθώς και τη σκιά του ίδιου του κτιρίου μας). Τα πανέλα αυτά έχουν ακόμα την δυνατότητα να ανοίγουν και να κλείνουν από ένα κεντρικό σύστημα “έξυπνης” διαχείρισης ανάλογα με τα καιρικά φαινόμενα. Εκτός από το κεντρικό σύστημα κάθε ένοικος μπορεί να το διαχειριστεί ανεξάρτητα σε ατομικό επίπεδο. Πέρα από τις διαφοροποιήσεις των επιμέρους πανέλων, γίνεται και μια σημαντική διάκριση ανάμεσα στο “εσωτερικό” και το “εξωτερικό” κέλυφος του κτιρίου. Η διάκριση αυτή έχει σαν σκοπό την οπτική και αισθητική διαφοροποίηση του πιο κοινωνικού και ανοικτού χαρακτήρα που προσδίδεται στο εσωτερικό μέρος του κτιρίου λόγω του κεντρικού διαδρόμου που το διέπει, έναντι του πιο ιδιωτικού και προστατευμένου εξωτερικού προς το οποίο τοποθετούνται οι κλίνες των σπουδαστών.
Drawings & Model / Σχέδια & Μακέτα
Στοιχεία πρότασης
Τίτλος έργου The Jolly Boomerang
Διαγωνισμός Φοιτητικές Εστίες ΤΕΠΑΚ στη Λεμεσό Κύπρου
Βραβεία Εύφημη Μνεία
Χρονολογία Ιούλιος 2020
Ομάδα αρχιτεκτόνων Χάρης Βαμβακάς, Ερρίκος Ιωαννίδης, OCA Architects (Bernardo Garcia, Hernan Lleida)
Συνεργάτες Miquel Perez, Rocío Siesto, Robert Yousef
Πολιτικός μηχανικός Σοφία Μπουτσάκη
Μηχανολόγος μηχανικός Γιώργος Λάππας
Check out, also, the proposal of OCA Architects in collaboration with architect Harris Vamvakas in the international architecture competition for the New Kindergarten and Elementary School of Dolní Měcholupy, Prague, Czech Republic, here!
Δείτε, επίσης, την πρόταση των OCA Architects σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Χάρη Βαμβακά στον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το Νέο Νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο του Dolní Měcholupy στη Πράγα της Τσεχίας, εδώ!
READ ALSO: Milano Design Film Festival - Athens | Design in Film Around the City 2-8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2020