Η πανδημία και η τεχνολογία είναι οι δύο βασικότεροι παράγοντες που μαζί με την βιωσιμότητα καθορίζουν την αρχιτεκτονική του σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος. Έξι αρχιτέκτονες μας μιλάνε για αυτό.
Από τον Θανάση Διαμαντόπουλο
Ο εργασιακός χώρος οφείλει να προσφέρει αυτό που ο εργαζόμενος δεν μπορεί να βρει με την τηλεεργασία στο σπίτι: κοινωνικότητα, networking, χώρους συνεδριάσεων και πιθανόν ανταλλαγή πληροφοριών με συναδέλφους που βοηθούν στην επίλυση προβλημάτων αλλά μερικές φορές μπορεί να ευνοούν την καινοτομία, μέσω της ανταλλαγής ιδεών. Υπάρχουν και πρακτικές αλλαγές: ισχυρότερα μέτρα ασφαλείας, μεγαλύτερες αποστάσεις μεταξύ των εργαζομένων, εξελιγμένα συστήματα εξαερισμού αλλά και εξοικονόμησης της ενέργειας.
1)Potiropoulos and partners
Οι τάσεις των γραφείων του σήμερα
“Καταρχήν προτάσσεται το ζήτημα της αειφορίας, τόσο σε σχέση με την ενεργειακή τους συμπεριφορά, όσο και ως προς τις συνθήκες άνεσης, υγιεινής και ασφάλειας. Ενδεικτικά αναφέρω τις προδιαγραφές κατά LEED, WELL, BREEAM. Παράλληλα, ακόμη και πολύ πριν την πανδημία, καταγράφεται ένα ισχυρό trend που αφορά στους ευέλικτους γραφειακούς χώρους, μάλιστα τα τελευταία χρόνια οι μεγάλες εταιρείες υλοποιούν προγράμματα ανάπτυξης ακόμη και δικτύων ευέλικτων χώρων μέσω franchise. Να προσθέσω, πέρα από την φιλοσοφία της απόλυτης χωρικής ευελιξίας, την επαφή με το φυσικό περιβάλλον, την χρησιμοποίηση καινοτόμων συνθετικών υλικών, αλλά και φυσικών και οικολογικών, την ποικιλότητα υλικών και χρωμάτων, που αναθεωρούν συνολικά την τυπική, εργασιακή εμπειρία”.
Πως τις εφαρμόζει στα κτίρια γραφείων που σχεδιάζει
“Ο σύγχρονος τρόπος ζωής δίνει την ευκαιρία να εξεταστούν σχέσεις που εισάγονται στον σχεδιασμό από πιο ελαστικές και ταυτόχρονα πολυπαραμετρικές δομές οργάνωσης. Στο ίδιο πλαίσιο προστίθενται στην συγκεκριμένη τυπολογία κτιρίων «νέες» λειτουργίες, πιο εναλλακτικές σε σχέση με όσα γνωρίζαμε, οι οποίες εισάγουν μια διαφορετική αντίληψη ως προς την προγραμματική ποικιλία.
Το θέμα του βιώσιμου σχεδιασμού το αντιλαμβανόμαστε κυρίως μέσω του βαθμού ευεξίας που το κτίριο προσφέρει στους χρήστες, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις επιθυμητές συνθήκες αποφόρτισης, αλλά και ευκαιριών για ανάπτυξη του λεγόμενου team spirit.
Η συνολική χωρική εμπειρία βιώνεται μέσα από την διαδραστική σχέση που αναπτύσσουν οι χρήστες με τις διαφορετικές τυπολογίες χώρων, αλλά και μεταξύ τους -που εξασφαλίζει η ελευθερία κινήσεων- τόσο κατά την εργασία, ή πίνοντας στο διάλειμμα απλά ένα φλιτζάνι καφέ”.
