Το περιοδεύον εργαστήριο “Μπουλούκι” για την παραδοσιακή δόμηση στην Ελλάδα έλαβε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Europa Nostra 2024. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Europa Nostra ανακοίνωσαν τους νικητές των Ευρωπαϊκών Βραβείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς / Βραβείων Europa Nostra 2024, που συγχρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φέτος, τα κορυφαία βραβεία της Ευρώπης στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς απονέμονται σε 26 εξαιρετικά επιτεύγματα από 18 χώρες σε όλη την ήπειρο (δείτε την πλήρη λίστα των νικητών παρακάτω).
Ανάμεσα στους φετινούς νικητές είναι η ομάδα «Μπουλούκι» – Περιοδεύον Εργαστήριο για τις Παραδοσιακές Τεχνικές Δόμησης (Ελλάδα), η οποία τιμάται συνολικά για το υποδειγματικό έργο της στην κατηγορία “Εκπαίδευση, Κατάρτιση & Δεξιότητες”. Το Μπουλούκι είναι ένας πρωτοποριακός μη-κερδοσκοπικός φορέας που συνδυάζει την πρακτική εκπαίδευση στις παραδοσιακές οικοδομικές τέχνες με πραγματικά έργα, με στόχο την ενσωμάτωση της παραδοσιακής γνώσης στη σύγχρονη δόμηση. (δείτε παρακάτω περισσότερες λεπτομέρειες). Οι νικητές επιλέχθηκαν από την κριτική επιτροπή που αποτελείται από 12 ειδικούς της πολιτιστικής κληρονομιάς από όλη την Ευρώπη, μετά από αξιολόγηση των αιτήσεων από ειδικές επιτροπές. Ένα σύνολο 206 έγκυρων αιτήσεων υποβλήθηκαν στα φετινά Βραβεία από οργανισμούς και φυσικά πρόσωπα από 38 ευρωπαϊκές χώρες.
Με αφορμή την ανακοίνωση των νικητών, η Iliana Ivanova, Ευρωπαία Επίτροπος για την Καινοτομία, την Έρευνα, τον Πολιτισμό, την Εκπαίδευση και τη Νεολαία, είπε: “Η πολιτιστική μας κληρονομιά είναι ο κοινός μας πλούτος, μια γέφυρα που συνδέει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Διατηρεί μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά και την καθημερινότητά μας, και ενισχύει το αίσθημα της ταυτότητας και του ανήκειν. Τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς / Βραβεία Europa Nostra αναδεικνύουν τον κρίσιμο ρόλο των υποδειγματικών έργων ή ατόμων που αφοσιώνονται στην διατήρηση και προώθηση της πλούσιας κληρονομιάς μας. Συγχαίρω θερμά τους φετινούς νικητές για τα εξαιρετικά επιτεύγματά τους!”. Η Cecilia Bartoli, η παγκοσμίου φήμης mezzo-soprano και Πρόεδρος της Europa Nostra, δήλωσε: “Εκφράζω τα εγκάρδια συγχαρητήρια μου στους φετινούς νικητές των Ευρωπαϊκών Βραβείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς / Βραβείων Europa Nostra για την επάξια αναγνώριση τους. Τιμώντας αυτά τα θαυμάσια δημιουργικά έργα, δηλώνουμε έμπρακτα τη δέσμευσή μας για την προστασία της κοινής πολιτιστικής μας κληρονομιάς, η οποία είναι ουσιώδους σημασίας για την οικοδόμηση μιας πιο όμορφης, βιώσιμης και ενωμένης Ευρώπης. Εύχομαι να λειτουργήσουν ως παράδειγμα και πηγή έμπνευσης και για άλλους πολίτες – επαγγελματίες, εθελοντές και εν γένει ένθερμους υποστηρικτές της πολιτιστικής κληρονομιάς-, καθώς και για δημόσιους οργανισμούς και ιδιωτικές εταιρείες σε όλη την Ευρώπη, και πέρα από αυτήν.
