Πρόσφατα ολοκληρώθηκε ο Πανελλήνιος Ανοικτός Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός δύο σταδίων για την ‘Ανάπλαση του Παραλιακού Μετώπου της Πάτρας’. Η περιοχή ενδιαφέροντος του διαγωνισμού εκτείνεται επί της παραλιακής ζώνης της πόλης, από το Νέο Λιμάνι ως το έλος στην περιοχή της Αγυάς, συνολικής έκτασης Ε=330 στρεμμάτων, ενώ σκοπός του ήταν η ριζική αναδιοργάνωση του παραλιακού μετώπου, η σύνδεση του κεντρικού τμήματος της πόλης με το υγρό στοιχείο, η αισθητική και λειτουργική αναβάθμισή της παράκτιας ζώνης κλπ. (Για περισσότερες πληροφορίες, βρείτε την προκήρυξη του διαγωνισμού εδώ.)

Η έκβαση του διαγωνισμού ακολούθησε μια ιδιαίτερη συνθήκη κατά την οποία δεν υπήρξε 1ο βραβείο, αλλά 3 προτάσεις που κέρδισαν κατ΄ισοβαθμίαν το 2ο βραβείο.
Την 1η Οκτωβρίου 2021 από τη Δημοτική Αρχή στον χώρο των Παλαιών Σφαγείων Πάτρας, παρουσιάστηκαν οι τρεις ισότιμα βραβευθείσες μελέτες με κωδικούς Χ23577532Χ, 0055ΑΑ0505, CC20202020, ενώ παράλληλα εγκαινιάστηκε η έκθεση των υπόλοιπων μελετών που διακρίθηκαν στα υπόλοιπα στάδια του Διαγωνισμού.

Με βάση την ιδιαίτερη αυτή συνθήκη που επικράτησε, παρακάτω παρατίθενται οι τρείς προτάσεις Χ23577532Χ, 0055ΑΑ0505, CC20202020, που κέρδισαν κατ’ισοβαθμίαν το δεύτερο βραβείο. Οι προτάσεις τοποθετούνται με τη σειρά που αναγράφονται στα πρακτικά επικύρωσης και δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού.

The Panhellenic Architectural Competition ‘Redesign of Patras Seafront’ was recently completed. The area of interest of the competition extends through the city’s coastal line which starts from the New Port to the Wetland of Agya, a total of 33 ha, while the purpose of the competition was the holistic reorganisation of the seafront, the re-connection of the city’s centre with it, and generally the aesthetic and functional upgrade of the whole coastline. (You can find more information here).

The unexpected outcome was that instead of a first place, there were three equally awarded studies in the second place. In the 1st of October 2021 a special ceremony was heeled in order to present them to the public, at Patras city.

According to this special occasion, we present bellow the three winning proposals Χ23577532Χ, 0055ΑΑ0505, CC20202020, in this order that is the same as the one that is stated in the official proceedings that are published to the public.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΜΑΔΑΣ: Χ23577532Χ

‘Το Είδωλο μιας πόλης’ είναι ο τίτλος της πρότασης της ομάδας Χ23577532Χ, που κέρδισε κατ’ισοβαθμίαν το 2ο βραβείο στα πλαίσια του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού «Ανάπλαση του Παραλιακού Μετώπου της Πάτρας». Η σχεδιαστική πρόταση εστιάζει γύρω από την παρατήρηση και μελέτη δύο μετώπων της πόλης που “κινούνται παράλληλα” όπως αναφέρει η ομάδα. Στόχος είναι η σύνδεσή των μετώπων αυτών μέσω πράσινων αρτηριών, στοιχείων νερού και νέων πόλων ενδιαφέροντος.

‘Το Είδωλο μιας πόλης’

Στη σημερινή εικόνα της Πάτρας διαβάζει κανείς δύο λανθάνοντα μέτωπα που κινούνται παράλληλα: την ελεύθερη ζώνη του Σχεδίου Βούλγαρη του 1828, πάνω στην οποία διατηρούνται ακόμη σημαντικά αξιοθέατα και την παραλιακή ζώνη στο όριο στεριάς και θάλασσας που δύναται να παραλάβει νέες χρήσεις και εστίες ενδιαφέροντος.

