"Unit of Familiarity" by Petrās Architecture wins 2nd prize at the architectural competition for the New Complex Building of the Ministry of Infrastructure in Pireos Street, Athens

“Unit of Familiarity” by Petrās Architecture wins 2nd prize at the architectural competition for the New Complex Building of the Ministry of Infrastructure in Pireos Street, Athens organising the building around a central atrium.

-text by the authors

The new Ministry adjusts softly to the site’s outline in order to assure conditions of thermal and acoustic comfort, through the architectural element of the central atrium. The strong, austere exterior façade creates a continuum to the urban front of Peiraios street, it leaves, however, the ground floor on plain sight. The enclosed atrium is of a drastically different spatial quality.

The sense of familiarity is the key element for the smooth social function of the atrium, as far as both workers and visitors are concerned. This spatial potential affects greatly the relationship between user and space.

In this case, the user engages with the building in a way that assures an impression that public services are a social operator, centralized and run by people. It’s the familiar sense that creates this relationship between state and citizen and sparks a curiosity and a circle of interaction.

This site is part of an important green cluster. It is a connecting point between multiple areas, such as Votanikos, Petralona, Gazi and Thissio. Pireos street shows austere urban qualities while frequently it appears as a protective layer for a series of green spaces. The closest example, and the one that affects our building the most, is the green area that starts at Serafio and expands up to the North West of the plot. The adjoined natural condition expands into our site and reappears on the rim of Pireos street, in order to invite the passerby to the luscious interior. A green groundwork is created for the ministry.

The building itself is elevated to provide an uninterrupted connection between the ground floor and the city. Multiple pathways lead to the central atrium, and people can now make their way from Pireos street to the new green cluster. The social condition of the atrium, in an attempt to gain maximum interaction with the city, hosts a series of uses: a kindergarten, a library, a museum, multi-use areas, as well as a café and a restaurant.

It’s the public terrain that connects all the public services with the urban tissue. A vivid open-air space with life throughout the day is created, with a cultural dimension. The new ministry becomes a landmark and a point of interest for the city and the neighborhood.

The building’s external skin has a strong, formal reference to the modern Athenian industrial architecture, while the unforeseen interior bears a sense of surprise. The organic approach of the atrium shakes the view for both workers and visitors of public spaces as places of rigidity and inevitable bureaucracy of all sorts.

Even though the departments are hierarchically structured, all members of a team contribute equally to achieve each department’s goals. The new building is organized with a democratic spatial approach. The offices’ design principles are based on department homogeneity and a rational approach on the public’s flow. At the same time, we aim at flexibility and multiplicity as spatial expressions of communication and cooperation. A system of free spaces facilitates random meetings and organized breaks, and are connected via a semi outdoor ring, in proximity with the green atrium, converting flows from different departments to promenades.

The Ministry’s footprint is reduced to the minimum with the implementation of a variety of measures: the interior thermal yield is eased by a double ventilation skin and multiple apertures for natural cooling. At the same time the atrium enables a cooler microclimate situation. The building is also equipped with rainwater management and reuse system and geothermal heat pumps. The façade finish is made of recycled panels. This materiality sheds new light on the approach of recycling in architecture while the textured façade does not abrupt the historical and architectural continuum of Pireos’ street front, preserving the collective memory of the city.

The Ministry’s façade is designed with doric lines, similar to those of the industrial heritage buildings of Pireos street. The building’s structure is of concrete and the window casings are of aluminum and glass with high energy efficiency. The construction is conventional with a preference to natural materials, without sophisticated requirements.

We consider important collective values, that affect our design, locus and the collective memory, the elements of nature and the sense of equality and communal responsibility.

The proposal consists of a budget approach for the construction while it aims at a maximum public effect, so that the building will pose an important role for the extended neighborhood, the city and the future of urban buildings in Greece.

Facts & Credits
Project title  Unit of Familiarity
Competition  Architectural competition for the New Complex Building of the Ministry of Infrastructure in Pireos Street, Athens
Awards  2nd prize
Project team  Petrās Architecture | Tsampikos Petras, Theodosis Drivas, Sofia Kalogeromitrou, Ioannis Apostolopoulos, Petroula Sepeta
Structural design  Grigoris Katsanos
Electromechanical Design  Antonis Iordanidis

Το αρχιτεκτονικό γραφείο Petrās Architecture απέσπασε, με την πρόταση “Πυρήνας Οικειότητας”, το Β βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την ανέγερση κτηριακών εγκαταστάσεων για τη στέγαση των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και την διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου στην οδό Πειραιώς στην Αθήνα. Ο σχεδιαστικός πυρήνας της πρότασης αφορά την οργάνωση του κτηρίου γύρω από ένα εσωτερικό αίθριο που υποδηλώνει την χωρική αίσθηση της οικειότητας.