Η Λεωφόρος Συγγρού και τα τοπόσημα της
“Είναι δεδομένο ότι η Συγγρού λειτουργεί ως «σκληρό» όριο που «τεμαχίζει» τον αστικό ιστό. Απουσιάζουν οι συνδέσεις, οι ήπιες μεταβάσεις, και οι αλληλοεπικαλύψεις. Στο συνεχές σύστημα της λεωφόρου, στο συγκεκριμένο σημείο, και με δεδομένο ότι πρόκειται για υφιστάμενο κτίριο, κυρίως μας απασχόλησε ο χειρισμός της επιδερμίδας του, μέσω της «κίνησης» -κυριολεκτικά και μεταφορικά- που αναπαράγουν τα κλιμακούμενα στοιχεία σκιασμού σε συνδυασμό με το φυσικό φως. Στην ορθοκανονική φόρμα του κτιρίου συναντιούνται η αυστηρότητα του πολεοδομικού ορίου, με την αναίρεσή της που επιδιώκει ο σχεδιασμός, αφήνοντας ωστόσο «άθικτο» το κτιριακό μέτωπο των οικοδομικών τετραγώνων. Η τεταμένη συνύπαρξή τους προβάλλει «εικόνες» που μπορεί κανείς εύκολα να αντιληφθεί κινούμενος με ταχύτητα στον άξονα της Συγγρού”.
Δημήτρης Ποτηρόπουλος, Chairman & Founding Partner of the architectural practice Potiropoulos+Partners
2)Urban Soul Project
Η σχεδιαστική φιλοσοφία των γραφείων “μας”
“Σε μια εποχή που οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και οι αλλαγές στο εργασιακό περιβάλλον διαμορφώνουν νέες ανάγκες για τους εργασιακούς χώρους, ο σχεδιασμός κτιρίων γραφείων καθορίζεται από την ανάγκη για ευελιξία, προσαρμοστικότητα και την ενίσχυση της ευημερίας των εργαζομένων.
Αποτελεσματικά, οι κύριες τάσεις στον τομέα του σύγχρονου γραφειακού σχεδιασμού περιλαμβάνουν τη δημιουργία χώρων που υποστηρίζουν την ομαδική συνεργασία αλλά και την ατομική εργασία, καθώς και την ενσωμάτωση υβριδικών μοντέλων που επιτρέπουν στους εργαζόμενους να εναλλάσσουν τη φυσική παρουσία με την απομακρυσμένη εργασία.
Μια ακόμη σημαντική τάση και θεμελιώδης αρχή για εμάς στην Urban Soul Project είναι η αειφορία. Η δημιουργία δηλαδή χώρων που όχι μόνο ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες, αλλά ταυτόχρονα προάγουν την περιβαλλοντική υπευθυνότητα και ενισχύουν την ευημερία των χρηστών, συνδυάζοντας λειτουργικότητα με σεβασμό προς το περιβάλλον. Με σκοπό την βιώσιμη ανάπτυξη, οι αρχιτεκτονικές μελέτες είναι σημαντικό να πληρούν τα περιβαλλοντικά κριτήρια για την απόσπαση των διεθνών πιστοποιήσεων LEED και WELL. Οι πιστοποιήσεις αυτές διασφαλίζουν κορυφαίες επιδόσεις σε τομείς όπως η ενεργειακή αποδοτικότητα, η ποιότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος, η ορθολογική χρήση πόρων και η υποστήριξη της σωματικής και ψυχικής υγείας των χρηστών.
Καθοριστικής σημασίας είναι και η έμφαση στη δημιουργία χώρων που προάγουν την προσβασιμότητα και την ισότητα για όλους, εφαρμόζοντας τις διαφορετικές ανάγκες κάθε εταιρείας. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντική η στενή συνεργασία με όλα τα μέρη έτσι ώστε να γίνουν κατανοητές οι ανάγκες και να προταθούν σχεδιαστικές λύσεις που συνδυάζουν τους σκοπούς της εκάστοτε εταιρείας με τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές τάσεις”.