Οι νικητές θα τιμηθούν στην τελετή των Ευρωπαϊκών Βραβείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2024 στις 7 Οκτωβρίου στο Romanian Athenaeum, το περίφημο μέγαρο μουσικής του Βουκουρεστίου (Ρουμανία), στο οποίο πρόσφατα απονεμήθηκε το Σήμα Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς (European Heritage Label) προς αναγνώριση της σημασίας του. Την εκδήλωση υψηλού επιπέδου θα συντονίσουν από κοινού η Ευρωπαία Επίτροπος Iliana Ivanova και ο Εκτελεστικός Πρόεδρος της Europa Nostra Hermann Parzinger. Κατά τη διάρκεια της τελετής, θα ανακοινωθούν οι νικητές του «Grand Prix» και ο νικητής του βραβείου «Public Choice»/ Βραβείο Κοινού, που επιλέχθηκαν μεταξύ των φετινών νικητών και θα λάβουν 10.000 ευρώ ο καθένας.
Η τελετή θα είναι το επίκεντρο της Συνόδου Κορυφής για την Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Κληρονομιά 2024, και θα λάβει χώρα στις 6-8 Οκτωβρίου στο Βουκουρέστι. Η Σύνοδος, η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διοργανώνεται από την Europa Nostra σε στενή συνεργασία με οργανισμούς της πολιτιστικής κληρονομιάς και εταίρους, ιδιωτικούς και δημόσιους, στη Ρουμανία. Οι υποστηρικτές και οι λάτρεις της πολιτιστικής κληρονομιάς μπορούν να ανακαλύψουν τους νικητές και να ψηφίσουν διαδικτυακά για να αποφασίσουν τον νικητή του βραβείου Public Choice 2024/ Βραβείου Κοινού 2024, που θα λάβει χρηματικό έπαθλο 10.000 ευρώ. Η ψηφοφορία θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 22 Σεπτεμβρίου.
Μπουλούκι – Περιοδεύον Εργαστήριο για την Παραδοσιακή Δόμηση, Ελλάδα
Το Μπουλούκι είναι μια συλλογικότητα που αποτελείται από αρχιτέκτονες, μηχανικούς και μελετητές της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σκοπός του είναι η αναζωογόνηση της παραδοσιακής γνώσης γύρω από τις τεχνικές και τα υλικά δόμησης. Όραμα του είναι να αναπτύξει μια νέα οικοδομική κουλτούρα στην Ελλάδα και διεθνώς, που να αντλεί ισχυρά από την παραδοσιακή γνώση και να στοχεύει σε μια σύγχρονη, βιώσιμη δόμηση.
Από την ίδρυση του το 2018 το Μπουλούκι δραστηριοποιείται γύρω από τέσσερις άξονες: εκπαίδευση, έρευνα, πρακτική και δημόσιος διάλογος. Είναι ο μόνος μη-κερδοσκοπικός οργανισμός στην Ελλάδα μέχρι σήμερα που σχεδιάζει και υλοποιεί επαγγελματικές μαθητείες, οι οποίες συνδυάζουν έργα αποκατάστασης με τεχνική κατάρτιση. Αντλώντας έμπνευση από το παράδειγμα των παλιών μαστόρων, το Μπουλούκι ταξιδεύει ανά την Ελλάδα διοργανώνοντας συμμετοχικά και εκπαιδευτικά έργα που αντλούν ισχυρά από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε τόπου.
Σήμερα, το Μπουλούκι αναπτύσσει το πρώτο κέντρο έρευνας και κατάρτισης πάνω στις παραδοσιακές οικοδομικές τέχνες, στην ορεινή περιοχή της Ηπείρου, στο κτίριο ενός παλιού δημοτικού σχολείου που παραχωρήθηκε από τις τοπικές αρχές.