-κείμενο από τους δημιουργούς

Το κτήριο του νέου Υπουργείου Υποδομών προσαρμόζεται ευγενικά στο περίγραμμα του οικοπέδου και εξασφαλίζει συνθήκες θερμικής και ακουστικής άνεσης μέσω ενός εσωτερικού αιθρίου. Η κτηριακή μάζα ενισχύει το αστικό μέτωπο της οδού Πειραιώς για να διατηρήσει τον αστικό, μεγάλης κλίμακας όψεων χαρακτήρα και ταυτόχρονα δημιουργεί ένα αναπάντεχο εσωτερικό κήπο, ένα πυρήνα οικείο στην ανθρώπινη κλίμακα. Ο διαγώνιος ακάλυπτος χώρος δημιουργεί ένα πέρασμα προς το εσωτερικό και τον χώρο πρασίνου βόρεια του οικοπέδου.

Υποστηρίζουμε πως κεντρική σημασία στην ενεργοποίηση του αιθρίου αποτελεί η χωρική αίσθηση της οικειότητας. Η ανάπτυξη της αίσθησης της οικειότητας τόσο από την πλευρά των εργαζομένων όσο και των πολιτών, δύναται να δημιουργήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση συνεπειών ως προς τις σχέσεις και το χώρο, που απομακρύνει τον εμπλεκόμενο από μια αποκεντρωμένη σχέση με την κρατική λειτουργία και την εγκαθιδρυμένη αντίληψη ότι λειτουργεί ανεξάρτητα από τους πολίτες, ως εξωτερικό σύστημα. Αντιθέτως, η αίσθηση του οικείου χώρου εγκαθιστά μια σχέση με τα πράγματα, κινεί το ενδιαφέρον για παραμονή και αλληλεπίδραση, ενισχύει την φροντίδα του χώρου και της συμμετοχής, συγκροτεί ένα ζωντανό πυρήνα κοινωνικής ώσμωσης και διαχείρισης των διαφορών.

Tο γήπεδο βρίσκεται σε ένα κομβικό θύλακα πρασίνου. Συνδέει τις περιοχές του Ρουφ και του Βοτανικού με τα Πετράλωνα στον άξονα Βορρά-Νότου και τις περιοχές του Ταύρου με το Γκάζι και το Θησείο στον άξονα Ανατολής-Δύσης. Χαρακτηρίζεται από την πιο σκληρή αστική συνθήκη της Πειραιώς και ταυτόχρονα από την επαφή του με ένα πιο μαλακό και αναπάντεχο φυσικό χώρο στα βορειοδυτικά με το αμαξοστάσιο του προαστιακού και το Σεράφειο.

Το γειτονικό πράσινο διαχέεται στο χώρο του οικοπέδου και εμφανίζεται στο όριο της οδού Πειραιώς για να προσκαλέσει τον επισκέπτη να εισέλθει προς στο εσωτερικό, να ανακαλύψει χρήσεις αναψυχής και αθλητισμού και να διασυνδέσει το επίπεδο της πόλης. Ταυτόχρονα δημιουργεί την πρόθεση δημιουργίας ενός φυσικού καταπράσινου υπόβαθρου για το νέο κτήριο.

H κτηριακή μάζα υπερυψώνεται επιτρέποντας την απρόσκοπτη συνδεσιμότητα της πόλης στο επίπεδο του ισογείου και τη δημιουργία μονοπατιών που θα έλξουν τις ροές μέσα από το κεντρικό αίθριο, από και προς την οδό Πειραιώς και τον θύλακα πρασίνου. Το δημόσιο έδαφος αποτελεί την επιφάνεια που συνδέει τις εξωστρεφείς και δημόσιες λειτουργίες του κτηρίου με την πόλη και δημιουργεί ένα ζωντανό χώρο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Οι λειτουργίες της πόλης αφορούν στον παιδικό σταθμό, στον χώρο πολλαπλών χρήσεων, στη βιβλιοθήκη, στο μουσείο με το καφέ και το εστιατόριο, δίνοντας μια πολιτιστική διάσταση στο κτήριο που θα καθίσταται έτσι επισκέψιμο και γίνεται κέντρο αναφοράς στη γειτονιά.

Το κτήριο εξωτερικά συνδιαλέγεται με τις κτηριακές μορφές του αθηναϊκού μοντερνισμού και εσωτερικά δημιουργεί ένα αναπάντεχο κήπο, ένα πυρήνα οικειότητας. Το αίθριο ως φυσικό αναπάντεχο τοπίο, με έντονη βλάστηση, μονοπάτια και μικρές διαμορφώσεις, αποβάλει τον χαρακτήρα της γραφειοκρατίας και προσφέρει ηρεμία και ευχαρίστηση στους εργαζομένους και στους επισκέπτες.