Τα δύο μέτωπα (ζώνη Βούλγαρη και παραλία) σήμερα αποκομμένα μεταξύ τους λόγω της παρουσίας της σιδηροδρομικής γραμμής, προτείνεται να συνδεθούν μέσω των βασικών αρτηριών και των χειμάρρων, που μετατρέπονται σε εν δυνάμει πράσινους διαδρόμους.

Διαμορφώνεται έτσι, το πλέγμα μιας ενιαίας πόλης που συναντά το νερό που μπορεί να αναδείξει τη δυναμική του τόπου και να επαναπροσδιορίσει τη σχέση των ανθρώπων με τη Φύση και την Μνήμη.

Η έννοια του ειδώλου και η πολυσημία της [η εικόνα, η ανάκλαση, η ιδέα, το πνεύμα, το ομοίωμα], άρρηκτα συνδεδεμένη με την Πάτρα, επιλέγεται για να αποδώσει μορφή και νόημα στους συνειρμούς για την πόλη και τη σχέση της με τη θάλασσα. Οι κύριοι άξονες προεκτείνονται για να συναντήσουν τη θάλασσα. Τα σημαντικά σημεία αναφοράς πάνω από το όριο της παραλιακής οδού βρίσκουν το ‘είδωλο’ τους στην περιοχή μελέτης σε νέους πόλους ενδιαφέροντος.

Έτσι, σε μια ολιστική προσέγγιση, που ενσωματώνει αντιληπτικά, οικολογικά και κοινωνικό-οικονομικά κριτήρια, αναγνωρίζονται οι τάσεις μετεξέλιξης της περιοχής ανάπλασης και διασφαλίζεται η συνεκτικότητα και συνέχεια του τοπίου με την παράλληλη ανάδειξη των υδάτινων και φυσικών πόρων του.

Προτείνεται ένας δημόσιος χώρος με διευρυμένο ρόλο μέσα στην πόλη, με μέγεθος και παρουσία, που θα αναδείξει τη διαχρονική της αξία και θα ανακτήσει τη λησμονημένη σχέση με τη θάλασσα. Το σύνολο της επέμβασης αποκτά συνοχή και νόημα μέσα από το μωσαϊκό της φύτευσης. Σχεδιάζεται ως ένα ενιαίο τοπίο ιδιαίτερου χαρακτήρα που αγγίζει τη θάλασσα, κάνοντας χρήση νέων τεχνολογιών με οικολογική και περιβαλλοντική προσέγγιση.

Δίνεται ταυτόχρονα έμφαση στη διαμόρφωση του νυχτερινού τοπίου της πόλης, στη διατήρηση και εμπλουτισμό του φυσικού στοιχείου και στην κοινωνική χρήση του χώρου – ενός χώρου ευέλικτου, ικανού να παραλάβει πολλαπλές λειτουργίες και να μετατραπεί σε ζωντανό τόπο αναψυχής και πολιτισμού με ταυτότητα και χαρακτήρα.

Στοιχεία έργου
Τυπολογία: Πανελλήνιος Ανοιχτός Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός δύο σταδίων για την “Ανάπλαση του Παραλιακού Μετώπου της Πάτρας”
Τίτλος έργου:Χ23577532Χ
Διάκριση: 2ο Βραβείο (από κοινού)
Υπεύθυνος ομάδας: Αναστασία Παπαδοπούλου
Σχεδιασμός / Αρχιτεκτονική Μελέτη: 40.22.ARCHITECTS
Αρχιτέκτονες: Ελευθερία Δισλή, Αναστασία Παπαδοπούλου, Βενετία Τσακαλίδου

Συνεργάτες αρχιτέκτονες: A. Γιάγκου, Β. Κασβίκη
Συνεργάτης γεωπόνος: A. Μπαντόγιας
Σύμβουλοι: OBERMEYER Hellas ΕΠΕ, ΓΕΩΧΩΡΟΣ ΑΕ, Φ. ΤΗΛΕΛΗΣ & ΣΙΑ ΕΕ, Χ. Αφραταίος
Φωτορεαλιστικές απεικονίσεις: 40.22.ARCHITECTS

PROPOSAL TEAM : Χ23577532Χ

“The Eidolon of a city” is the title of the winning proposal of the team Χ23577532Χ, that was equally awarded in the second place at the architectural competition “Redesign of the Waterfront of Patras”. The project focuses on the observation and research of the two front layers that “are moving parallelly” as the team states. Proposal’s main goal is the re-connection of these two fronts, by creating “green arteries”, by using the element of water and by designing new poles of interest.