Η προσέγγιση της παραδοσιακής γνώσης από το Μπουλούκι αξιοποιεί τα εξής εκπαιδευτικά σχήματα: βιωματικά εργαστήρια ειδικά σχεδιασμένα για φοιτητές και νέους επαγγελματίες στα πεδία της κατασκευής, της τέχνης και της πολιτιστικής κληρονομιάς· επαγγελματικές μαθητείες που στοχεύουν στην ανάδειξη μιας νέας γενιάς μαστόρων· και δράσεις που ενεργοποιούν την κοινότητα. Με άξονα τη διατομεακότητα και τη συνεργασία, τα εκπαιδευτικά προγράμματα φέρνουν κοντά μάστορες και ακαδημαϊκούς, φοιτητές και ντόπιους κατοίκους, επαγγελματίες και ερασιτέχνες όλων των ηλικιών. Σε αυτή την κατεύθυνση, το Μπουλούκι πλαισιώνει κάθε του έργο με ένα πλούσιο πρόγραμμα δημόσιων, ανοικτών δράσεων που περιλαμβάνουν περιηγήσεις, υπαίθριες συζητήσεις, ομιλίες, δράσεις πολιτιστικής χαρτογράφησης και γιορτές που ενθαρρύνουν την εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών και τον διαγενεακό διάλογο.
Το «Κάτω από το Τοπίο» υπήρξε ένα υποδειγματικό έργο που ξεκίνησε το 2021 και συνδύασε όλες τις εκπαιδευτικές και κοινοτικές δράσεις που έχει αναπτύξει το Μπουλούκι. Επικεντρώθηκε στη συμμετοχική αποκατάσταση ενός λιθόστρωτου καλντεριμιού και δύο υπόσκαφων στέρνων, που αποτελούν μια σημαντική (αν και συχνά παραγνωρισμένη) έκφραση της λαϊκής αρχιτεκτονικής και του πολιτιστικού τοπίου της Θήρας και της Θηρασιάς. Το έργο αποτελεί ένα παράδειγμα για το πώς μικρές νησιωτικές κοινότητες μπορούν να λειτουργήσουν ως πυρήνες κοινωνικής συνοχής, ενδυνάμωσης και δημιουργικότητας, μέσα από τη συλλογική φροντίδα της κληρονομιάς τους. Συνεργαζόμενο με την τοπική κοινωνία, το «Κάτω από το Τοπίο» απέδειξε έμπρακτα πως η πολιτιστική κληρονομιά συνιστά ένα πολύτιμο κοινό αγαθό και ένα δυναμικό πεδίο δημιουργικής πράξης. Ανέδειξε κρίσιμα ζητήματα στα πεδία της συντήρησης και της διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και της σύγχρονης δόμησης σε εθνικό επίπεδο. Κατέδειξε ελλείψεις και αντιφάσεις που προκύπτουν από την υπέρμετρη τουριστική ανάπτυξη και την ανεξέλεγκτη δόμηση πολλών νησιωτικών περιοχών· αναζήτησε απαντήσεις σε μια νέα στροφή στα τοπικά υλικά και τους παραδοσιακούς τρόπους δόμησης, ανιχνεύοντας πως αυτοί μπορούν να τροφοδοτήσουν βιώσιμες οικοδομικές πρακτικές στην Ελλάδα σήμερα.
“Οι δράσεις του Μπουλουκιού δείχνουν μια αξιοσημείωτη αφοσίωση στη διατήρηση του μοναδικού τοπίου των Κυκλάδων, το οποίο βρίσκεται κάτω από ολοένα και αυξανόμενη πίεση λόγω της τουριστικής ανάπτυξης, και που πλέον συγκαταλέγεται ανάμεσα στα “7 Πιο Απειλούμενα Τοπία 2024”. Η υποδειγματική προσέγγιση του Μπουλουκιού, που συνδυάζει την έρευνα, την καταγραφή, την εκπαίδευση, και την κοινωνική εμπλοκή, επιδεικνύει μια ισχυρή δέσμευση για τη βιωσιμότητα στο πεδίο της επαναχρησιμοποίησης της κληρονομιάς. Η ομάδα Μπουλούκι έχει εκπαιδεύσει επιτυχώς μια πληθώρα ανθρώπων στην τέχνη της ξερολιθιάς, μια τέχνη που έχει εγγραφεί στον Κατάλογο της UNESCO ως στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς”, σχολίασε μέλος της επιτροπής.
