Β' Βραβείο στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του Νέου Σταθμού Μετρό Αλεξάνδρας | Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Χρήστος Βουτσάς, Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος, Παναγιώτα Μούσα, Γιώργος Μαχαιράς, Ναταλία Κώστογλου, Αριάδνη Λογιάδη

To Β’ Βραβείο στον Ανοιχτό “Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού Μετρό Αλεξάνδρας” κέρδισαν οι αρχιτέκτονες μηχανικοί Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Χρήστος Βουτσάς, Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος, Παναγιώτα Μούσα, Γιώργος Μαχαιράς, Ναταλία Κώστογλου και Αριάδνη Λογιάδη με μία ομάδα συμβούλων (Πολεοδόμος Χωροτάκτης – Κατερίνα Χριστοφοράκη, Αρχιτέκτων τοπίου- Ελένη Τσιριντάνη, Συγκοινωνιολόγος – Γιώργος Λαγκαδινός, Πολιτικός μηχανικός – Αθανάσιος Κοντιζάς, Ηλεκτρολόγος – Μηχανολόγος μηχανικός- Παντελής Αργυρός, Δομική Τεχνολογία – Παναγιώτης Βασιλάτος, Πολιτικός Μηχανικός Υδραυλικών Έργων – Αντώνης Ματσούρης, Περιβαλλοντολόγος – Παναγιώτης Ζαφειρίου, Γεωπόνος – Γρηγόρης Καραΐσκος) σε μια πρόταση που με κύριο εργαλείο τη γεωμετρία της μορφής σε μία γραμμική ρέουσα σύνθεση, δηλώνει τη γλυπτική της συνάφεια με την έντονη γραμμικότητα της αρτηρίας Αλεξάνδρας.

-κείμενο από τους δημιουργούς

Επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, πλησίον του Πεδίου του Άρεως, ένα έντονα γραμμικό πεδίο υποδέχεται τον νέο σταθμό μετρό. Σε άμεση επαφή με μία σημαντική αρτηρία της μητρόπολης, αποτελεί παράλληλα έναν από τους ελάχιστους πράσινους μικροτόπους κατά μήκος της και καλείται να συγκεράσει την έντονη κίνηση οχημάτων και πεζών, με τη στάση και την αναψυχή.

Οι αναλογίες του χώρου, η γειτνίασή του με ένα σημαντικό Δημόσιο Πάρκο, η θέση του ανάμεσα στη γειτονιά της Νεάπολης και εκείνη του Γκύζη, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο αυτός γίνεται αντιληπτός από τα εν κινήσει οχήματα και τους περαστικούς, του προσδίδουν μία ιδιαίτερα κομβική, ροϊκή φυσιογνωμία. 

Η πρόταση, με κυρίως εργαλείο την γεωμετρία της μορφής, επιχειρεί να συμπλεύσει με την ταχεία παράπλευρη κίνηση, να σημάνει την παρουσία του σταθμού, και να υποδεχθεί τη στάση -με την πυκνή, επίσης γραμμική  φύτευση να λειτουργεί ως υπόβαθρο ανάδειξης του συνόλου.

Ο νέος σταθμός μετρό και η απαιτούμενη διαχείριση υφιστάμενων και νέων ροών, καθώς και η παράλληλη σε αυτές δημιουργία συνθηκών στάσης, προοικονομούν μια γραμμική, ρέουσα σύνθεση που λειτουργεί ταυτόχρονα ως τοπόσημο και ως γλυπτικό και λειτουργικό φίλτρο μεταξύ δύο φαινόμενα ασύμβατων φυσιογνωμιών της πόλης: μιας κατοικημένης περιοχής και της μητροπολιτικής εποχούμενης κυκλοφορίας.

Το πεδίο ορίζεται από μια σειρά ροών, παράλληλων στην κυρίαρχη κίνηση κατά μήκος της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, με τον σχεδιασμό να ακολουθεί, σε επίπεδο κάτοψης, την προϋπάρχουσα, γραμμική αίσθηση του χώρου. Παράλληλα, λοιπόν, στον άξονα που ορίζεται από τη Λεωφόρο προτείνεται η ανάδυση μιας έντονα γραμμικής, ανυψωμένης δομής, το μεταβλητό πλάτος της οποίας επιχειρεί την κομψή της αγκύρωση στα άκρα του πεδίου. Το μέγιστο άνοιγμα της ανύψωσης εντοπίζεται κεντρικά, ώστε η δομή να λειτουργεί ως στέγαστρο των κλιμάκων που συνδέουν με τον υπόγειο σταθμό, ενώ η εκλέπτυνση των άκρων της επιτυγχάνει μία ήπια γείωση. Η πρόταση επιχειρεί, με αυτό τον τρόπο, τη γλυπτική της συνάφεια με την έντονη γραμμικότητα της αρτηρίας. 

Ο χώρος μπροστά από το στέγαστρο, αφήνεται ελεύθερος, παραλαμβάνοντας τις κινήσεις των πεζών, με μια σειρά χαμηλών στύλων-bollards να τις προστατεύει. Ο χώρος πίσω από την υπερυψωμένη δομή, προς την πλευρά της κατοικίας, καταλαμβάνεται από μια επίσης γραμμική, υψηλή φύτευση, που λειτουργεί ως οπτικό φίλτρο, ως ηχοφράχτης αλλά και ως επιφάνεια αντιστικτικής προβολής του νέου τοποσήμου. Τα δένδρα αναπτύσσονται σε παραλληλία με τη μεγαλύτερη πλευρά του πεδίου, αφήνοντας μια περιμετρική ζώνη κίνησης για τους πεζούς. Την έντονη γραμμικότητα που χαρακτηρίζει την πρόταση έρχεται να διακόψει μια εγκάρσια κίνηση, που χαράσσεται κεντροβαρικά, προκειμένου να παραλάβει τις κινήσεις από και προς τον σταθμό από την κατοικημένη περιοχή, ορίζοντας εκατέρωθεν δύο εκτεταμένες επιφάνειες φυτεμένων παρτεριών, που αμβλύνουν την παρουσία των δεδομένων εξαερισμών.

