Η πρόταση αναμετράται με τρεις βασικούς άξονες: Τη βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής, την ένταξη στο πολιτισμικό και ιστορικό περιβάλλον της, και τέλος την αναβάθμιση του αστικού κοινόχρηστου χώρου του σταθμού σε ένα δημόσιο χώρο με υπερτοπική σημασία για το κέντρο της Αθήνας. Η ροϊκότητα αποτέλεσε κυρίαρχο στοιχείο στην ανάπτυξη της κεντρικής ιδέας και της συνθετικής πρότασης. Αφετηρία έμπνευσης αποτέλεσε η αδιάκοπη ροή – εναλλαγή προσφύγων και μεταναστών διαφόρων εθνοτήτων, στην περιοχή της Κυψέλης τα τελευταία εκατό χρόνια. Αυτή η πολιτισμική και κοινωνική ώσμωση με τις συνεχόμενες ανθρώπινες ροές, καθορίζει τις βασικές συνθετικές αποφάσεις της πρότασης.
-κείμενο από τους δημιουργούς
Οι βασικές συνθετικές αποφάσεις της πρότασης συνοψίζονται στη διαμόρφωση των δύο επιπέδων της πλατείας «το πράσινο» και «το αστικό» που «διαχέονται – ρέουν» το ένα στο άλλο και λειτουργούν συμπληρωματικά μεταξύ τους.
Στο σχεδιασμό κυριαρχεί η ανάπτυξη καθαρών γεωμετρικών σχημάτων και παραλλαγές αυτών. Αυτές οι σαφείς γεωμετρικά περιοχές οριοθετούν στοιχεία νερού, καθιστικά, ανοιχτούς χώρους και χώρους πρασίνου, εκδηλώσεων κ.α.. Μια καμπύλη ζώνη αποτελεί το απαραίτητο συνδετικό στοιχείο, αφού φέρει κινήσεις και στάσεις και εξασφαλίζει την προσβασιμότητα. Βρίσκεται έτσι στην καρδιά της σύνθεσης και οργανώνει τα επί μέρους στοιχεία.
Αναλυτικά
Κύριο στοιχείο της πρότασης είναι η δημιουργία μιας πράσινης-βιοκλιματικής ζώνης. Αυτή ξεκινά από την προτεινόμενη αναδιαμόρφωση της Φωκίωνος Νέγρη και διαχέεται στην πλατεία Κανάρη. Ένα «δάσος από ροζ μανόλιες» και άλλα φυλλοβόλα είδη δέντρων επιδιώκει να αναζωογονήσει την ευρύτερη περιοχή ενισχύοντας τις πράσινες περιοχές και τις δενδροφυτεύσεις του κοινόχρηστου χώρου.
Στην «πράσινη» αυτή διαδρομή, γραμμικές ζώνες νερού, αποτελούν ίχνη προγενέστερης χάραξης του ρέματος Λεβίδη, που αναβιώνει ως ένας σύγχρονος «φυσικός τόπος» και κορυφώνονται σε ένα κυκλικό στοιχείο νερού. Εκεί χωροθετείται, σε μνημειακή θέση, το άγαλμα του Κ. Κανάρη σηματοδοτώντας την επιστροφή του ήρωα της επανάστασης στο υγρό στοιχείο.
Ταυτόχρονα με την πρόθεση ανάπτυξης της «παρθένας» – πράσινης ζώνης αναπτύσσεται ένα καθαρό τμήμα πλατείας με αστικά χαρακτηριστικά που βρίσκεται σε υψηλότερο επίπεδο. Διακρίνεται από το χαρακτηριστικό τετράγωνο σχήμα του και οροθετείται από καθαρούς γεωμετρικά, συμπαγείς χώρους πρασίνου. Μία μεταλλική πέργκολα ενισχύει αλλά και παραβιάζει την καθαρή γεωμετρία του. Τα δύο αυτά τμήματα ενοποιούνται από τη ροϊκή ζώνη προσβάσεων, με αναβαθμούς και ράμπες κίνησης ΑΜΕΑ. Ένα καμπυλοειδές αμφιθέατρο, εντός της ζώνης, με άνετα ξύλινα καθιστικά, σηματοδοτεί το πέρας της πράσινης διαδρομής και αποτελεί το σημαντικό σημείο ανάπαυσης της πλατείας.
