DESIGN ΣΤΗΝ SERPENTINE GALLERY
Από το 2000 η Serpintine Galery έχει γίνει πεδίο δημιουργίας γνωστών αρχιτεκτόνων που καλούνται ετησίως να σχεδιάσουν το στέγαστρο, που βρίσκεται στον κήπο της. Φέτος για πρώτη φορά το design μπήκε και μέσα και στη γκαλερί. Η έκθεση απέσπασε τα θετικότερα σχόλια και αποδεικνύει το ρόλο του design ως φορέα πολιτισμού.Μπαίνοντας στον κύριο χώρο της γκαλερί, εκεί που από το 1970 έχουν φιλοξενηθεί-μεταξύ άλλων- εκθέσεις των: Man Ray, Henry Moor, Andy Warhol, Paula Reg, Bridget Ritley, Damien Hirst, Jeff Koons, στο χώρο που το 1995 η Tilda Swinton έμενε καθημερινά κλεισμένη μέσα σε μια γυάλινη καμπίνα για το έργο ‘Maybe’ της Cornelia Parker, συναντάει μια μπαταρία αυτοκινήτου με την ένδειξη ‘BATTERY’. Δεξιά βλέπει ένα φωτιστικό δαπέδου με την ένδειξη ‘LAMP’.
Τα αντικείμενα που έχει επιλέξει ο επιμελητής Konstantin Grcic είναι 43. Κάθε ένα από αυτά στέκεται αυτόνομα απέναντι σε κάποια καθημερινή μας ανάγκη. Το κοινό τους χαρα- κτηριστικό είναι το γεγονός ότι είναι όλα σχεδιασμένα την τελευταία δεκαετία και έχουν παραχθεί σε αντίτυπα από 10 έως 10 χιλιάδες. Είναι όλα αληθινά αντικείμενα, κανένα δεν είναι πρωτότυπο και υπάρχουν παντού, γεγονός που δηλώνει και ο τίτλος της έκθεσης DESIGN REAL. Κάποια από αυτά είναι έργα γνωστών σχεδιαστών: ένα ζευγάρι παπούτσια σχεδιασμένα από Zaha Hadid, μια καρέκλα από τον Jasper Morrison, μια βαλίτσα από τον Ross Lovengrove. Σε άλλα ο σχεδιαστής είναι άγνωστος: ένα δοχείο σε σχήμα ρόδας που χρησιμοποιείται στην Αφρική για τη μεταφορά νερού, ένας κάδος ανακύκλω- σης, ένα φως αυτοκινήτου.
ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ, ΚΡΑΝΟΣ, ΚΡΕΒΑΤΙ
Ο επιμελητής ανέλαβε και το exhibition design μαζί με τους designers Alex Rich και Jürg Lehni από την εταιρία Field Trip. Πήραν την γενναία απόφαση να μην τοποθετήσουν τα προϊ- όντα με τη συγκεκριμένη λογική που συναντά κανείς σε μια έκθεση: τη χρονική σειρά του έτους παραγωγής, τη χρήση τους, την χώρα προέλευσης ή κάτι ανάλογο. Η αφήγηση που υπηρέτησαν είναι μάλλον παράλογη στην πρώτη ανάγνωση. Όμως βλέποντας κανείς την έκθεση τελικά κοιτά τα αντικεί- μενα με τον τρόπο που θα τα συναντήσει και στην καθημερι- νότητα. Τυχαία. Στην έκθεση επίσης δεν υπάρχουν συνοδευτικά κείμενα, πλην των τίτλων των εκθεμάτων, που είναι δεν είναι κάτι παραπάνω από την ειλικρινή δήλωση τoυ τι είναιτο καθένα, στην πλειονότητα των περιπτώσεων μια μόνο λέ- ξη: παπούτσια, κράνος, κρεβάτι, παγκάκι, μαχαίρι, παιχνίδι, τραπέζι κ. ά. Ο επιμελητής επιβάλλει στον επισκέπτη περισσότερο να κοιτάξει το αντικείμενο, σκέψη που είναι ενδιαφέρουσα αν αναλογιστεί κανείς πόση ώρα περνάμε διαβάζοντας τα συνοδευτικά κείμενα και πόση ώρα τελικά κοιτάμε το ίδιο το έργο. Κάτι τέτοιο στηρίζεται φυσικά και στην παραδοχή ότι όλα αυτά τα αντικέιμενα είναι στην διάθεσή μας σε κα- θημερινή βάση. Αυτό είναι κάτι που επισημαίνει η απουσία περιγραφής που επέλεξε ο Grcic και οι συνεργάτες του. Το καλό design δεν χρειάζεται επεξήγηση. Λεπτομέρειες σε βάθος για κάθε αντικείμενο βρίσκει κανείς στο site
της έκθεσης www.design-real.com. Το ίδιο το site αποτελεί μια βάση δεδομένων με πληροφορίες σε βάθος για το κάθε αντικείμενο πολύ περισσότερες από όσες θα μπορούσε να δει σε οποιαδήποτε έκθεση. Έχει σχεδιαστεί από την Filed Trip από υπό την επιμέλεια του Crcic, αντιμετωπίστηκε σαν μια αυτόνομη έκθεση και παρουσιάζει εντυπωσιακά μεγάλη επισκεψιμότητα.
ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΟΡΑΤΑ
Η σκέψη πίσω από την έκθεση είναι απλή, γεγονός που καταλαβαίνεις από την αρχή, έστω και αν μαθημένος από τα πολύπλοκα νοήματα κάνεις στο μυαλό σου όλο το δρόμο ψά- χνοντας κάτι κρυμμένο το οποίο όμως δεν υπάρχει.
Ο Konstantin Grcic στην διάλεξη που έδωσε για την έκθεση στο Victoria & Albert Museum (και παρακολούθησε το +design) είπε: ‘Δεν υπήρχε κάτι πολύπλοκο στο μυαλό μου. Ήθελα να βγάλω τα αντικείμενα από εκεί που βρίσκονται εκεί που δη- λαδή δεν τα κοιτάμε καθόλου. Στο φυσικό τους περιβάλλον τα θεωρούμε δεδομένα, μέσα στην γκαλερί, αποκομμένα από όλα, γίνονται ορατά. Ήθελα ο επισκέπτης να τα ‘ξαναδεί’ και να καταλάβει πως είναι σχεδιασμένα με προσοχή, πως καλύ- πτουν ανάγκες, πως απαντούν ερωτήματα, πως εξυπηρετούν, προσαρμόζονται, ζουν μαζί μας και ακολουθούν τον τρόπο που ζούμε σήμερα. Αυτό πιστεύω για το design εν γένει. Πως δηλαδή δεν είναι μελλοντολογικό δεν είναι αυτό που μας πά- ει μπροστά. Εμείς το οδηγούμε. Τώρα. Με τις ανάγκες που έχουμε. Περισσότερο προσπάθησα να υπενθυμίσω στο κοινό,ανατρέχοντας στη χρήση των αντικειμένων, να σκεφτεί πως η ζωή δεν έχει μόνον έναν δρόμο και μια αφήγηση, αλλά πολλές ερμηνείες και πολλές διαφορετικές έννοιες. Είναι πεποίθησή μου πως είναι πιο πλούσια σε νοήματα, σε αξίες, σκέψη και επίπεδα και το design είναι η ορατή απόδειξη αυτού. Αυτό είναι και το αισιόδοξο μήνυμα σε μια εποχή που συνηθίσαμε να τα ισοπεδώνουμε όλα και δεν είμαστε αισιόδοξοι πια για τίποτα. Η χρονική συγκυρία ήταν, δυστυχώς, καταπληκτική.
ΑΠΟ ΤΑ ΙΔΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥΣ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ
Το product design σήμερα δείχνει να εκτείνεται σε πολύ ανοιχτό πεδίο. Από τη μια σχεδιάζονται συνέχεια παρεμφερή προϊόντα μαζικής παραγωγής. Συχνά δημιουργούνται επειδή υπάρχουν τα διπλανά τους και όχι απαραίτητα επειδή πρέπει να καλύψουν μια νέα ανάγκη του καταναλωτή. Συνωστίζονται δηλαδή σε μια ήδη μακριά αλυσίδα. Χαρακτηριστικό παρά- δειγμα είναι τα εμφιαλωμένα νερά. Συνέχεια εμφανίζονται και άλλα σε διαφορετικές συσκευασίες.