Πρόκειται για ένα νέο τοπόσημο, η παρουσία του οποίου στη Λεωφόρο είναι αισθητή από απόσταση, αλλά ταυτόχρονα πορώδης.

Η  ανύψωση πάνω από τις κλίμακες του υπόγειου σταθμού παίρνει τη μορφή ενός βατού στεγάστρου, που λειτουργεί ταυτόχρονα ως πέρασμα, υπερυψώνοντας σε ένα δεύτερο επίπεδο την επιλεκτική κίνηση των πεζών.

Βίντεο με την πρόταση μπορείτε να βρείτε εδώ

Στοιχεία έργου

Τυπολογία: ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΙΔΕΩΝ «Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού Μετρό ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ»
Διοργανώτρια Αρχή: ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΑΘΗΝΑ Α.Ε.
Βραβεύσεις: 2^ο βραβείο
Αρχιτεκτονική μελέτη: Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Χρήστος Βουτσάς, Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος, Παναγιώτα Μούσα, Γιώργος Μαχαιράς, Ναταλία Κώστογλου, Αριάδνη Λογιάδη
Πολεοδόμος Χωροτάκτης: Κατερίνα Χριστοφοράκη
Αρχιτέκτων τοπίου: Ελένη Τσιριντάνη
Συγκοινωνιολόγος: Γιώργος Λαγκαδινός
Πολιτικός μηχανικός: Αθανάσιος Κοντιζάς
Ηλεκτρολόγος – Μηχανολόγος μηχανικός: Παντελής Αργυρός
Δομική Τεχνολογία: Παναγιώτης Βασιλάτος
Πολιτικός Μηχανικός Υδραυλικών Έργων: Αντώνης Ματσούρης
Περιβαλλοντολόγος: Παναγιώτης Ζαφειρίου
Γεωπόνος: Γρηγόρης Καραΐσκος
Τοποθεσία: Αλεξάνδρας, Αθήνα, Ελλάδα

-text by the authors 

Located on Alexandras Avenue, in close proximity to Pedion Areos, a distinctly linear space welcomes the new metro station. In direct connection with a major metropolitan artery, it simultaneously serves as one of the few green areas along the avenue. Its role is to harmonize the bustling traffic of both vehicles and pedestrians, providing a space for both transit and leisure. The proportions of the area, its adjacency to a significant public park, its positioning between the Neapoli and Gizi neighborhoods, and its perception by moving vehicles and pedestrians collectively imbue it with a particularly pivotal and dynamic character.

The design, primarily utilizing geometric forms, aims to seamlessly integrate with the rapid adjacent movement, signify the presence of the station, and offer a sitting area through dense, linear plantings that serve as a backdrop to emphasize the overall composition. The introduction of the new metro station, the management of existing and new flows, and the simultaneous creation of sitting areas result in a linear, flowing composition.

This composition functions both as a landmark and as a sculptural and functional filter between two seemingly incompatible urban phenomena: a residential area and metropolitan traffic.

The field is defined by a series of flows parallel to the main traffic along Alexandras Avenue. In section, the design follows the pre-existing linear sense of space.

Along the avenue’s axis, the proposal suggests the emergence of a distinctly linear, elevated structure.

The variable width of this structure aims for an elegant anchoring at the ends of the field. The central opening of the elevation serves as a roof for the stairs connecting to the underground station, while the tapering at the ends achieves a subtle grounding. This approach seeks to establish sculptural coherence with the strong linearity of the artery.

The space in front of the structure is intentionally left open, allowing for the movement of pedestrians. A series of low bollard-style pillars protect these movements. The area behind the elevated structure, facing the residential side, features a similarly linear, tall planting serving as a visual filter, sound barrier, and a surface for the reflective projection of the new landmark. The trees grow parallel to the longer side of the field, leaving a perimeter zone for pedestrian movement. The intense linearity characterizing the proposal is interrupted by a diagonal movement, centrally carved to capture movements to and from the station from the residential area. This defines two extensive surfaces of planted terraces on either side, mitigating the impact of existing ventilations.

This new landmark on Alexandras Avenue is not only visible from a distance but also permeable. The elevation above the staircase of the underground station takes the form of a broad canopy, simultaneously acting as a passage, elevating the selective movement of pedestrians to a second level.

You can find the video proposal here

Facts & Credits

Typology: OPEN ARCHITECTURAL IDEAS COMPETITION “Architectural Design Competition for the renovation of the common space and the wider area of the New Alexandras Metro Station
Organiser: ATHENS ANAPLASIS S.A.
Awards: 2nd prize
Architecture study: Tilemachos Andrianopoulos, Christos Voutsas, Konstantinos Xanthopoulos, Panagiota Mousa, George Machairas, Natalia Kostoglou, Ariadni Logiadi
Urban planner: Katerina Christoforaki
Landscape architect: Eleni Tsirintani
Traffic Engineer: George Lagadinos
Structural Engineer: Athanasios Kontizas
Mechanical-Electrical Engineer: Pantelis Argyros
Building Technology: Panagiotis Vasilatos
Hydraulic Engineer: Antonis Matsouris
Environmentalist: Panagiotis Zafiriou
Agriculturalist: Grigoris Karaiskos
Location Alexandras, Athens, Greece