Α’ ΒΡΑΒΕΙΟ συμμετοχής στο Φοιτητικό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών «Φαρμακείο 2030», απέσπασε η πρόταση των Δήμητρα Καδά, Ασημίνα Ιωάννα Σαμπάνη, Χρήστο Μπάκνη, φοιτητών της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης. Ο διαγωνισμός διοργανώθηκε από τους: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών (ΤΑΜ ΠΠ), Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδας (ΟΣΦΕ) σε συνεργασία με το Τμήμα Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας (Πρόγραμμα Φαρμακευτικής). 
Η πρόταση των φοιτητών βασίστηκε στην έκθεση στόχων της Διεθνούς Φαρμακευτικής Ομοσπονδίας (FIP), όπου περιγράφεται μια “προσωπο-κεντρική προσέγγιση των αναγκών του επισκέπτη και η παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας είναι το κυριότερο ζητούμενο”. Ο ρόλος του φαρμακοποιού αλλάζει και αντίστοιχα τροποποιείται ο χώρος του φαρμακείου με χρήσεις όπως χώρος φροντίδας και εργαστήριο.

Σήμερα, η φυσιογνωμία του χώρου του ελληνικού (και όχι μόνο) φαρμακείου δεν προάγει τον σύγχρονο ρόλο του κοινοτικού φαρμακοποιού όπως αυτός καταγράφεται στην έκθεση στόχων της Διεθνούς Φαρμακευτικής Ομοσπονδίας (FIP). Το ελληνικό φαρμακείο προβάλλει έντονα τον εμπορικό του χαρακτήρα, αντιμετωπίζοντας τον επισκέπτη ως πελάτη και καταναλωτή σκευασμάτων και παραφαρμακευτικών προϊόντων. Αντίθετα, στην έκθεση της FIP αναφέρεται πως η πώληση είναι απλά ένα μικρό κομμάτι των υπηρεσιών που το φαρμακείο του 2030 καλείται να παρέχει, ενώ η προσωπο-κεντρική προσέγγιση των αναγκών του επισκέπτη και η παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας είναι το κυριότερο ζητούμενο. Οι στόχοι της FIP για το φαρμακείο κοινότητας του 2030 προδιαγράφουν υπηρεσίες, (όπως για την προαγωγή της υγείας, την πρόληψη και την αντιμετώπιση των νόσων), που απαιτούν πολύ διαφορετικές χωρικές ερμηνείες από τις επικρατούσες στην ελληνική (και όχι μόνο) πραγματικότητα.

Βασικός στόχος σχεδιασμού είναι ο επανακαθορισμός του ρόλου του φαρμακείου, καθώς πλέον αλλάζει ο ρόλος του φαρμακοποιού. Ο φαρμακοποιός έχει το ρόλο του θεραπευτή και του συμβούλου υγείας. Αυτή η αλλαγή γίνεται πλέον εμφανή στον χώρο του φαρμακείου τοποθετώντας χρήσεις που αφορούν την θεραπεία και την έρευνα, χωρίς να αποκλείουν την υφιστάμενη χρήση του φαρμακείου για αγορά προϊόντων. Έτσι, η έννοια της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης έρχεται σε πρώτο επίπεδο. Χρήσεις όπως χώρος φροντίδας και εργαστήριο εισάγονται  στον χώρο του φαρμακείου.

Η ιδέα δημιουργίας ενός πρωτότυπου χώρου για το νέο φαρμακείο του 2030 είχε αυξημένες ανάγκες χώρου και κτιριολογικού προγράμματος. Η σχεδιαστική φιλοσοφία της πρότασης θα πρέπει να έχει δυνατότητα να αναπαραχθεί με κατάλληλες προσαρμογές, σε διάφορους άλλους διαθέσιμους χώρους.

Η παρούσα πρόταση εφαρμόζει την ίδια φιλοσοφία σχεδιασμού σε δύο υπάρχοντες χώρους καταστημάτων (Χώρος Α, Χώρος Β) ώστε να γίνονται κατανοητά τα βασικά μέρη της ιδέας και η προσαρμοστικότητά της.

Η κεντρική ιδέα για την κάτοψη είναι επί της ουσίας η διαβάθμιση της ιδιωτικότητας μέσω του κεντρικού πάγκου, η οποία επιτεύχθηκε μέσα από την χρήση των υλικών.

