Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώνεται ο τρίτος κύκλος παρουσιάσεων του βιβλίου «Η Συναγωγή» (Εκδόσεις Ινφογνώμων, 2022) του συγγραφέα αρχιτέκτονα-πολεοδόμου Δρ Ηλία Μεσσίνα. Ένα βιβλίο που παρουσιάζει την έρευνα αλλά και τις ανθρώπινες ιστορίες πίσω από την ιστορική και επιστημονική τεκμηρίωση. 

Ο Ηλίας Μεσσίνας παρουσίασε το βιβλίο και την 30-ετή έρευνά του για την αρχιτεκτονική και ιστορία των συναγωγών της Ελλάδος και της θέσης τους στα ιστορικά κέντρα των πόλεων. Στις πιό σπάνιες αποτυπώσεις του περιλαμβάνονται και οι συναγωγές Ξάνθης, Κομοτηνής και η εβραϊκή λέσχη Καβάλας που λειτούργησε ως συναγωγή, που αργότερα κατεδαφίστηκαν.

Διαλέξεις και βιβλιοπαρουσιάσεις για τις συναγωγές της Ελλάδος πραγματοποιήθηκαν σε πόλεις της Βορείου Ελλάδος από τη Θεσσαλονίκη, τα Γιάννενα και την Καστοριά και ως τη Βέροια, Ξάνθη, Κομοτηνή και Διδυμότειχο. Στα Τρίκαλα παρουσίασε το έργο της αναστήλωσης της ιστορικής συναγωγής Γιαβανίμ στα Τρίκαλα στο τριήμερο εκδηλώσεων εγκαινίων της ανακαινισμένης συναγωγής στις 14-16 Οκτωβρίου, της οποίας ο Ηλίας Μεσσίνας ήταν ο επικεφαλής αρχιτέκτονας συντονιστής του έργου με τον Πέτρο Κουφόπουλο, τη Μαρίνα Μαριανθέως, τον Κωνσταντίνο Ευαγγέλλου και άλλους εκλεκτούς συνεργάτες.

Την εκδήλωση χαιρέτησε ο Πρέσβης της Γερμανίας Δρ Ερνστ Ράιχελ, ο Πρόεδρος του ΚΙΣΕ Δαυίδ Σαλτιέλ, ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Τρικάλων Ιάκωβος Βενουζίου και ο Δήμαρχος Τρικκαίων Δημήτρης Παπαστεργίου που τόνισε ότι «η πόλη αποκαθιστά την ιστορία της. Η συναγωγή αυτή ανήκει στην πόλη και αποτελεί ένα κομμάτι της ιστορίας των Τρικάλων».

Στη Θεσσαλονίκη ο Ηλίας Μεσσίνας μίλησε στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ για τις συναγωγές της Ελλάδος γενικότερα και της Θεσσαλονίκης ειδικότερα, μιάς πόλης που πριν το Ολοκαύτωμα στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είχε 59 συναγωγές διάσπαρτες σε ολόκληρη την πόλη. Όπως είναι πλέον γνωστό το πανεπιστήμιο είναι χτισμένο στο χώρο του πρώην εβραϊκού νεκροταφείου, που καταστράφηκε το Νοέμβριο 1942 κατά την γερμανική κατοχή. Ο Ηλίας Μεσσίνας που ήταν και ο αρχιτέκτονας των έργων αναστήλωσης της ιστορικής συναγωγής Μοναστηριωτών, της συναγωγής Γιαντ Λεζικαρόν και της επέκτασης του Εβραϊκού Μουσείου, μαζί με τους αρχιτέκτονες KARD Architects Δημήτρη Ραίδη και Αλέξανδρο Κουλουκούρη.

Αναφέρθηκαν στο βιβλίο «Η Συναγωγή» και στην έρευνα του Ηλία Μεσσίνα ο Δήμαρχος Βέροιας Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης ο οποίος ανέφερε ότι «η συναγωγή της Βέροιας είναι η παλαιότερη της Βορείου Ελλάδος και αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες ετησίως, κάτι που σε συνεργασία με την αντιδημαρχία Τουρισμού επιδιώκουμε να το μεγιστοποιήσουμε».