In today’s image of Patras one reads two latent fronts that move in parallel: A. The free zone of the Voulgaris Plan of 1828, on which important sights are still preserved and B. The coastal zone, at the boundary of land and sea, that can receive new uses and points of interest.
The two fronts (Voulgari zone and the seafront) are cur-rently cut off from each other due to the presence of the railway line. Our study proposes their connection through the main city arteries and streams, which are converted into potentially green corridors. Thus, a grid of a unified city that meets the water is formed, which can highlight the dynamics of the place and redefine the relationship of people with nature and memory.

The concept of the ‘eidolon’ and its polysemy [image, reflection, icon, ghost, idol], inextricably linked to Patras, is chosen to give form and meaning to the associations about the city and its relationship with the sea.

The main axes are extended to reach the sea. The important reference points above the boundary of the coastal road find their ‘eidolon’ within the study area in new poles of interest. Thus, in a holistic approach, which incorporates perceptual, ecological and socio-economic criteria, the evolution of the redevelopment area is recognised and the continuity of the landscape is ensured while highlighting its water and natural resources. A public space with an expanded role within the city is proposed, with size and presence, which will underline its time-less value and regain the forgotten relationship with the sea.

The whole operation acquires coherence and meaning through the mosaic of planting. It is designed as a single landscape of special character in touch with the sea, making use of new technologies with an ecological and environmental approach.

At the same time, emphasis is placed on the formation of the night landscape of the city, the preservation and enrichment of the natural element and the social use of the space – a flexible space, able to receive multiple functions and be-come a lively place of recreation and culture with identity and character.

Facts & Credits
Typology: Patras Waterfront Design Competition – National Open Two-stage Architectural Competition
Project title: Χ23577532Χ
Awards: Joint 2nd Prize
Architectural design – Landscape Architecture: 40.22.ARCHITECTS
Architects: Eleftheria Disli, Anastasia Papadopoulou, Venetia Tsakalidou
Collaborating architects: A. Yiangou, V. Kasviki
Collaborating agriculturist: A. Bantoyias
Consultants: OBERMEYER Hellas EPE, GEOCHOROS ΑΕ, F. TILELIS & SIA ΕΕ, Ch. Afrataios
Visualisation: 40.22.ARCHITECTS

ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΜΑΔΑΣ: 0055ΑΑ0505

Η πρόταση της ομάδας 0055ΑΑ0505, με επικεφαλή τον Αλέξιο Τζομπανάκη, κέρδισε κατ’ισοβαθμία το 2ο βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό «Ανάπλαση του Παραλιακού Μετώπου της Πάτρας». Η πρόταση αυτή, προσεγγίζει την ανάπλαση της ακτογραμμής και την αναβάθμιση των περιοχών ενδιαφέροντος μέσα από την εστίαση στις “επιφάνειες διεπαφής” μεταξύ πόλης και λιμένα και μέσω του σχεδιασμού χώρων αναφοράς, με στόχο τη δημιουργία ταυτότητας σε διάφορες κλίμακες, καθ’ όλη την έκταση του παραλιακού μετώπου.

Γραμμικές συνδέσεις και εγκάρσιες διελεύσεις

Η μελέτη βασίζεται στην αποκωδικοποίηση της δυναμικής της αστικής μορφολογίας της Πάτρας. Από την ανάλυση της εν λόγω δυναμικής προκύπτει ότι ο αστικός ιστός της πόλης της Πάτρας είναι ένα πεδίο «θυλάκων» και «μικρόκοσμων», που συνθέτουν διαφορετικές οικιστικές ενότητες, οι οποίες μετασχηματίζονται, μετουσιωμένες η μία στην άλλη. Δεν υπάρχουν ξεκάθαρα όρια, αλλά ζώνες μετάβασης και ώσμωσης μεταξύ μικρόκοσμων.