Επιπρόσθετα με το κυρίαρχο στοιχείο των ανθρώπινων ροών, που αναπτύχθηκαν διαχρονικά στην Κυψέλη και καθορίζουν την βασική ιδέα της πρότασης, οι χαράξεις των δαπέδων και το πλέξιμο των μοτίβων συμβολίζουν επίσης το στοιχείο της πολυπολιτισμικότητας της περιοχής. Η ανάπτυξη αυτών των μοτίβων στο αστικό κομμάτι της πλατείας αλλά και σε χαρακτηριστικούς της άξονες, επαναφέρει στη συλλογική μνήμη της περιοχής το πλέξιμο των γλωσσών, των εθίμων και των χρωμάτων των κατοίκων της Κυψέλης. Η επιλογή των αποχρώσεων του ροζ στα δάπεδα και τις δενδροφυτεύσεις αποπνέει έναν ρομαντικό και νοσταλγικό χαρακτήρα.
Για τη μορφολογία του αστικού εξοπλισμού προτείνονται κόκκινες μεταλλικές κατασκευές, με βασικό γεωμετρικό στοιχείο αυτό της καμάρας. Η πρόταση δανείζεται και μεταγράφει αυτό το στοιχείο από μορφολογικά στοιχεία αξιόλογων κτισμάτων της περιοχής. Αξιοποιώντας συνθετικά αυτό το λεξιλόγιο, δημιουργείται ένας χώρος παιδικής χαράς, ένα μεταβαλλόμενο σύστημα κινητών μεταλλικών στοιχείων που φέρει πολλαπλές λειτουργίες, όπως αστικός λαβύρινθος, εκθέσεις κ.α., μεταλλικές πέργκολες αλλά και η στέγαση των εξόδων του μετρό. Δημιουργείται έτσι ένα πλέγμα σημαινόντων στοιχείων με σαφή αναφορά στην ιστορικότητα της περιοχής.
Συνοψίζοντας, η πρόταση επιχειρεί τη δημιουργία ενός «πράσινου τόπου» που θα αναζωογονήσει το μικροκλίμα της περιοχής και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Ενταγμένος στο πολιτισμικό και ιστορικό περιβάλλον της Κυψέλης και εμπνευσμένος από το «context» της περιοχής θα αποτελέσει ένα πράσινο τοπόσημο – σημείο αναφοράς για κατοίκους και επισκέπτες.
Στοιχεία έργου
Τυπολογία: ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΙΔΕΩΝ «Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού Μετρό ΚΥΨΕΛΗ»
Διοργανώτρια Αρχή: ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΑΘΗΝΑ Α.Ε.
Βραβεύσεις: Έπαινος
Αρχιτεκτονική μελέτη: Γιάννης Παναγιώτου-P9 Arch Studio, Έλενα Κανάκη, Αναστάσιος Μπαλατσούκας
Πολεοδόμος Χωροτάκτης: Εύα Γκαντούνα
Αρχιτέκτων τοπίου: Κέλλυ Παπαϊωάννου
Συγκοινωνιολόγος-Πολιτικός Μηχανικός: Γεώργιος Μπρισιμης
Πολιτικός μηχανικός: Πάρις Ζιώγας
Ηλεκτρολόγος μηχανικός: Δημήτρης Τσαντίλας
Πολιτικός Μηχανικός Υδραυλικών Έργων: Ιωάννης Κοντός
Τοποθεσία: Αλεξάνδρας, Αθήνα, Ελλάδα
The proposal is confronted with three main axes: The improvement of the microclimate of the area, the integration into its cultural and historical environment, and finally the upgrading of the urban communal space of the station into a public space of haughty importance for the center of Athens. Fluidity was a dominant element in the development of the central idea and the synthetic proposal. The starting point of inspiration was the uninterrupted flow – alternation of refugees and immigrants of various ethnicities, in the area of Kypseli for the last years. This cultural and social osmosis with the continuous human flows determines the basic synthetic decisions of the proposal.