Στην Ξάνθη η εκδήλωση φιλοξενήθηκε από το Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θράκης. Ο Πρόεδρος του Τμήματος αρχιτέκτονας Δημήτρης Πολυχρονόπουλος συντόνισε την εκδήλωση. Στη συζήτηση τέθηκαν ζητήματα διατήρησης και αποκατάστασης ιστορικών κτιρίων, ερωτήματα για την αυστηρή ή μη πιστή τήρηση της παράδοσης και του λειτουργικού χαρακτήρα ιστορικών κτιρίων και τέλος για την ιερότητα ενός χώρου και πώς αυτή αποδίδεται στα έργα αναστήλωσης.

Στην Κομοτηνή σε πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Παρατηρητής της Θράκης» ανέφερε η Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη, φιλόλογος και επιμελήτρια εκδόσεων, η οποία παρουσίασε και τη δομή του βιβλίου και συντόνισε την εκδήλωση «[το βιβλίο] καταγράφει την ιστορία των εβραϊκών κοινοτήτων που άνθισαν στις αντίστοιχες πόλεις, παρουσιάζοντας και την ερευνητική του κατά περίπτωση πορεία […] τις σημειώσεις εργασίας του, εν παραλλήλω με τα συναισθήματά του, εντάσσοντας και τις αφηγήσεις των πληροφορητών του στο πλαίσιο της πολιτισμικής ιστορίας, και, συγχρόνως, αποπειράται να σκιαγραφήσει, συνθέτοντας με τους τρόπους της λογοτεχνίας, μυθιστορηματικά […] να ζωντανέψει την αμερικανίδα αρχαιολόγο Belle Mazur, που  μελέτησε το ψηφιδωτό της Συναγωγής της Αίγινας και δημοσίευσε τη μελέτη της για τις αρχαίες Συναγωγές […] το 1935, παραδίδοντάς μας το ημερολόγιό της, ημερολόγιο-κατασκευή του συγγραφέα, για ένα νεαρό κορίτσι  που ‘άλλαξε την ιστορία σιωπηλά’».

Ο ιστορικός Βασίλης Ριτζαλέος ανέφερε ότι «με αρκετή καθυστέρηση η ιστορία του εβραϊκού ελληνισμού αρχίζει να απασχολεί τόσο την επιστημονική κοινότητα όσο και τις τοπικές κοινωνίες», ενώ η ιστορικός Έφη Καραπούλη ανέφερε στην τοποθέτησή της ότι «[τα μνημεία, όπως και οι συναγωγές] για κάθε πόλη ευρύτερα, αποτελούν τοπόσημα που συνθέτουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της και την κάνουν ξεχωριστή.»

Στο Διδυμότειχο ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου Ρωμύλος Χατζηγιανόγλου, χαιρέτησε την εκδήλωση και ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «οι Χριστιανοί, οι Μουσουλμάνοι και οι Εβραίοι ζούσαν αρμονικά στην πόλη μας […] εκδηλώσεις όπως η σημερινή βιβλιοπαρουσίαση του Ηλία Μεσσίνα και όπως η Ημέρα Μουσείων, εμπνέουν τον κόσμο για ενότητα, κοινωνική συνοχή και παράγουν νέες ιδέες.»

Στα Ιωάννινα στο Πολιτιστικό Πολυχώρο «Δ. Χατζή» του Δήμου Ιωαννιτών, ο δήμαρχος Ιωαννιτών Μωϋσή Ελισάφ ανέφερε μεταξύ άλλων: «Το εξαίρετο, πρωτότυπο και μοναδικό βιβλίο του φίλου και συμπατριώτη μας αρχιτέκτονα Ηλία Μεσσίνα «Η Συναγωγή» αποτελεί καρπό και επιστέγασμα μιας συνεχούς, αδιάκοπης, επίπονης έρευνας και ακούραστης προσπάθειας για τη διάσωση της ιστορικής μνήμης του Ελληνικού Εβραϊσμού […] Με ανεπανάληπτο και γλαφυρό τρόπο αξιοποιώντας προσωπικές ιστορίες και μαρτυρίες περιγράφει ο συγγραφέας στο βιβλίο του.»