Συνεπώς, η «επιφάνεια διεπαφής» μεταξύ πόλης και λιμένα είναι το κύριο αντικείμενο της στρατηγικής, καθώς αποτελεί μια ενοποιητική συνθήκη, η οποία προσαρμόζεται στις κατά τόπους ιδιαιτερότητες και διαφοροποιήσεις:

– Στο «παλιό λιμάνι» καλούνται να συνυπάρξουν η μνήμη της πόλης και η ανάγκη αναδιατύπωσης της αστικής ταυτότητας μέσω της ενίσχυσης του δικτύου δημόσιων χώρων σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της πολιτιστική κληρονομιάς, με σκοπό τη διαμόρφωση νέων αστικών κεντρικοτήτων, διατηρώντας ωστόσο την «ανοικτότητα» του λιμενικού χώρου χωρίς εξωραϊσμούς και ωραιοποιήσεις.

Στην περίπτωση των περιοχών «Νότιο Πάρκο» και Τερψιθέα», ο ιστός αποδυναμώνεται διαμορφώνοντας μια συνθήκη χαμηλής πυκνότητας, προαστιοποίησης και συνεπώς χαμηλής αστικότητας, παρά την μικρή απόσταση από το κέντρο της πόλης. Ως εκ τούτου, το παράκτιο μέτωπο γίνεται μια αφορμή για την δημιουργία χώρων αναφοράς και δημιουργίας ταυτότητας σε διάφορες κλίμακες.

Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόταση αποσκοπεί στον επαναπροσδιορισμό του συνόλου ενός παράκτιου μετώπου εξαιρετικά μεγάλου μήκους, το οποίο συνορεύει με διαφορετικά αστικά «συγκείμενα». Θύλακες και ιστοί με ποικίλους αστικούς χαρακτήρες καλούνται να συνυπάρξουν, μεταξύ άλλων, με ένα «παλιό λιμάνι», το οποίο δεν είναι αρκετά παλιό ώστε να μπορούμε να επικαλεστούμε την «παλαιότητα» ως αξία και ταυτοχρόνως είναι αρκετά παρωχημένο ώστε να χρήζει αντικατάστασης από ένα «νέο», με τις αντιφάσεις και τις αποσταθεροποιήσεις που προκύπτουν εντός του αστικού ιστού από την αναπροσαρμογή των δικτύων και τις μετατοπίσεις αστικών κεντρικοτήτων.

Ενότητες: στόχοι και στρατηγικές

Το «Νότιο Πάρκο» [Περιοχή 01] χαρακτηρίζεται από έναν μεγάλο βαθμό υπερτοπικότητας. Το υπάρχον αλσύλλιο ευκαλύπτων έρχεται να αποτελέσει μια ισχυρή αναγνωρίσιμη ραχοκοκαλιά, δυτικά της οποίας και με αφορμή τις εγκάρσιες συνδέσεις με τον ιστό, έρχονται να διαμορφωθούν θεματικές υποδιαιρέσεις, που συνδυάζουν χρήσεις αναψυχής, ψυχαγωγίας, αθλητισμού, ναυταθλητισμού, παιδικές χαρές, ενώ, όσο πλησιάζουμε στην ακτογραμμή, επανέρχεται η κλίμακα της παράκτιας promenade, με τα σκληρά χυτά βοτσαλωτά δάπεδα.

Ο «Παλαιός Λιμένας» [Περιοχή 02] είναι η περιοχή όπου η διασύνδεση μεταξύ πόλης και λιμένα μπορεί να επιτευχθεί τόσο μέσω της διαμόρφωσης της υπερτοπικής όσο και της τοπικής κλίμακας. Οι εγκάρσιες συνδέσεις σχετίζονται με την πόλη όχι μόνο σε επίπεδο τοπικής κλίμακας και προβολής του ελάσσονος ιστού, αλλά και σε επίπεδο υπερτοπικής κλίμακας, μέσω της διαμόρφωσης [Τοπόσημων], τα οποία νοηματοδοτούν και τα αντίστοιχα τμήματα του λιμένα.