Στον αντίποδα αυτού σχεδιάζονται προϊόντα που πωλούνται σαν έργα τέχνης, εκτίθενται σε ειδικούς χώρους και απευθύνονται κυρίως σε συλλέκτες. Ο Grcic χωρίς να απαξιώνει τον πολύπλευρο ρόλο του design και όλες του τις νέες ή μη εκφάνσεις, μας επαναφέρει στο μεσαίο σημείο αυτής της διαδρομής, στο επίκεντρο και την αφετηρία της ύπαρξης του design. Εκεί που τα προϊόντα σχε- διάζονται όταν είναι χρήσιμα, για να δίνουν λύσεις και για vα εξυπηρετούν. Στα αντικείμενα που λόγω της χρήσης και μόνο γίνονται μέρος της καθημερινότητάς μας και κατ’ επέ- κταση της κουλτούρας μας.
Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Δεν είναι εύκολο να πει κανείς σε ποιόν απευθύνεται η έκθε- ση. Στην Serpintine Gallery δεν πληρώνεις εισιτήριο, οπότε σίγουρα μπορεί κανείς να μπει χωρίς δεύτερη σκέψη μετά από τη βόλτα του στο Hyde Park όπου βρίσκεται.Το design επιτρέπει στον καθένα ή ο καθένας νιώθει την άνε- ση να σταθεί απέναντί του κριτικά. Δεν δημιούργησε ποτέ φόβο και αμηχανία όπως έχει κάνει σε κάποιους κατά καιρούς η τέχνη. Μπροστά σε ένα έργο τέχνης μπορεί να κάτσουμε βουβοί. Ένα προϊόν design μας επιτρέπει οποιαδήποτε μορ- φασμό. Αυτό είναι και το νέο στοιχείο που επισκέπτεται μαζί με το κοινό τη συγκεκριμένη γκαλερί.
Η εξήγηση είναι μάλλον ορατή και σε κάνει να την αναλογι- στείς αυτή η έκθεση: Όλοι έχουμε καθίσει σε μια πολυθρόνα, σε μια θέση αεροπλάνου, όλοι έχουμε φορέσει ένα ζευγά- ρι παπούτσια, ένα κράνος, έχουμε κρατήσει ένα δοχείο με νερό, έχουμε οδηγήσει ένα αυτοκίνητο. Όλοι μπορούμε να σχολιάσουμε.
Αυτός είναι και ο συμβολισμός των των αντικειμένων που για δυο μήνες πήραν τη θέση των έργων τέχνης σε έναν χώρο με τέτοια ιστορία. Το design είναι στα χέρια μας, έχει άμεση σχέση με τη στιγμή στην οποία δημιουργείται, υπάρχει για να καλύψει μια ανάγκη μας, εμφανίζεται την δεδομένη στιγμή που το χρειαζόμαστε, είναι για όλους και μπορούμε να τοπο- θετηθούμε μαί του κυρίως όταν το προσέξουμε καλύτερα.Konstantin grcic
O Konstantin Grcic γεννήθηκε το 1965 και είναι industrial designer. Το 2001 το φωτιστικό MAYDAY που σχεδίασε απέσπασε το βραβείο ‘Compasso d’Oro’ κορυφαία διάκριση βιομηχανικού σχεδιασμού. Έργα του ανήκουν στις μόνιμες συλλογές σημαντικών μουσείων: ΜοΜα / Νέα Υόρκη, Centre Georges Pompidou / Παρίσι, Die Neue Sammlung / Μόναχο. Το 2005 κυκλοφόρησε μονογραφία για τη δουλειά του από τον εκδοτικό οίκο PHAIDON Press.Στη διάλεξη για την έκθεση είπε πως θα ήθελε να είναι ο (ανώνυμος) σχεδιαστής ενός δοχείου για νερό, γιατί πιστεύει πως η μεγαλύτερη επιτυχία του designer είναι το απαραίτητο αντικείμενο.
DESIGN REAL. 43 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΒΡΙΣΚΟΥΝ ΘΕΣΗ ΣΕ ΜΙΑ ΓΚΑΛΕΡΙ.
DESIGN REAL. 43 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΒΡΙΣΚΟΥΝ ΘΕΣΗ ΣΕ ΜΙΑ ΓΚΑΛΕΡΙ.