-text by the authors
These are summarized in the configuration of the two levels of the square “the green” and “the urban” that “diffuse – flow” to each other and complement each other. The design is dominated by the development of clear geometric shapes and variants thereof. These clear geometrical areas delineate water elements, living rooms, open spaces and green spaces, events, etc. A curved zone is the necessary connecting element, since it carries movements and postures and ensures accessibility. It is at the heart of the composition and organizes the individual elements.
In detail, the main element of the proposal is the creation of a green-bioclimatic zone. This starts from the proposed remodeling of Fokionos Negri and diffuses into Kanari Square. A “forest of pink magnolias” and other deciduous tree species seeks to revitalize the wider area by enhancing the green areas and tree planting of the common area. In this “green” route, linear zones of water are traces of an earlier alignment of the Levidis stream, which is revived as a modern “natural place” and culminate in a circular water element. There, the statue of K. Kanaris is placed in a monumental position, marking the return of the hero of the revolution to the water element.
Simultaneously with the intention to develop the “virgin” – green zone, a clean section of a square with urban characteristics is developed that is located at a higher level. It is distinguished by its characteristic square shape and delimited by clean geometrically, compact green spaces.
A metal pergola strengthens but also violates its pure geometry. These two sections are unified by the flow access zone, with terraces and ramps for people with disabilities. A curved amphitheater, within the zone, with comfortable wooden seating areas, marks the end of the green route and is the important resting point of the square.
In addition to the dominant element of human flows, which developed over time in Kypseli and determine the basic idea of the proposal, the engravings of the floors and the knitting of the patterns also symbolize the element of multiculturalism of the area. The development of these motifs in the urban part of the square but also on its characteristic axes, brings back to the collective memory of the area the knitting of the languages, customs and colors of the inhabitants of Kypseli. The choice of shades of pink on floors and tree planting exudes a romantic and nostalgic character.
For the morphology of urban equipment, red metal structures are proposed, with the basic geometric element of the arch. The proposal borrows and transcribes this element from morphological elements of remarkable buildings in the area. Using this vocabulary synthetically, a playground is created, a changing system of movable metal elements that carries multiple functions, such as urban maze, exhibitions, etc., metal pergolas and the housing of the metro exits. This creates a grid of significant elements with a clear reference to the historicity of the area.
In summary, the proposal attempts to create a “green place” that will revitalize the microclimate of the area and improve the quality of life of the residents. All of the above integrated into the cultural and historical environment of Kypseli and inspired by the “context” of the area will be a green landmark – a reference point for residents and visitors.
Facts & Credits
Typology: Open architectural ideas competition “Architectural Design Competition for the renovation of the common space and the wider area of the New Kypseli Metro Station”
Organiser: Athens Anaplasis S.A.
Awards: Honorable Mention
Architectural Design: Giannis Panagiotou–P9 Arch Studio, Elena Kanaki, Anastasios Mpalatsoukas
Landscape architect: Kelly Papaioannou
Traffic Planning Engineer: Georgios Mprisimis
Civil Engineer: Paris Ziogas
Mechanical Electrical Engineer: Dimitris Tsantilas
Hydraulic Engineer: Ioannis Kontos
Urban Spatial Planning Engineer: Eva Gkantouna
Location Alexandras, Athens, Greece
READ ALSO: Vasto Gallery | Mesura Architects