Η περιοχή «Τερψιθέα» [Περιοχή 03] αποτελεί ένα απόλυτο «Τerrain Vague», έναν χώρο αδύναμων αστικών σχέσεων και συσχετίσεων. Εδώ κρίνεται απαραίτητη η διαμόρφωση χώρων ικανών να ανταποκριθούν τόσο στην υπερτοπική κλίμακα όσο και στην κλίμακα γειτονιάς, μέσω της συσχέτισης με το υγρό στοιχείο.

Το αποτέλεσμα είναι η διαμόρφωση νέων «αστικών τοπίων» ως συνεπαγόμενο της αλληλοσυσχέτισης στρατηγικών και τόπων, τα οποία επεξεργάζονται διάφορες εκφάνσεις του δίπολου πόλη-θάλασσα.

Τo δίπολο αυτό παράγει, συνεπώς, εννοιολογικά εργαλεία μέσω των οποίων μπορούμε να συσχετιστούμε με τον παράκτιο και λιμενικό χώρο, ως ένα πλαίσιο όπου οι κλίμακες του χώρου παραπέμπουν συνεχώς η μία στη άλλη. Η διαχείριση της μετάβασης γίνεται το κυριότερο στοιχείο της αστικής στρατηγικής, ενώ ταυτόχρονα καλείται να συνδυάσει ζητήματα συλλογικής μνήμης και αστικής μορφής.

Στοιχεία έργου
Τυπολογία: Πανελλήνιος Ανοιχτός Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός δύο σταδίων για την “Ανάπλαση του Παραλιακού Μετώπου της Πάτρας”
Διάκριση: 2ο Βραβείο (από κοινού)
Υπεύθυνος ομάδας: Αλέξιος Τζομπανάκης, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Σχεδιασμός / Αρχιτεκτονική Μελέτη: Αλέξιος Τζομπανάκης, Αλέξανδρος-Θεοχάρης Βαζάκας
Βιτωράκης Βασίλειος, Βρακίδη Στυλιανή, Μπενιουδάκη Αγγελική, Παπαδοπούλου Ίρις, Ράατ Κάρολος
Συνεργάτες: Κλουβιδάκη Εμμανουέλα, Πρωίμου Θίσβη

Άλλοι συνεργάτες: ΟΤΜ ΑΤΕ
Για την Αρχιτεκτονική μελέτη: Ρήγα Μαρία, Βέττα Θάλεια, Αντωνόπουλος Ευάγγελος

Σύμβουλοι: Μαρία Μανδαλάκη, Σύμβουλος βιοκλιματικού σχεδιασμού, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Σύμβουλος φυτοτεχνικής μελέτης-Εύα Παπαδημητρίου, Γεωπόνος – Αρχιτέκτων τοπίου

Σύμβουλοι για την Γεωτεχνική, Στατική και Ηλεκτρομηχανολογική μελέτη: ΟΤΜ ΑΤΕ
Ομάδα Στατικής Μελέτης: Σταύρος Θεοδωράκης, Πολ. Μηχανικός
Ελένη Κρητικού, Πολ. Μηχανικός
Ομάδα Γεωτεχνικής Μελέτης: Κωνσταντίνος Πλυτάς, Πολ. Μηχανικός
Γεώργιος Χλιμίντζας, Πολ. Μηχανικός
Ομάδα Ηλεκτρομηχανολογικής Μελέτης: Αγγελος Λυγεράκης, Ηλεκτρ/γος-Μηχ/γος Μηχανικός
Συλβάνα Μαντά, Μηχ/γος Μηχανικός
Σύμβουλος για την μελέτη Υδραυλικών έργων: Χρήστος Δαμβέργης Πολ. Μηχ.
Σύμβουλος για την συγκοινωνιακή μελέτη: Χρήστος Ντάλας Πολ. Μηχ. (ΤΟΜΗ ΑΕΜΕΥ)

PROPOSAL TEAM: 0055ΑΑ0505

Team’s 0055ΑΑ0505 proposal, with Alexios Tzompanakis as a team’s leader, won the 2nd prize at the competition for the “Redesign of the Waterfront of Patras”. This project’s approach focuses on the “territories of interface” between the city and the port. Through the design of common places, it aims to re-create all the different scale identities that are traced through the area of interest.