Ο Ηλίας Μεσσίνας είναι αρχιτέκτονας Δρ Μηχανικός και πολεοδόμος απόφοιτος του Κολλεγίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Yale των ΗΠΑ, με διδακτορικό και MSc στο Περιβάλλον και Ανάπτυξη από το ΕΜΠ και μεταδιδακτορικό από το Technion. Το βιβλίο του «Η Συναγωγή» είναι το δέκατο βιβλίο του συγγραφέα και το πέμπτο πάνω στο θέμα των συναγωγών της Ελλάδος. Συνεργάζεται με τον Δήμο Ιεροσολύμων πάνω σε θέματα αστικού σχεδιασμού και δημόσιας διαβούλευσης και διδάσκει αειφορικό σχεδιασμό μεταξύ άλλων στο Holon Institute of Technology και στο Πανεπιστήμιο Πατρών.

Βιβλία του συγγραφέα Ηλία Μεσσίνα που κυκλοφορούν για τις συναγωγές της Ελλάδος:

«Η Συναγωγή»
Εκδόσεις Ινφογνώμων, Aθήνα, 2022 – ISBN: 978-618-5590-21-5 / έκδοση 2022

«The Synagogues of Greece: A Study of Synagogues in Macedonia and Trace: With Architectural Drawings of all Synagogues of Greece»
Foreword by Samuel D. Gruber
ISBN: 979-8-8069-0288-8 paperback / 2022 Δεύτερη έκδοση
Από το Amazon

«Η Συναγωγή της Βέροιας / The Synagogue of Veroia»
Ελληνο-αγγλική έκδοση
Foreword by Samuel D. Gruber
ISBN: 979-884-6836-06-8  / 2022 Δεύτερη έκδοση
Από το Amazon

«Οι Συναγωγές της Θεσσαλονίκης και της Βέροιας»
Εκδόσεις Γαβριηλίδης, Aθήνα, 1997 / Εκτός κυκλοφορίας

Πρόσφατες συνεντεύξεις του Ηλία Μεσσίνα: 

Ο λόγος του Η. Μεσσίνα στα εγκαίνια της ανακαινισμένης συναγωγής Τρικάλων: ΕΔΩ

Ραδιόφωνο Καν, Ισραήλ με τον Κόμπι Μπαρκάϊ: ΕΔΩ

LIFO με τον Νίκο Μπακουνάκη: ΕΔΩ

Ράδιο Παρατηρητής της Θράκης 94.0 με τη Νατάσα Βαφειάδη: ΕΔΩ

Archisearch με τον Βασίλη Μπαρτζώκα: ΕΔΩ

Για περισσότερες πληροφορίες και επικοινωνία: [email protected]

The third round of presentations of the book “The Synagogue” (Infognomon Editions, Athens, 2022) by the author architect-urban planner Dr. Elias Messinas has been completed with great success. A book that presents the research as well as the human stories behind the historic and scientific documentation.

Elias Messinas presented the book and his 30-year research on the architecture and history of the synagogues in Greece and their relationship to the historic centers of Greek cities. Among his most important documentations include the synagogues of Xanthi, Komotini and the Jewish community center of Kavala that served as a synagogue in post WWII, which were later demolished.

Lectures and book presentations about on the synagogues of Greece took place in numerous cities in Northern Greece from Thessaloniki, Ioannina and Kastoria to Veroia, Xanthi, Komotini and Didimoticho.

In Trikala Elias Messinas presented the restoration project of the historic Yavanim Synagogue in Trikala during the three-day celebrations of the inauguration of the renovated synagogue on October 14-16, 2022. Elias Messinas was the chief architect coordinator of the project with architects Petros Koufopoulos, Marina Mariantheos, engineer Konstantinos Evangellou and other partners. The event was addressed by the Ambassador of Germany Dr. Ernst Reichel, the President of the Central Board of Jewish Communities David Saltiel, the President of the Jewish Community of Trikala Iakovos Venouziou and the Mayor of Trikala Dimitris Papastergiou who emphasized that “the city is restoring its history. This synagogue belongs to the city and is a part of the history of Trikala”.

In Thessaloniki, Elias Messinas spoke to students and faculty of the Department of Architects of the Aristotle University of Thessaloniki about the synagogues of Greece in general and Thessaloniki in particular, a city that prior to WWII and the Holocaust had 59 synagogues scattered throughout the city. In addition, he emphasized that the university is built on the site of the former Jewish cemetery, which was destroyed in November 1942 during the German occupation. Elias Messinas, who was also the architect of the restoration projects of the historic Monastirion synagogue, Yad Lezikaron synagogue and the new wing of the Jewish Museum, together with KARD Architects Dimitris Raidis and Alexandros Kouloukouris.

