Έπαινο στον Ανοιχτό “Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού Μετρό ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ” κέρδισε η πρόταση των Στεφανάκη Δημήτρη – Studio 99, Ευάγγελο Κουτσιούμπα – nοnstatestudio, Αθανάσιο Moυσμουλίδη – MID Studio, Φωτεινή Γιαμάκου – Giamakos architects, Νίκο Σουλάκη – S.Ar (Δρ. Αρχιτέκτων Μηχ.), Μιχάλη Πολυμενίδη – Space OP, Κωνσταντίνο Τριχιά – LAASTIK, Γιάννη Ρέτσιο, Θέμη Νανά, Κορνηλία Χριστοδούλου (Φοιτητές Αρχιτεκτονικής), Ελευθερία Ζανιδάκη (Αρχιτέκτων Μηχανικός), Τσιάντου Στελίνα – Αρχιτέκτων Τοπίου και Σωτήρη Γιαμάκο – Giamakos Architects
-κείμενο από τους δημιουργούς
Η κατασκευή της νέας γραμμής 4 του Μετρό και η τοποθέτηση των σταθμών που θα την εξυπηρετούν, αποτελεί μια σημαντική, μεγάλης κλίμακας παρέμβαση στον αστικό ιστό και την πολεοδομική οργάνωση του Δήμου Αθηναίων, αλλά και συνολικά του μητροπολιτικού πολεοδομικού συγκροτήματος. Η νέα γραμμή δεν είναι ένα απλά ένα συγκοινωνιακό έργο αλλά μία ευκαιρία να προσεγγίσουμε τη νέα αναδυόμενη αστική συνθήκη με μία συνεκτική ματιά που αναγνωρίζει πως τέτοια έργα αναδιαμορφώνουν τον δημόσιο χώρο, επιδρούν στη λειτουργία της πόλης, έχουν ευρύτερες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις και συνδέονται με νέες προκλήσεις και δυνατότητες τόσο στην κλίμακα των γειτονιών άμεσης επιρροής, όσο και συνολικά στην πόλη.
Η δημιουργία των νέων σταθμών του μετρό δεν πρέπει να στερήσει από την πόλη τους χώρους πρασίνου και τον δημόσιο χώρο που έχει ολοένα και περισσότερο ανάγκη. Αντιθέτως, πρέπει να αξιοποιηθεί σαν ευκαιρία για την ενίσχυση, επέκταση και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου. Για τον λόγο αυτό πιστεύουμε πως οι παρεμβάσεις για την εξυπηρέτηση των σταθμών οφείλουν να περιοριστούν στο ελάχιστο, αφήνοντας επαρκή χώρο για έναν ποιοτικό δημόσιο χώρο, σημείο συνάντησης, περιπάτου και πρασίνου.
Η περιοχή του σταθμού Αλεξάνδρας έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά. Από την μια καθορίζεται από την λεωφόρο Αλεξάνδρας, έναν από τους πιο κεντρικούς κυκλοφοριακούς άξονες της Αθήνας που συνδέει τις βόρειες και ανατολικές συνοικίες της πόλης. Από την άλλη, οι περιοχές γενικής κατοικίας εκατέρωθεν της Αλεξάνδρας αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα των επεκτάσεων της πόλης, πέραν του ιστορικού κέντρου, όπου συναντάμε πυκνή δόμηση, μεγάλα ύψη κτιρίων, μικρές εσωτερικές οδούς και έλλειψη αδόμητων χώρων.
Η διττή φυσιογνωμία της περιοχής μας οδηγεί σε μια πολεοδομική προσέγγιση βασισμένη σε δύο αλληλένδετους άξονες. Αφενός, την διαχείριση του δημόσιου χώρου επί της Αλεξάνδρας ως ένα πρότυπο σχεδιασμού μεγάλων λεωφόρων με αναβαθμισμένο δημόσιο χώρο, και αφετέρου τη διαχείριση των γειτονιών κατοικίας (που γειτνιάζουν με τους μεγάλους γραμμικούς οδικούς άξονες) ως θυλάκων ήπιας κυκλοφορίας με βελτιωμένη προσβασιμότητα πεζών και ποδηλάτων και ποιοτικό δημόσιο χώρο.
Σε επίπεδο αρχιτεκτονικού σχεδιασμού η εφαρμογή ενός κανάβου βασισμένου στην προέκταση των βασικών ορίων του περιβάλλοντος αστικού χάρτη και των ροών κίνησης ενοποιεί τον χώρο, επιτυγχάνοντας ένα ενιαίο αισθητικά αποτέλεσμα που ενσωματώνει υλικότητες και μορφολογικούς χειρισμούς.