Τάσος Γεωργαντζής, Co-founder, Urban Soul Project
3)Tsolakis architects
Η σχεδιαστική φιλοσοφία ενός κτιρίου γραφείων
“Ίσως μπορούμε να πούμε ότι το θέμα της γραφείου δεν είναι μια αυθύπαρκτη έννοια, αλλά μια έννοια που εξετάζεται εντός ενός εκάστοτε πλαισίου. Στο πλαίσιο της σύγχρονης εποχής, των «χιλιάδων πλατωμάτων», όπου όλα διαχέονται, όλα εναλλάσσονται, η ταυτότητα δεν μπορεί να συνοψιστεί σε μία αυθαίρετη, μορφολογική αναφορά.
Ως βάση έχουμε έναν ενιαίο κώδικα, ο οποίος μεταβάλλεται βάσει των εκάστοτε παραγόντων, και ο οποίος δημιουργεί ένα ανοιχτό σύνολο παραλλαγών.
Αν εξετάσουμε τα κτίρια γραφείων που έχουμε σχεδιάσει και κατασκευάσει, όλα είναι διαφορετικά, εντούτοις όλα έχουν μια μορφολογική συγγένεια, καθώς διέπονται από μία κοινή δομή της σκέψης. Για εμάς είναι σημαντικό, η ίδια η ιδέα να παραμετροποιείται στο διηνεκές, καθιστώντας κάθε φορά την αρχιτεκτονική μας σκέψη, σύγχρονη και καινοτόμα.
Τα “δικά μας” κτίρια γραφείων
Έχουμε λοιπόν το κτίριο γραφείων στο Φάληρο, όπου λόγω του βόρειου προσανατολισμού, τα κάθετα στοιχεία είναι αραιά κι επικρατούν τα μεγάλα υαλοστάσια. Στα κτίρια γραφείων στην Παλλήνη και Μεταμόρφωση, λόγω της έντονης ηχητικής επιβάρυνσης στην περιοχή, η όψη μεταβάλλεται σε πιο έντονα πλήρη από ότι διαφανή. Στα κτίρια γραφείων στην Γκάνα, Μάνδρα, Μαρούσι και της Alumil, το αρχιτεκτονικό αντικείμενο μεταβάλλεται μέσω μιας μονοκονδυλιάς που στρέφει το κτίριο σε σημεία ενδιαφέροντος. Το κτίριο γραφείων στη Συγγρού ενοποιεί την ηχητική και ηλιακή προστασία, όπως και την ιδιαίτερη περιπατητική και οδική εμπειρία στον πιο γνωστό αυτοκινητόδρομο της Αθήνας σε ένα γλυπτικό αρχιτεκτονικό αντικείμενο με αναφορές στη στιγμιαία αποτύπωση της κίνησης.
Η φιλοσοφία των γραφείων μου, μέρος 2ο
“Συνειρμικά μου έρχεται στο μυαλό το δοκίμιο του Γιώργου Σεφέρη «Πάντα Πλήρη Θεών», όπου σχολιάζει την έντυπη διαφήμιση ενός ποτού. Δύο νεαροί τουρίστες πίνουν το ποτό μπροστά από την Ακρόπολη, με τη ρεκλάμα να γράφει: «Όσο περισσότερα ξέρετε για την αρχαία αρχιτεκτονική, τόσο περισσότερο σας αρέσει η Ακρόπολη». Αυτή η αποσπασματική θεώρηση των πραγμάτων, χωρίς βάση και αφετηρία, μας οδηγεί σε ασύνδετες συγκρουσιακές καταστάσεις.
