The following proposal, designed by the architects: Tsiraki Sofia, Mastrogiannopoulou Despoina, Skordili Chryssa, Tselou Danae and team, was submitted in the context of a relevant Open Architectural Design Competition. The theme was about the creation of a “New nursery station building of Papagos Cholargos Municipality”, which the team presented both as an organic part of the neighbourhood but also as a landmark of the broader area.
The building mainly consists of: the main courtyard, some secondary patios, adaptable systems for the indoor spaces and other distinct morphological elements. Materiallity was also a crucial part as it acts as a mental reference to children’s toys and has pedagogical significance as the architects state.

In our opinion a preschool and educational community unit should have an essential presence and role in the city.

The new building develops not only as an organic part of the neighbourhood network but also as a landmark of the broader area, manifesting its bold design concept, perceptible structure and distinct materiality.

The dual nature of the project (introverted and extroverted at the same time) is primarily expressed through its layout, as its mass forms a protective “embrace” around the courtyard but the slight rotation of the tower allows a public open connecting “passage” to the neighbouring cultural centre and the spaces of green and recreation.

The design concept is composed of the following elements of the building:

1. The main courtyard – the “embrace” that constitutes a “capacitor” for collective leisure and creative activities.
2. The secondary patios, which offer additional space for outdoor activities, such as land cultivation, as the earth itself can be the ground for educational activities.
3. The flexibility of the interior arrangement and the light dividing panels that permit multiple rooms’ unification.
4. The conspicuous distinct morphological elements: the tower, the wing, the cubes and the roof.

The small-scale protected garden functions as a collective “condenser” for recreation and creative activities that contributes not only to the intellectual and social advancement of the children, but also to their connection with the earth, the environment and materiality.

The facilities develop with clear spatial sequence and flow around the courtyard. The secondary patios between the schoolrooms ensure the uninterrupted functional and visual connection of toddlers and infants with outdoor space and enhance natural illumination and ventilation in different seasons.

Another significant spatial characteristic in the application of varying educational systems is the adaptability of the indoor spaces, as multiple different configurations are facilitated by the use of panels. In the activity rooms’ wing and in the multifunctional space of the ground floor this reconfiguration can serve all educational needs.

The basic functional units are highlighted with emblematic morphological elements (the tower, the wing, the cube, the roof). This marking enables both the immediate spatial perception by the young users and their caretakers and its connection with inhabitation, a sense with which even infants are instinctively familiar.

The role of the roof is symbolic, as it attempts to emphasise the introverted nature of the courtyard and its surrounding facilities while unifying individual components so that children feel “under the same roof”.

Simultaneously, the tilted slab has sustainability benefits. It is noted that, as part of a design concept respectful towards green development, an effort was made to maintain as many of the existing trees as possible. Moreover, some compositional features of the design proposal, such as the tiered section of the courtyard, the upwards opening and the provision for solar panels contribute significantly to energy saving.

Finally, the concept of materiality in reference to the physical tactile relationship of children with the environment they inhabit has pedagogical significance. In the proposal, various compositional elements consist of repetitive modules, for example an coloured bricks, cement blocks and perforated claustra. The use of these modular components has a special mental reference to children’s toys, to module elements, lego or cubes of a similar structural character.

Credits & Details

Project: New nursery station building of Papagos Cholargos Municipality
Category: Open architectural competition
Architects: Tsiraki Sofia, Mastrogiannopoulou Despoina, Skordili Chryssa, Tselou Danae
Collaborating Architecture Students: Lazarou Kyriakos, Markoulidakis Giorgos, Perikleous Maria

Η ακόλουθη πρόταση, σχεδιασμένη από τους αρχιτέκτονες: Τσιράκη Σοφία, Μαστρογιαννοπούλου Δέσποινα, Σκορδίλη Χρύσα, Τσέλου Δανάη και ομάδα, υποβλήθηκε στο πλαίσιο σχετικού Ανοικτού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού. Το θέμα αφορούσε τη δημιουργία ενός «Νέου κτιρίου βρεφονηπιακού σταθμού της κοινότητας Παπάγου», το οποίο η ομάδα παρουσίασε τόσο ως οργανικό κομμάτι της γειτονιάς όσο και ως τοπόσημο της ευρύτερης περιοχής.
Το κτίριο αποτελείται κυρίως από: την κύρια αυλή, κάποιες δευτερεύουσες αυλές, προσαρμόσιμα συστήματα για τους εσωτερικούς χώρους και άλλα διακριτά μορφολογικά στοιχεία. Η υλικότητα ήταν επίσης ένα κρίσιμο κομμάτι καθώς λειτουργεί ως νοητική αναφορά στα παιδικά παιχνίδια και έχει παιδαγωγική σημασία όπως δηλώνουν οι αρχιτέκτονες.

Προτείνεται μια παιδαγωγική κοινότητα που σηματοδοτεί την παρουσία και τον ρόλο της στην πόλη, αποτελώντας οργανικό μέρος του δικτύου της γειτονιάς, και συγκροτεί σύνθεση με ευκρινή κεντρική ιδέα, δομή, αναγνωρίσιμη μορφή και υλικότητα. 

Η διφυής δομή του θέματος (εσωστρεφής αλλά και εξωστρεφής) οργανώνεται από την προστατευτική «αγκαλιά-αίθριο» και συγχρόνως  από το «άνοιγμα-πέρασμα» προς τον δημόσιο χώρο που επιτυγχάνεται με την στροφή του πύργου -σημείου αναφοράς- προς το γειτονικό πολιτιστικό κέντρο και τους χώρους πρασίνου και παιχνιδιού.