«Το έργο του Μπουλουκιού βασίζεται σε ένα ισχυρό σύστημα κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών αξιών. Προωθεί την κοινωνική συνοχή συνδέοντας ανθρώπους από διαφορετικές ηλικίες και καταβολές, προασπίζει τη χρήση τοπικών υλικών και υποστηρίζει την συντήρηση του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος. Το Μπουλούκι θέτει ένα ισχυρό παράδειγμα για τα επόμενα έργα αποκατάστασης, αναδεικνύοντας την μεταμορφωτική δύναμη της κληρονομιάς στην προαγωγή της βιώσιμης ανάπτυξης», ανακοίνωσε η επιτροπή.
Επικοινωνία: Πάνος Κωστούλας, Μπουλούκι “Περιοδεύον Εργαστήριο για τις Παραδοσιακές Τεχνικές Δόμησης” [email protected] | www.boulouki.org
Οι νικητές των Ευρωπαϊκών Βραβείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς / Βραβείων Europa Nostra 2024 στις πέντε κατηγορίες:
Συντήρηση και Προσαρμοστική Επαναχρησιμοποίηση
Royale Belge Building, Brussels, Belgium
Schulenburg Mansion, Gera, Germany
Ignacy Historic Mine, Rybnik, Poland
Saxon Church in Alma Vii, Romania
St. Michael’s Church, Cluj-Napoca, Romania
Snow Wells, Sierra Espuña, Spain
Έρευνα
NewsEye: A Digital Investigator for Historical Newspapers, Austria/Finland/France/Germany
Εκπαίδευση, Κατάρτιση & Δεξιότητες
Teryan Cultural Center – Empowering Armenian Refugees from Nagorno-Karabakh, Yerevan, Armenia
Boulouki – Travelling Workshop on Traditional Building, Greece
Traditional Farm Buildings Scheme, Ireland
Serfenta Crafts Revitalisation Model, Cieszyn, Poland
White Carpentry School, Narros del Castillo, Spain
Εμπλοκή και ευαισθητοποίηση των πολιτών
The Square Kilometre, Ghent, Belgium
The Silence that Tore Down the Monument, Kamenska, Croatia
Preserving the Community Halls for Local Civil Society Activities, Finland
Fortified Castles of Alsace Association, France
Citizens’ Rehabilitation of the Tsiskarauli Tower, Akhieli, Georgia
International Festival of Classical Theatre for Youth, Syracuse, Italy
Foundation for the Conservation of the Historical Estate Ockenburgh, The Hague, The Netherlands
Πρωταθλητές κληρονομιάς
Society of Friends of Dubrovnik Antiquities, Croatia
Else “Sprossa” Rønnevig, Lillesand, Nprway
Professor Piotr Gerber, Wrocław, Poland
Βραβεία Europa Nostra 2024 για εξαιρετικά έργα από το Ηνωμένο Βασίλειο
Φέτος, τα Βραβεία Europa Nostra απονέμονται σε τέσσερα αξιόλογα έργα πολιτιστικής κληρονομιάς από μια ευρωπαϊκή χώρα που δεν συμμετέχει στο πρόγραμμα της ΕΕ Δημιουργική Ευρώπη.
Gideon Tapestries, Hardwick Hall (Συντήρηση και Προσαρμοστική Επαναχρησιμοποίηση)
Shrewsbury Flaxmill Maltings, Shrewsbury (Συντήρηση και Προσαρμοστική Επαναχρησιμοποίηση)
Westminster Hall, London (Συντήρηση και Προσαρμοστική Επαναχρησιμοποίηση)
Marcus Binney CBE, OBE Hon FRIBA FSA (Πρωταθλητές κληρονομιάς)
READ ALSO: ΕΣΩ 2024: "DOWN TO EARTH" // 'Η τέχνη της προσαρμογής': Κωνσταντίνος Πανταζής - Point Supreme