Στη σύγχρονη εποχή, που μας δίνεται όλη η πληροφορία στο πιάτο, θα θέλαμε να δημιουργήσουμε μια πρακτική όπου αποκαλύπτονται τα πράγματα, όπου η πράσινη αρχιτεκτονική μπορεί να ιδωθεί με άλλο τρόπο. Παραδείγματος χάριν, η εισαγωγή ενός δέντρου σε ένα κτίριο γραφείων δεν μπορεί να λειτουργεί αποσπασματικά σαν ένα κολλάζ. Θέλουμε να δημιουργήσουμε χώρους όπου δε συμβαίνει το προφανές, αλλά χώρους που θα αφηγηθούν και δημιουργήσουν μια νέα ροή γεγονότων που συμπεριλαμβάνουν και τον βιοφιλικό σχεδιασμό. Από το σχεδιασμό, στο κτίζειν και στο τελικό βίωμα του χώρου θα θέλαμε να εκτιμηθεί το «φυσικό» σαν δομή που διαπερνά και τον τρόπο ζωής και σκέψης. Θέλουμε δηλαδή να δημιουργήσουμε έναν συγκερασμό «φυσικού» και «δομημένου» που αποτυπώνεται στα κτίρια μας, μέσω ενός συστήματος που διέπει συνεκτικά όλους τους παράγοντες του αρχιτεκτονικού αντικειμένου. Αυτό είναι η πεμπτουσία του βιοφιλικού σχεδιασμού που προσαρμόζεται στις εκάστοτε ανάγκες της κάθε εταιρείας”.
Γιώργος Τσολάκης, Founder Tsolakis&Partners architects
4)Deda & architects
Περιγραφή του κτιρίου γραφείων στη Βεραντζέρου
“Το έργο αφορά την αρχιτεκτονική μελέτη για την προσαρμοστική επαναχρησιμοποίηση και ανακαίνιση του υφιστάμενου κτηρίου γραφείων που βρίσκεται στην οδό Βερανζέρου και 3ης Σεπτεμβρίου. Σκοπός του έργου είναι ο εκσυγχρονισμός, η αισθητική – λειτουργική και ενεργειακή αναβάθμιση του δεκαώροφου αυτού κτηρίου, συμβατικής κατασκευής της δεκαετίας του ’60. Το κτήριο διατηρεί την αρχική του χρήση με καταστήματα στο ισόγειο και γραφειακούς χώρους στους άνω ορόφους, πλήρως προσαρμοσμένο πλέον στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής.
Πραγματοποιήθηκε καθολικός ανασχεδιασμός των εσωτερικών χώρων και αναδιαμόρφωση των όψεων του γωνιακού κτηρίου με στόχο την ανάδειξη τόσο του ίδιου όσο και της ευρύτερης περιοχής, χωρίς όμως αυτό να ανταγωνίζεται ή να υποβαθμίζει τα γειτονικά ιστορικά κτήρια, αλλά να εντάσσεται με ομαλό τρόπο στο αστικό τοπίο της περιοχής
Βασικό στοιχείο της πρότασης αποτελούν τα κατακόρυφα πτερύγια – ‘the wings’ – στις δυο όψεις του κτηρίου, τα οποία το καθιστούν ορόσημο της περιοχής.
Το κτίριο έχει τη δυναμική και την αίσθηση ενός high-rise . Αν σκεφτόμασταν μια δομή που να ταιριάζει στο κέντρο της Αθήνας, ένα καλό παράδειγμα είναι το κτίριο στο Μιλάνο με τα φυτεμένα μπαλκόνια και τους κατακόρυφους κήπους, που δημιουργούν μια σύνδεση με το φυσικό περιβάλλον. Σε αντίθεση, τα γυάλινα κτίρια, όπως αυτά που βλέπουμε συχνά στο Ντουμπάι, είναι ενεργειακά αναποτελεσματικά και ακατάλληλα για τις κλιματολογικές συνθήκες της Αθήνας.
Ποια πρέπει να είναι τα κυρίαρχα στοιχεία σχεδιασμού
Η βιωσιμότητα πρέπει να είναι κεντρικό στοιχείο του σχεδιασμού, αλλά και η ανθεκτικότητα στη διαχείριση κρίσεων. Όταν υπάρχει επαρκής οικονομική ευχέρεια, τα φυτεμένα κτίρια διατηρούνται καταπράσινα και εντυπωσιακά, αλλά η κρίση μπορεί να τα μετατρέψει σε άψυχα κελύφη. Επομένως, χρειάζεται μια ισορροπία ανάμεσα στην αισθητική και την πρακτική εφαρμογή.