Σε σχέση με τις διαφορετικές διευθύνσεις του υπουργείου, η λειτουργία τους απαιτεί σαφή δομή, οργάνωση και ιεραρχικές σχέσεις, στην πραγματικότητα όμως κάθε πρόσωπο συμμετέχει καθοριστικά στην επιτυχία του συνόλου. Το νέο κτήριο προβάλει μέσω της οργάνωσης της ανωδομής την ισότιμη σχέση των χώρων σε λογική αλυσίδας, χωρίς μορφολογικές εξάρσεις που να διαφοροποιούν τα επιμέρους τμήματα μεταξύ τους προβάλλοντας την ισότιμη σχέση των εργαζομένων και των επισκεπτών μεταξύ τους και με το χώρο. Η χωρική έκφραση της επικοινωνίας, της συνεργασίας, των σχέσεων απαιτεί χωρική οργάνωση που επιτρέπει εύκολες προσαρμογές, πολλαπλότητα και οικονομία κινήσεων. Ενδιάμεσοι χώροι λειτουργούν ως σημεία συνάντησης των εργαζομένων και τα επιμέρους τμήματα συνδέονται μέσω ενός ημιυπαίθριου δακτυλίου σε επαφή με τον εσωτερικό κατάφυτο χώρο που μετατρέπουν την μεταφορά από τμήμα σε τμήμα σε ένα μικρό καθημερινό περίπατο.

Η βιοκλιματική λειτουργία του κτηρίου επιτυγχάνεται σε τρία επίπεδα. Σε σχέση με τον εσωτερικό χώρο, με διπλό αεριζόμενο κέλυφος και οπές φυσικού δροσιμού. Ταυτόχρονα το αίθριο συντελεί στην δημιουργία μικροκλίματος, ενώ προβλέπεται σύστημα διαχείρισης των ομβρίων υδάτων και γεωθερμία. Επιπλέον η δόμηση του κτηρίου γίνεται με φυσικά υλικά και η εξωτερική όψη επενδύεται με ανακυκλωμένα πανέλα. Αυτή η απόπειρα χρήσης του ανακυκλωμένου υλικού ως βασικό στοιχείο της όψης δεν συμβάλλει μόνο στην ανάδειξη της επανάχρησης της ύλης ως αειφόρου συνθήκης της οικοδομικής αλλά ταυτόχρονα επιστρέφει στους κατοίκους το ίδιο υλικό και τις διαχρονικές υφές της πόλης διατηρώντας την ατμόσφαιρα και τη μνήμη της. Η όψη συνδιαλέγεται με τις λιτές γραμμές των βιομηχανικών κτηρίων που αναπτύσσονται καθ’ όλο το μήκος του οδικού άξονα. Ο σκελετός του κτηρίου κατασκευάζεται από εμφανές σκυρόδεμα όπως και οι πλάκες όλων των επιπέδων. Τα υαλοστάσια κατασκευάζονται από υαλοπίνακες και πλαίσια αλουμινίου υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Το κτήριο αποτελεί συμβατική κατασκευή, με προτίμηση στα φυσικά υλικά, χωρίς εξεζητημένες λύσεις.

Ορίζουμε ως κρίσιμες συλλογικές αξίες προς ανάδειξη, την διατήρηση της μνήμης του τόπου, την ανάδειξη του φυσικού τοπίου, την καλλιέργεια της ισότητας και της συλλογικής ευθύνης, και την ανάδειξη της προσαρμογής και της επανάχρησης ως στρατηγικές αειφορίας.

Στόχος της πρότασης επομένως αποτελεί τόσο η εκπλήρωση της οικονομίας όπως ζητείται, όσο και η εκπλήρωση της δημόσιας λειτουργίας του κτηρίου με την δημιουργία ενός πυρήνα οικειότητας για την ευρύτερη γειτονιά.

Στοιχεία έργου
Τίτλος έργου  Πυρήνας Οικειότητας
Διαγωνισμός  Αρχιτεκτονικό διαγωνισμός για την ανέγερση κτηριακών εγκαταστάσεων για τη στέγαση των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και την διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου στην οδό Πειραιώς στην Αθήνα
Διακρίσεις  Β βραβείο
Ομάδα Μελέτης  Petrās Architecture | Τσαμπίκος Πετράς, Θεοδόσης Δρίβας, Σοφία Καλογερομήτρου, Ιωάννης Αποστολόπουλος, Πετρούλα Σεπετά
Στατική Μελέτη  Γρηγόρης Κατσάνος
Η/Μ Μελέτη  Αντώνης Ιορδανίδης