Υδατοδιαπερατές επιφάνειες με εναλλασσόμενες πράσινες λωρίδες και λωρίδες φυσικών κυβόλιθων, ανακλαστικές πλάκες μεγάλων διαστάσεων και χυτές επιφάνειες που παραλαμβάνουν τις μεγάλες ροές διερχόμενων είναι οι βασικές δαπεδοστρώσεις που ενσωματώνονται στο γεωμετρικό σύστημα του κανάβου. Στο ίδιο σύστημα, μεγαλύτερης έκτασης φυτοϋποδοχείς διαμορφώνονται σε κήπους με ψηλή βλάστηση, πολύτιμα μικρά οικοσυστήματα και χώρους παιχνιδιού ενώ σημειακή τοποθέτηση υδατοπιδάκων εντάσσει το υδάτινο στοιχείο στον σχεδιασμό.
Αποτελούμενη από τεχνικά και οικονομικά εφικτές επιλύσεις, με απλά υλικά και περιορισμένες επεμβάσεις στο ήδη επιβαρυμένο τοπίο, η πρόταση εξασφαλίζει εκτεταμένες επιφάνειες αστικού πρασίνου περιορίζοντας το φαινόμενο των θερμικών νησίδων και συμβάλλοντας στην διαχείριση των ομβρίων.
Οι νέοι χώροι πρασίνου με τον κατάλληλο αστικό εξοπλισμό προωθούν το παιχνίδι των παιδιών, τη χαλάρωση, τη βελτίωση του μικροκλίματος και τη μείωση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής στην περιοχή.
Στοιχεία έργου
Τυπολογία: Ανοιχτός Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού Μετρό Αλεξάνδρας
Διοργανώτρια αρχή: Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.
Βράβευση: Έπαινος
Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός: Στεφανάκης Δημήτρης – Studio 99, Κουτσιούμπας Βαγγέλης – ΝοnState Studio, Moυσμουλίδης Θάνος – MID Studio, Γιαμάκου Φωτεινή – Giamakos Architects, Σουλάκης Νίκος – Αρχιτέκτων Μηχανικός S.Ar, Πολυμενίδης Μιχάλης – SpaceOP, Τριχιάς Κώστας – LAASTIK, Ρέτσιος Γιάννης – Νανάς Θέμης – Χριστοδούλου Κορνηλία (Φοιτητές Αρχιτεκτονικής), Ζανιδάκη Ελευθερία – Αρχιτέκτων Μηχανικός, Τσιάντου Στελίνα – Αρχιτέκτων Τοπίου, Γιαμάκος Σωτήρης – Giamakos Architects
Πολεοδομική θεώρηση και πρόταση: Commonspace Co-op – Ανδρίτσος Θάνος – Αρχιτέκτων Μηχανικός- Πολεοδόμος, Παρασκευόπουλος Γιάννης – Τοπογράφος Μηχανικός-Πολεοδόμος, Κουμπαρέλου Άρτεμις – Αρχιτεκτων Μηχανικός – Γεωγράφος
Συγκοινωνιολογική μελέτη: Polinde – Τουμπουλίδου Έμιλυ – Συγκοινωνιολόγος Μηχανικός
Ομάδα Συνεργατών: Χατζηνικολάου Νίκος – Πολιτικός Μηχανικός – ΠΛΑΙΣΙΟ ΟΕ, Διονυσίου Παναγιώτης – Μηχανολόγος Μηχανικός, Ζέρβας Γιώργος – Πολιτικός Μηχανικός Υδραυλικών Έργων, Μιχαηλίδου Ευαγγελία – Περιβαλλοντολόγος, Αρχιτέκτων, Καραπάνος Σταύρος – Γεωπόνος
Honorable mention in the Open “Architectural Ideas Competition for the regeneration of the common area of the wider area of the new ALEXANDRAS Metro station” was won by the proposal of Dimitrios Stefanakis – Studio 99, Evangelos Koutsioumpas – nonstatestudio, Athanasios Mousmoulidis – MID Studio, Foteini Giamakou – Giamakos Architects, Nikos Soulakis– S.Ar, Michael Polymenides – SpaceOP, Konstantinos Trichias – LAASTIK, Giannis Retsios, Themis Nanas, Kornilia Christodoulou (Students of Architecture), Eleftheria Zanidaki – Architect Engineer, Stelina Tsiantou (Landscape Architects), Sotiris Giamakos – Giamakos Architects.