On the book “The Synagogue” and in the research by Elias Messina spoke the Mayor of Veroia, Konstantinos Vorgiazidis, stating among others that “the synagogue of Veroia is the oldest in Northern Greece and is a pole of attraction for many visitors every year, which in collaboration with the vice-mayor of Tourism we seek to maximize it.”

In Xanthi, the event was hosted by the Department of Architecture of the University of Thrace. The Department President architect Dimitris Polychronopoulos, coordinated the event. The lecture triggered a discussion that raised issues of preservation and restoration of historic buildings, questions about the strict or non-faithful observance of tradition and the functional character of historic buildings and finally about the sanctity of a space and how this is attributed to restoration projects.

In Komotini, on the front page of the “Observer of Thrace” newspaper, Jeni Katsari-Vafiadis, philologist and editor of publications, who presented the book and coordinated the event, stated that “[the book] records the history of the Jewish communities that flourished in the respective cities, [the author] presenting his case-by-case research process […] his work notes, in parallel with his feelings, including the narratives of interviewees in the context of cultural history, and, at the same time, he tries through literature and fiction […] to bring to life the American archaeologist Belle Mazur, who studied the mosaic of the synagogue of Aegina and published her study of ancient synagogues […] in 1935, handing us her diary, diary-fiction of the author, about a young girl who ‘quietly changed history’.”

The historian Vassilis Ritzaleos stated that “with a considerable delay the history of the Jews of Greece begins to concern both the scientific community and the local societies”, while the historian Efi Karapoulis stated that “[the monuments, like the synagogues] for each city, are landmarks that make up its special character and make it special.”

In Didimoticho, the Mayor Romylos Hatzigianoglou, welcomed the event and said that “Christians, Muslims and Jews lived harmoniously in our city […] events such as today’s book presentation by Elias Messinas and Museum Day inspire the world for unity, social cohesion and generate new ideas.”

In Ioannina at the Cultural Center “D. Hatzis” the mayor Moisis Elisaf said among others: “The excellent, original and unique book of our friend, with origins from Ioannina, our beloved architect Elias Messinas “The Synagogue” is the fruit and culmination of a continuous, unceasing, painstaking research and tireless effort to save the historic memory of Greek Jewry […] In a unique and clear way, using personal stories and testimonies, that the author describes in his book.”

Elias Messinas is an architect and urban planner, graduate of Athens College, Bezalel Academy and Yale School of Architecture, with a PhD and MSc in ‘Environment and Development’ from the National Technical University of Athens, and a post-doctorate from the Technion. His book “The Synagogue” is the author’s tenth book and the fifth on the subject of Greek synagogues. Messinas works with the Municipality of Jerusalem on issues of urban planning and public participation and teaches sustainable design at the Holon Institute of Technology and the University of Patras.

Books by the author Elias Messinas for the synagogues of Greece:

“The Synagogue” (Greek)
Infognomon Editions, Athens, 2022
ISBN: 978-618-5590-21-5

“The Synagogues of Greece: A Study of Synagogues in Macedonia and Trace: With Architectural Drawings of all Synagogues of Greece”
Foreword by Samuel D. Gruber
ISBN: 979-8-8069-0288-8 paperback / Second edition, 2022
Available through Amazon

“The Synagogue of Veroia”
Greek-English version
Foreword by Samuel D. Gruber
ISBN: 979-884-6836-06-8 / Second edition, 2022
Available through Amazon

“The Synagogues of Salonika and Veroia “
Gavrielidis Publications, Athens, 1997 / Out of circulation

Recent interviews of Elias Messinas:

Elias Messinas’ speech at the inauguration of the renovated Trikala synagogue: HERE

Radio Kan, Israel with Kobi Barkai: HERE

LIFO with Nikos Bakounakis: HERE

Radio ‘Observer of Thrace 94.0’ with Natasha Vafiadis: HERE

Archisearch with Vassilis Bartzokas: HERE

For more information and contact:

[email protected]