Η κεντρική ιδέα συγκροτείται από τις εξής βασικές ενότητες και στοιχεία του κτιρίου:

Α. Το κεντρικό αίθριο – «αγκαλιά» που αποτελεί έναν συλλογικό «πυκνωτή» παιχνιδιού και δημιουργικών δράσεων

Β. Τα επιμέρους αίθρια,  χώρους παιχνιδιού και καλλιέργειες στην πρασιά – η γη αποτελεί παιδαγωγικό υπόβαθρο δραστηριοτήτων

Γ. Την ευμεταβλητότητα του χώρου και τα ελαφριά όρια που διαμορφώνουν την επιθυμητή ενοποίηση αιθουσών

Δ. Τα εμβληματικά μορφολογικά στοιχεία: Ο πύργος, η πτέρυγα, ο κύβος, η στέγη

Διαμορφώνεται ένας μικρής κλίμακας προστατευμένος υπαίθριος κεντρικός «πυκνωτής» που συμβάλλει στην καλλιέργεια της κοινωνικότητας των παιδιών,  αλλά και στην -όσο το δυνατόν- μεγαλύτερη σχέση τους με την γη, την φύση, την έννοια της υλικότητας.

Γύρω από την αυλή -κεντρικό αίθριο- αναπτύσσονται με σαφή χωρική αλληλουχία και ροϊκότητα οι επιμέρους λειτουργικές ενότητες. Οι μικρές αυλές-αίθρια ανάμεσα στις αίθουσες απασχόλησης εξασφαλίζουν σε συνδυασμό με την πρασιά τη συνεχή λειτουργική και οπτική σχέση των νηπίων αλλά και των βρεφών με τον υπαίθριο χώρο και τον κατάλληλο προσανατολισμό ιδανικού φωτισμού και αερισμού ανάλογα με τις εποχές του χρόνου.

Σημαντικό χαρακτηριστικό στην σχέση χώρου και εφαρμογής ποικιλίας παιδαγωγικών συστημάτων αποτελεί η ευμεταβλητότητά του μέσω κινούμενων πάνελ. Στην πτέρυγα των αιθουσών απασχόλησης νηπίων και βρεφών, αλλά και στον χώρο πολλαπλών χρήσεων παρέχεται από τα ίδια τα σχεδιαστικά τους χαρακτηριστικά, η δυνατότητα της μεταβολής τους ανάλογα με τις εκπαιδευτικές ανάγκες.

Μια ακόμη συνθετική επιλογή αποτελεί η σήμανση βασικών λειτουργικών ενοτήτων με εμβληματικά μορφολογικά στοιχεία (τον πύργο, την πτέρυγα, τον κύβο, την στέγη). Η σήμανση αυτή καλλιεργεί την άμεση κατανόηση του χώρου από τους μικρούς χρήστες και τους δασκάλους τους, αλλά και την νοητική του σύνδεση με την έννοια της κατοίκησης, έννοια με την οποία ακόμη και τα βρέφη είναι ήδη ενστικτωδώς εξοικειωμένα.

Η ιδέα της στέγης λειτουργεί συμβολικά τονίζοντας την δομή της εσώστροφης, αιθριακής σύνθεσης και παράλληλα ενοποιεί τις επιμέρους ενότητες, καθώς όλα τα μικρά παιδιά νιώθουν ότι «βρίσκονται κάτω από την ίδια στέγη». Ταυτοχρόνως, η ενιαία κεκλιμένη οροφή αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο βιοκλιματικού σχεδιασμού. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο μιας συνθετικής προσέγγισης με σεβασμό στην αειφόρο ανάπτυξη επιχειρήθηκε να διατηρηθούν όσα περισσότερα υπάρχοντα δέντρα γίνεται.

Συνθετικά χαρακτηριστικά της λύσης όπως, η «κλιμακωτή» τομή του αιθρίου και το άνοιγμα προς τον ουρανό και η τοποθέτηση στην στέγη φωτοβολταϊκών πανέλων συμβάλλουν προς σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας.

Τέλος, η έννοια της υλικότητας σε αναφορά με την φυσική απτική σχέση των παιδιών με το περιβάλλον που «κατοικούν» έχει παιδαγωγική σημασία. Στην σύνθεση εφαρμόζεται η χρήση του δόμου σε διάφορα συνθετικά στοιχεία, δηλαδή ενός εμφανούς έγχρωμου τούβλου ή τσιμεντόλιθου και διάτρητων claustra. Το στοιχείο του δόμου έχει ειδικά νοητική αναφορά στα παιδικά παιχνίδια, σε στοιχεία module, lego ή κυβάκια ανάλογου δομικού χαρακτήρα.

Τα εσωτερικά χωρίσματα – πανέλα είναι ελαφριά και μεταλλάξιμα για την προσαρμογή τους σε διαφορετικές παιδαγωγικές ανάγκες. Όλα τα υλικά στα δάπεδα (και σε κατακόρυφα στοιχεία)  είναι «μαλακά» ώστε να είναι ασφαλή για τα παιχνίδια των μικρών παιδιών. Επίσης, έχουν μια γήινη, χθόνια υλικότητα σε θερμά χρώματα -όπως ώχρα, ανοιχτό κεραμιδί κτλ. τονίζοντας την σχέση του κτιρίου με τη γη και την βιοκλιματική του συμπεριφορά.

Στοιχεία έργου:

Έργο: ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΠΑΠΑΓΟΥ
Κατηγορία: Συμμετοχή σε ανοιχτό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών
Ομάδα μελέτης: Τσιράκη Σοφία, Μαστρογιαννοπούλου Δέσποινα, Σκορδίλη Χρύσα, Τσέλου Δανάη
Συνεργάτες σπουδαστές αρχιτεκτονικής: Λαζάρου Κυριάκος, Μαρκουλιδάκης Γιώργος, Περικλέους Μαρίνα