Παράλληλα, η ευελιξία είναι κρίσιμη για το μέλλον των κτιρίων. Το συγκεκριμένο κτίριο σχεδιάστηκε ώστε σήμερα να λειτουργεί ως γραφείο, αλλά αύριο να μπορεί να προσαρμοστεί σε οποιαδήποτε χρήση. Στο πλαίσιο της μελέτης adaptive reuse, διατηρήθηκαν και επαναχρησιμοποιήθηκαν στοιχεία, όπως τα μωσαϊκά και τα μάρμαρα, ενώ αναδείχθηκαν με σύγχρονη ματιά αισθητικές λεπτομέρειες της δεκαετίας του ’70. Έτσι, η αρχιτεκτονική μπορεί να εξυπηρετήσει τόσο τις τρέχουσες ανάγκες όσο και τις μελλοντικές προκλήσεις”.
Πώς είναι το γραφείο του σήμερα;
Το γραφείο του σήμερα είναι αποτέλεσμα μιας νέας αρχιτεκτονικής προσέγγισης που συνδυάζει τη λειτουργικότητα, την ευελιξία και την εμπειρία του χώρου. Σχεδιάζεται με γνώμονα τις διαρκώς εξελισσόμενες ανάγκες των χρηστών, προσφέροντας υβριδικούς χώρους που εξισορροπούν την ανοιχτή συνεργασία με την ιδιωτικότητα σε συνάρτηση με την αποδοτικότητα. Το σύγχρονο γραφείο λειτουργεί ως ένας πολυμορφικός ζωντανός οργανισμός που προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της τεχνολογίας και τα νέα εργασιακά μοντέλα στοχεύοντας στην ευημερία των εργαζομένων. Απαιτείται ένας ολιστικός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός που διασφαλίζει τη βιωσιμότητα, και παράλληλα προάγει την καινοτομία και διαμορφώνει ένα περιβάλλον που εμπνέει, υποστηρίζει και εξελίσσει τον σύγχρονο τρόπο εργασίας.
Μαρία Δέδα, head architect, Deda & architects
5)KKMK – Karagianni Karamali architects
Η φιλοσοφία σχεδιασμού των εργασιακών χώρων
“Στην εποχή μετά τη παγκόσμια πανδημία του covid, που είχε τεράστιο αντίκτυπο στον εργασιακό χώρο, ως αρχιτέκτονες επενδύουμε πολύ στο να δημιουργήσουμε χώρους με σεβασμό προς τους εργαζόμενους. Σκοπός είναι να καλυφθούν οι ανάγκες τις επιχείρησης και η ποιότητα του χώρου να αντικατοπτρίζει το έργο που παράγεται. Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα ευχάριστο περιβάλλον, που να υποδέχεται τον εργαζόμενο και να δίνει το περιθώριο για διαφορετικές συνθήκες εργασίας.
Η κοινωνική διάσταση που έχει ο χώρος των γραφείων είναι πολύ σημαντική και μας απασχολεί ιδιαιτέρως πως θα μπορέσουμε μέσα από την αρχιτεκτονική να επικροτήσουμε την συνύπαρξη, την ομαδικότητα, την ανταλλαγή ιδεών και το σύμπλεγμα που προκύπτει με την φυσική παρουσία και αλληλεπίδραση.
