Ανα-καδράροντας το αστικό τοπίο: ο Δημήτρης Στεφανάκης απέσπασε το 2ο βραβείο στον Φοιτητικό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Το 2021, το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κάλεσε φοιτητές και φοιτήτριες αρχιτεκτονικών σχολών, προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου, να λάβουν μέρος στον διαγωνισμό, με τίτλο ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ, και αντικείμενο την αναδιαμόρφωση δημόσιου χώρου στον Βόλο. Ειδικότερα, ζητήθηκαν προτάσεις για μια νέα κατασκευή, διαμόρφωση ή φύτευση για την κεντρική νησίδα του ενός από τους δύο – ή και των δύο – κυκλικών κόμβων στο κέντρο της πόλης (κόμβος Τελωνείου, κόμβος Δημαρχείου). Ζητούμενο του διαγωνισμού ήταν να προταθούν ευρηματικοί τρόποι χρηστικής και νοηματικής ενεργοποίησης των κυκλικών νησίδων επιδιώκοντας την επανεξέταση του αισθητικού τους στίγματος αλλά κυρίως την εμπλοκή τους  με την πραγματικότητα της πόλης.

Η συμμετοχή του Δημήτρη Στεφανάκη απέσπασε το 2ο βραβείο προτείνοντας τη δημιουργία ενός περάσματος που βυθίζει τον διαβάτη υπόγεια για να τον ανυψώσει ξανά προς τον ουρανό με κατάληξη τη θάλασσα. Η διαδρομή που σκηνοθετεί ο Στεφανάκης δίνει έμφαση στην δυναμική επανένταξη των φυσικών στοιχείων, γη-αέρας-νερό, ως αναπόσπαστο κομμάτι της εμπειρίας του δημόσιου χώρου των πόλεων. 

-κείμενο από τον δημιουργό

Οι κυκλικοί κόμβοι κυκλοφορίας ακροβατούν ανάμεσα στην έλξη της κίνησης γύρω τους, αλλά και την σχετική απομόνωσή τους ως νησίδες δημόσιου χώρου.

Αυτήν την μετέωρη κατάσταση επιχειρεί να αξιοποιήσει ο παρών σχεδιασμός προτείνοντας την δημιουργία ενός περάσματος μέσω του κόμβου. Ταυτόχρονα επιχειρεί να εμπλουτίσει την διάβαση και τον διαβάτη με μία προσωρινή αστική εμπειρία μέσω του μηχανισμού του καδραρίσματος επιλεγμένων πτυχών του αστικού τοπίου. Ο μηχανισμός αυτός αποπειράται να προτρέψει τον διαβάτη στην παρατήρηση και στην συνέχεια στον στοχασμό σχετικά με αυτό που απομονώνεται μπροστά του, δίνοντας έμφαση στα στοιχεία αυτά που ενδεχομένως αποκτήσουν διαφορετικό νόημα καθώς το τοπίο συναρμολογείται ξανά με την έξοδο του από την κατασκευή.

Οι πτυχές του αστικού τοπίου που επιλέχθηκαν είναι αυτές που περιλαμβάνουν φυσικό περιβάλλον.

Κατά το πέρασμα του ο διαβάτης αντικρίζει, αλλά και βιώνει διαδοχικά τα τρία πρωτεύοντα φυσικά στοιχεία: το Βουνό-Γη, Ουρανό-Θάλασσα. Ο κόμβος στην είσοδο της νέας πόλης έχει επιλεχθεί ακριβώς γιατί αποτελεί το σημείο όπου συνενώνεται η οπτική υφή του βουνού ανάμεσα στα κτήρια με την ανεμπόδιστη θέα προς την θάλασσα. Πιο συγκεκριμένα, η είσοδος στην διάβαση είναι υπόγεια από τον πεζόδρομο της βιβλιοθήκης φέρνοντας τον διαβάτη σε επαφή με την Γη. Ο διαβάτης στην συνέχεια ανυψώνεται προς τον Ουρανό με την είσοδό του στον κόμβο, ενώ το βλέμμα του οδηγείται στις οπτικές φυγές που δημιουργούνται εντός του. Η έξοδος καταλήγει στην παραλία και στο υγρό στοιχείο, την Θάλασσα, μέσω υπέργειας διάβασης. Αντιστρέφοντας την διαδρομή η διαδικασία αυτή εξακολουθεί να λαμβάνει χώρα, αυτήν την φορά με την ανάποδη σειρά.