Linear connections and transverse crossings
The project is based on the interpretation of Patras’ urban morphology dynamics. Their analysis shows that the urban fabric of the city is a field of “enclaves” and “microcosms” which define different urban units, which blur from one into the other. There are no clear boundaries, but zones of transition and osmosis between microcosms.

Therefore, the main object of the strategy is the creation of an “interface” between the city and the port as a unifying condition that connects local specificities:

In the “old port” the memory of the city and the need to reformulate the urban identity are called to coexist. This is done through the strengthening of the network of public spaces in combination with the reuse of cultural heritage. The aim is to form new centralities while maintaining the “openness” of the port area without beautification.

In the “Park of the South” and “Terpsithea”, the urban fabric becomes weak, forming a condition of low density, suburbanization and therefore low urbanity degree, despite the short distance from the city centre. The coastal front becomes an occasion for the creation of urban identity at various scales.

In this context, the proposal aims to redefine the whole of an extremely long coastal front, which borders with different urban contexts. “Enclaves” and tissues with a variety of urban characters are called upon to coexist, inter alia, with an “old port”, which is not old enough for us to invoke “antiquity” as a value, while, on the contrary, it is obsolete enough to need replacement by a “new” one, with the contradictions and destabilisation that arise, within the urban fabric, from the adaptation of the infrastructure network.

Sub-Areas: goals and strategies

The “Park of the South” [Area 01] is characterised by a high degree of extra-urban scale. The existing eucalyptus woods come to be a strong recognisable backbone. On the west of this backbone, the connections with the urban tissue define a sort of thematic subdivisions, combining recreational uses, sports facilities, spaces for children. As we approach the shoreline, the scale of the coastal promenade returns, with large areas of green and stabilised soil but also “rough” cobblestone surfaces

The “Old Port” [Area 02] is the area where the connection between the city and the port can be achieved through the definition of both urban and local scale. The transversal connections are related to the city not only at the level of local scale, as a projection of the minor urban tissue, but also at the level of the urban scale, through the configuration of [Landmarks], which also redefine the parts of the port they are related with.

The “Terpsithea” [Area 03] area is an absolute “Terrain Vague”, a place of weak urban relations and correlations. Here it is necessary to configure spaces capable of responding to both the urban and the local scale, through the continuous correlation with the water.
The result is the formation of new “urban landscapes” as a consequence of the interrelationship between strategies and places, which put together different aspects of the city-sea dipole. This dipole, therefore, produces conceptual tools through which we can analyse coastal and port space as a framework where the scales constantly refer to each other. The management of the “transition” becomes the main element of the urban strategy, while at the same time it is called to combine issues that regard collective memory and urban form.

Facts & Credits

Typology: Patras Waterfront Design Competition – National Open Two-stage Architectural Competition
Project title:0055ΑΑ0505
Awards: Joint 2nd Prize
Design Team: Alexios Tzompanakis, Alexandros-Theoharis Vazakas
Vitorakis Vasileios, Vrakidi Styliani, Benioudaki Aggeliki, Papadopoulou Iris, Raat Karolos
Partners: Klouvidaki Emmanouela, Proimou Thisvi
Other Partners: OTM ATE, Riga Maria, Vetta Thaleia, Antonopoulos Evaggelos
Consultants: Maria Mandalaki, Eva Papadimitriou

Consultants for the geotechnical, structural and electromechanical study: OTM ATE
Structural design: Stavros Theodorakis, Eleni Kritikou
Geo-technical study: Konstantinos Plytas, Georgios Hlimitzas
Electromechanical design: Aggelos Ligerakis, Silvana Manta
Consultants: Christos Damvergis, Christos Dalas

Βρείτε την ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΜΑΔΑΣ CC20202020 εδώ.