Οι χώροι γραφείων πρέπει να μπορούν να μεταβάλλονται, να καλύπτουν το σενάριο του open plan, της απομόνωσης και συγκέντρωσης, της τηλεδιάσκεψης, του ιδιωτικού χώρου, του χώρου διαλείμματος. Πιστεύουμε πως ο τρόπος ζωής στις μεγαλουπόλεις επιβαρύνει την καθημερινότητα των ανθρώπων από στις μετακινήσεις τους, το περιθώριο ελεύθερου χρόνου και ψυχαγωγίας που σε συνδυασμό με την παγκόσμια πανδημία που προηγήθηκε τείνει να διασπάει την συγκέντρωση και την ομαδικότητα των χώρων γραφείων. Από την μεριά μας, σκοπός μας είναι να προσφέρουμε ποιότητα, οργάνωση και οικειότητα σε όλα τα μέλη. Πέρα από την αισθητική, ο χώρος αντικατοπτρίζει την φυσική, ψυχική και κοινωνική ευημερία”.
Πως την εφαρμόζει στο έργο της
“Το κτήριο γραφείων στο Χαλάνδρι είναι ένα καινούριο κτήριο πέντε ορόφων. Ο κορμός του κτηρίου είναι όλος από τζάμι ενώ οι πλάκες των ορόφων δημιουργούν σετ κύβων που περικλείουν τα διάφορα τμήματα του κτηρίου. Ανά σημεία δημιουργούνται στέγαστρα προς τον κορμό του κτηρίου για την προστασία του από την έντονη ηλιοφάνεια και την βροχή. Έτσι οι κύβοι αυτοί από εμφανές μπετόν παρουσιάζονται σαν να αιωρούνται ο ένας πάνω από τον άλλο. Καθώς θέλαμε να προσδώσουμε μια επιπλέον, αιθέρια αίσθηση στο κτήριο, ενσωματώσαμε ειδικό φωτισμό σε κάθε έναν από αυτούς τους κύβους, ο οποίος τους μεταλλάσσει κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Σκοπός του σχεδιασμού της όψης του συγκεκριμένου κτηρίου γραφείων ήταν να δημιουργηθεί ένα οπτικό – εικαστικό σημείο αναφοράς. Το κτήριο που στεγάζει την συγκεκριμένη εταιρία, πέρα από τον αρχικό του ρόλο να παρέχει στέγαση και λειτουργία, είναι να αποτελεί ένα τοπόσημο στον αστικό τοπίο. Να είναι σημείο αναφοράς, όπου ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με ένα κτήριο που να φαντάζει ως φωτεινοί όγκοι που αιωρούνται. Περισσότερο ως ένα καλλιτεχνικό εγχείρημα ανάδειξης της ελαφρότητας των όγκων παρά ως μια τυπική και αποκομμένη από το περιβάλλον της όψη”.
Μαρίνα Καραμαλή, Director, KKMK architects
6)Deplot architects
Πως είναι το γραφείο του σήμερα
Η κάτοψη ενός ιατρείου σήμερα αλλάζει. Η ρεσεψιόν σήμερα είναι κεντρικό σημείο ενδιαφέροντος, ενώ στο παρελθόν οι επισκέπτες καθοδηγούνταν στην εκάστοτε αίθουσα, συνήθως μέσω ενός διαδρόμου.
Με ποια φιλοσοφία πραγματοποίησες τη σύνθεση των γραφείων που έχεις κάνει
Άλλο ένα σημείο είναι η καθοριστική σημασία του branding.
Το εν λόγω Κέντρο Αισθητικής έχει ένα διακριτό brand που χαρακτηρίζεται από τη θηλυκότητα και τις καμπύλες, αλλά και την καθαρότητα που παραπέμπει στην ιατρική.
Αυτό αποτυπώνεται και στην αρχιτεκτονική. Τέλος, σε κάθε γραφείο ή ιατρείο ο φωτισμός παίζει καθοριστικό ρόλο. Εδώ είναι απόλυτα ήπιος και διακριτικός, σχεδιασμένος για να υποστηρίζει τη γλυπτική λογική του χώρου, σε αντίθεση με τον έντονο που συνηθιζόταν. Έτσι ο κατάλευκος χώρος γίνεται χαλαρωτικός. Ο χώρος υλοποιήθηκε σε 6 μέρες.
Ουρανία Πικραμένου από τους Deplot architects
READ ALSO: Light Box in Gunaikurnai Country | by Green Studio