Στην είσοδο όπου  ξεκινά το πιο δημόσιο τμήμα της κάτοψης ο επισκέπτης αρχικά αντικρίζει τον πάγκο της υποδοχής κατασκευασμένο από καθρέπτη και ενώ εισέρχεται στον χώρο υπάρχει αυτή η διαβάθμιση ιδιωτικού και δημόσιου χώρου αλλά και της συνθετότητας των ορίων του. Ξεκινώντας από τον πάγκο καθρέπτη και μέσα από τη διαβάθμιση των χρήσεων καταλήγει στον πράσινο πάγκο. Ο τελικός πράσινος πάγκος θεωρείται ως ένα σημείο αναφοράς για τον επισκέπτη και μπορεί να μεταφραστεί ως ένα στοιχείο της αρχετυπικής διάταξης των φαρμακείων του σήμερα.

Χαρακτηριστικό στοιχείο που συναντάται μέσα στο χώρο του φαρμακείου είναι η αντίθεση του πράσινου χρώματος με το χρώμα του ξύλου. Πράσινο ξύλινο σύστημα για την έκθεση προϊόντων αναρτάται στον τοίχο δεξιά της εισόδου. Το πράσινο χρώμα συνεχίζει και τυλίγεται μέχρι το έπιπλο-συρταριέρα που βρίσκεται πίσω από τον πάγκο του ταμείου. Ακριβώς απέναντι από αυτή την πράσινη “κορδέλα” το ξύλο υπερτερεί ως υλικό καθώς όλοι οι τοίχοι έχουν επενδυθεί με ξύλινες σανίδες. Ένα ξύλινο “πέπλο” έχει αγκαλιάσει την αριστερή πλευρά του  φαρμακείου δημιουργώντας έναν χώρο βραχείας φροντίδας που απομονώνεται με την χρήση λευκής κουρτίνας. Με αυτόν τον τρόπο ο χώρος από ανοιχτός μπορεί πολύ εύκολα να κλείσει και να χρησιμοποιεί για την παροχή υπηρεσιών υγείας έχοντας οπτική και ακουστική απομόνωση από τον ελεύθερο χώρο του φαρμακείου.

Οι χρήσεις όπως αποθήκη, τουαλέτα και αίθουσα φροντίδας τοποθετούνται πίσω από τον τοίχο-έπιπλο. Στην περίπτωση του καταστήματος Α το εργαστήριο τοποθετείται στον κρυφό χώρο πίσω από την σκάλα, ενώ στο χώρο Β το εργαστήριο βρίσκεται στο μεσώροφο μαζί με το γραφείο, ένα χώρο αποθήκευσης και κάποιες βοηθητικές χρήσεις. Παρόμοια, στο μεσώροφο του χώρου Α έχει τοποθετηθεί το γραφείο, ένας χώρος συνεδριάσεων, καθώς και κάποιες βοηθητικές χρήσεις, όπως αποδυτήρια.

Ο υπάρχων μεσώροφος λειτουργεί ως αιωρούμενος μονόλιθος, καθώς με την χρήση καθρέφτη χάνεται αντανακλώντας και μεγαλώνοντας τον χώρο.

Μέσα από τη χρήση των υλικών προσπαθούμε να επιτύχουμε μια διαβάθμιση στις αισθήσεις του επισκέπτη, διατηρώντας πάντα το στοιχείο της φύσης μέσα από το ξύλο ως υλικό, τη χρήση του πράσινου χρώματος, και τέλος του μωσαϊκού στο δάπεδο. Το πράσινο μπορεί να μεταφέρει μια αίσθηση ηρεμίας, ενώ το χρώμα του ξύλου και του μωσαϊκού την αίσθηση της ζεστασιάς και της οικειότητας.

Ο επισκέπτης-πελάτης έχει την δυνατότητα να ψάξει μέσω ηλεκτρονικών συσκευών διάφορα προϊόντα και να τα αγοράσει μόνος του, ενώ ο φαρμακοποιός δουλεύει στο εργαστήριο.

Παράλληλα μέσω υπολογιστών μπορεί με την βοήθεια του φαρμακοποιού να ενημερωθεί και να δεχτεί συμβουλές για διάφορα θέματα, ενώ οθόνες έχουν τοποθετηθεί πάνω στο ξύλινο σύστημα όπου προβάλλεται ενημερωτικό υλικό.

Τέλος, έχουν σχεδιαστεί κάδοι ρίψης φαρμάκων τόσο ληγμένων όσο και φαρμάκων που δεν έχουν λήξει και πρόκειται να δοθούν για την κάλυψη αναγκών ευπαθών ομάδων.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΟΥ:

Έργο: Pharmacy 2030
Κατηγορία: Φαρμακείο 2030: Φοιτητικός Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών για τον Χώρο του Πρότυπου Ελληνικού Φαρμακείου Κοινότητας
Σχεδιασμός: Δήμητρα Καδά, Ασημίνα Ιωάννα Σαμπάνη, Χρήστος Μπάκνης
Εκπαιδευτικό Ίδρυμα: Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Βραβείο: Α’ Βραβείο
Χρονολογία: 2023

First PRIZE for participation in the Student Architectural Ideas Competition “Pharmacy 2030” was won by the proposal of Dimitra Kada, Asimina Ioanna Sambani, Christos Baknis, students of the School of Architecture of the Technical University of Crete. The competition was organized by: Department of Architecture of the University of Patras (TAM PP), Federation of Pharmacists’ Cooperatives of Greece (OSFE) in collaboration with the Department of Health Sciences of the University of Nicosia (Pharmacy Program).