-text by the authors
The construction of the new subway Line 4 and the placement of its supporting stations represent a significant, large-scale intervention in the urban fabric of the Municipality of Athens and the metropolitan area as a whole. The new subway line is not merely a transportation project, but an opportunity to engage with the emerging urban condition from a comprehensive perspective that recognizes how such projects reshape public space, impact the functioning of the city, provoke broader economic and social implications, and are linked to new challenges and opportunities both at the scale of the directly affected neighborhoods and the city as a whole.
The construction of the new subway stations should not deprive the city of its green public spaces, which are increasingly vital. On the contrary, it should be utilized as an opportunity to strengthen, expand, and upgrade public spaces. Therefore, we advocate that impact of the new stations should be kept to a minimum, preserving ample space for high-quality public areas, meeting spaces, promenades and greenery.
The area around Alexandras station exhibits two primary characteristics. On one hand, it is defined by Alexandras Avenue, a major traffic artery for Athens, linking northern and eastern parts of the city. On the other hand, the residential areas on both sides of Alexandras Avenue serve as characteristic examples of the city’s expansions beyond the historic center; dense urban areas, towering building heights, narrow internal streets, and a scarcity of free space.
This dual nature of the area calls for an urban planning strategy combining two interrelated axes. Firstly, the management of the public space along Alexandras Avenue is envisioned as a paradigm for designing expansive boulevards with enchanced public areas. Moreover, the nearby residential neighborhoods (adjacent to the major roadways) are conceptualized as pockets of low-traffic with improved pedestrian and bicycle accessibility and a high-quality public space.
In terms of architectural design, we implement a modified grid by extending neighboring axes that intersect with traffic flows. This design grid unifies the space, achieving a cohesive aesthetic result that incorporates materials and morphological manipulations. Permeable surfaces featuring alternating strips of greenery and natural cobblestones, large reflective areas, and cast surfaces accommodating significant pedestrian flows, form the fundamental floor covering materiality embedded within the geometric framework of the grid. In addition, larger planters within the same system are designed as gardens with tall vegetation, valuable small ecosystems, and play areas. The sporadic placement of water features integrates the aquatic element into the overall design.
Composed of technically and economically viable solutions, utilizing simple materials and limited interventions in the already stressed urban landscape, our design guarantees expansive urban green spaces, mitigating the phenomenon of thermal islands and contributing to rainwater management. The new open public areas, equipped with appropriate urban amenities, promote children’s play, relaxation, improvement of the microclimate and reduction of car traffic, ultimately enhancing the overall quality of life in the area.
Facts & Credits
Typology: OPEN ARCHITECTURAL IDEAS COMPETITION “Architectural Design Competition for the renovation of the common space and the wider area of the ALEXANDRA Metro Station”
Organisation: ATHENS ANAPLASIS S.A.
Awards: Honorable mention
Architectural design team: Dimitrios Stefanakis – Studio 99, Evangelos Koutsioumpas – nonstatestudio, Athanasios Mousmoulidis – MID Studio, Foteini Giamakou – Giamakos Architects, Nikos Soulakis– S.Ar, Michael Polymenides – SpaceOP, Konstantinos Trichias – LAASTIK, Giannis Retsios, Themis Nanas, Kornilia Christodoulou (Students of Architecture), Eleftheria Zanidaki, Stelina Tsiantou (Landscape Architect), Sotiris Giamakos – Giamakos Architects
Urban vision and proposal: Commonspace Co-op – Andritsos Thanos, Architect Engineer – Urban Planner, Paraskevopoulos Yannis, Topographer – Survey Engineer – Urban Planner, Koumparelou Artemis, Architect Engineer – Geographer
Transportation study: Polinde – Toumpoulidou Emily – Transportation Engineer
Colaborators: Chatzinikolaou Nikos – Civil Engineer – PLASIO LTD, Dionisiou Panagiotis – HVAC Engineer, Zervas Giorgos – Civil Engineer – Hydraulic works, Michailidou Evaggelia – Environmentalist – Architect, Karapanos Stavros – Agriculturalist
READ ALSO: Oι Δ. Στεφανάκης, Ε. Κουτσιούμπας, Α. Moυσμουλίδης, Φ. Γιαμάκου, N. Σουλάκης, Μ. Πολυμενίδης, Κ.Τριχιάς, Γ. Ρέτσιος, Θ. Νάνας, K. Χριστοδούλου, Ε. Ζανιδάκη, Σ. Τσιάντου, Σ. Γιαμάκος κέρδισαν έπαινο στον ανοιχτό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το Νέο Σταθμό Μετρό Ακαδημία.