Η επιλογή αυτών των φυσικών στοιχείων έγινε διότι και τα τρία βρίσκονται υπό άμεση απειλή, τόσο διεθνώς με τις τελευταίες περιβαλλοντικές εξελίξεις και την έλευση της ανθρωπόκαινου εποχής, αλλά και πιο συγκεκριμένα στην πόλη του Βόλου. Η  παρούσα πρόταση επιχειρεί να νοηματοδοτήσει διαφορετικά τα στοιχεία αυτά αποσπώντας τα από το καθημερινό οπτικό συνεχές, μέσω της διαδικασίας της αφαίρεσης-απομόνωσης, προτρέποντας στην επανένταξη-υπεράσπιση τους ως αναπόσπαστο κομμάτι του δημόσιου χώρου.

Στοιχεία έργου
Τίτλος έργου  Ανα-καδράροντας το αστικό τοπίο
Φοιτητής  Δημήτρης Στεφανάκης
Τυπολογία  Φοιτητικός Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ
Διακρίσεις  2ο βραβείο
Διοργάνωση  Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Χρονολογία  2021

Dimitris Stefanakis won 2nd prize at the Student Architecture Ideas Competition “Circular Nodes” organised by University of Thessaly aiming at the reconfiguration of certain public spaces at the city of Volos. Specifically, the competition brief called for inventive ways to redesign two central roundabouts of Volos in order to upgrade their aesthetic quality but, dominantly, in order to establish them as active public spaces of a contemporary city. 

Dimitris Stefanakis’ entry attempts to interpret the three primary natural elements, earth-air-water, differently by detaching them from the daily visual continuum, through the process of framing, urging the citizens to reflect on them and defend them as an integral part of the public space.

-text by the author

Roundabouts oscillate between the attraction of traffic around them and their relative isolation as “islands” of public space.

The present design attempts to take advantage of this bipolarity, proposing the creation of a passage through the roundabout. Simultaneously, it attempts to enrich the passage and the passer-by with a temporary urban experience through the mechanism of framing selected aspects of the urban landscape. This mechanism attempts to encourage the pedestrian to observe and then reflect on the isolated frame, emphasizing these fragmented elements that may acquire a different meaning as the landscape reassembles through the exit of the proposal.

The framed views of the urban landscape are those that include the natural environment.

During its passage, the passer-by faces, but also experiences successively the three primary natural elements: the Mountain-Earth, Sky-Sea. The selection of this specific roundabout to install the mechanism was due to its instant connection with these primary elements, where they all meet through a central axis that passes through the site. The entrance to the passage is underground from the pedestrian street next to the Public Library, getting the passer-by in touch with the element of Earth. The gaze of the passer-by is then directed to the Sky while entering the roundabout. The exit is located toward the Sea through an overpass. By reversing the path direction, this process still takes place, this time in reverse order.

These three natural elements were chosen because all of them are under immediate threat, not only internationally but also in the city of Volos, due to the environmental crisis and the advent of the Anthropocene. This proposal attempts to interpret these elements differently by detaching them from the daily visual continuum, through the process of framing, urging the passers-by and the citizens to reflect on them and defend them as an integral part of the public space.

Facts & Credits
Project title  Re-framing the urban landscape
Student  Dimitris Stefanakis
Typology  Student Architecture Ideas Competition “Circular Nodes”
Distinctions  2nd Prize
Organisation  School of Architecture, University of Thessaly
Date  2021