The students’ proposal was based on the objectives report of the International Pharmaceutical Federation (FIP), which describes a “person-centered approach to the needs of the visitor and the provision of primary health care services is the main issue”. The role of the pharmacist changes and correspondingly the pharmacy area is modified with uses such as care room and laboratory.

Nowadays, the image of the pharmacy does not promote the modern role of the community pharmacist as it is recorded in the report of goals of the International Pharmaceutical Federation (FIP). The pharmacy strongly promotes its commercial character, treating the visitor as a customer-consumer. In contrast, the FIP report states that selling is a small part of the services that the 2030 pharmacy is expected to provide, while a person-centred approach to the needs of the visitor and the provision of primary health care is the main concern. The FIP’s objectives for the 2030 community pharmacy community service standards, (such as for health promotion, prevention and disease management), require many different spatial interpretations from those prevailing in the Greek (and not only) reality.

The main concept aims to redefine the role of the pharmacy, as the responsibilities of the pharmacist are changing. The pharmacist has the role of a therapist and health advisor. This change is now evident in the pharmacy space by placing uses related to treatment and research, without excluding the existing use of the pharmacy for purchasing products. Thus, the concept of a human-centered approach comes to the forefront. Uses such as care room and laboratory are integrated into the pharmacy.

The idea of creating a prototype space for the new 2030 pharmacy had increased space and building program needs. The design philosophy of the proposal should be able to be replicated, with appropriate adaptations, in various other available spaces. This proposal applies the same design philosophy to two existing retail spaces (Space A, Space B) to understand the key parts of the concept and its adaptability.

The main idea of the floor plan is essentially the gradation of privacy through the central counter, which was achieved through the use of materials. At the entrance where the most public part of the floor plan begins, the visitor initially faces the reception counter made of mirror and while entering the space there is this gradation of private and public space and the complexity of its boundaries. Starting from the mirror counter and through the gradation of uses, it ends up in the green counter. The final green counter is seen as a reference point for the visitor and can be translated as an element of the archetypal layout of today’s pharmacies.

A characteristic element of the pharmacy is the contrast between the green colour and the natural colour of wood. A green wooden system for product display is mounted on the wall to the right of the entrance. The green color continues and wraps up to the furniture-drawer located behind the checkout counter.

Opposite to the green “ribbon”, wood dominates as a material as all the walls are clad in wood planks. A wooden “veil” hugs the left side of the pharmacy creating a short-term care area that can be isolated by the use of a white curtain. This room can get isolated (acoustically and optically) by the use of white curtains and a circular acoustic baffle.

Uses such as storage, toilet and care room are placed behind the wall furniture. In the case of space A the laboratory is placed in the hidden room behind the staircase, while in space B the laboratory is located on the mezzanine floor along with the office, a storage area and some ancillary uses. Similarly, the office, a conference room and some ancillary uses such as changing rooms are located on the mezzanine floor of site A.

The mezzanine functions as a floating monolith, as the mirror panel is used to reflect and enlarge the space.

Through the use of materials, we try to achieve a gradation on the visitor’s senses, always keeping the element of nature through the use of wood, the green color and the terrazzo on the floor. Green can convey a sense of calm, while the colour of wood and terrazzo creates a sense of warmth and intimacy.

The visitor-customer has the possibility to search through electronic devices for various products and buy them himself, while the pharmacist works in the laboratory. At the same time, through computers, the pharmacist can inform and give advice on various topics, while screens have been placed on the wooden system where information is displayed.

Finally, recycling bins have been designed to collect both expired and unexpired medicines to be donated to vulnerable groups and reduce unnecessary waste.

Credits & Details

Project: Pharmacy 2030
Competition: Pharmacy 2030: Student Architecture Ideas Competition for the Space of the Model Greek Community Pharmacy, OSFE (Federation of Cooperative Pharmacists of Greece) / DoAUP, and the Pharmacy Programme of UNIC University of Nicosia, Patras, 2023
Students: Dimitra Kada, Asimina Ioanna Sambani, Christos Baknis
Department: Technical University of Crete (TUC), School of Architecture
Award: A’ Prize
Date: 2023