Design talks ∴ Η ιστορία αλλιώς / όταν το μουσείο αλλάζει

Το 2012 το μουσείο Kunsthistorisches στη Βιέννη, εγκαινίασε μία νέα σειρά εκθέσεων όπου γνωστές προσωπικότητες του χώρου της τέχνης καλούνταν να παρουσιάσουν τη δική τους προσωπική επιλογή αντικειμένων από τη συλλογή του μουσείου. Η συνολική συλλογή του μουσείου αποτελείται από
περισότερα από 4 εκ. αντικείμενα, και μία έκταση περιόδου που καλύπτει περίπου ιστορία 5 χιλιάδων χρόνων.

H τρίτη σε σειρά έκθεση που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη, έχει επιμεληθεί από τον σκηνοθέτη Wes Anderson και τη σύντροφο του, συγγραφέα και εικονογράφο Juman Malouf, με τη βοήθεια του Jasper Sharp (Kunsthistorisches Museum) και Mario Mainetti (Fondazione Prada). Η έκθεση τελείται επί της συνεργασίας μεταξύ του μουσείου Kunsthistorisches της Βιέννης και του Fondazione Prada.
Ο Anderson και η Malouf, σε συνεργασία με την ομάδα του μουσείου συνέλλεξαν πάνω από 400 αντικείμενα από τις 14 συλλογές του μουσείου, ανάμεσα τους Αιγυπτιακά και Ελληνικά αντικέιμενα, πίνακες, συλλογές νομισμάτων και ιστορικών μουσικών οργάνων, αλλά και κομμάτια από το Theatermuseum, το Weltmuseym, το Imperial Carriage Museum και το Scholls Ambras Innsbruck.

Το αποτέλεσμα της συνύπαρξης αυτών των αντικειμένων έχει ονομαστεί “Spitzmaus Mummy in a Coffin and other Treasures”. Η επιλογή και η τοποθέτηση των “θησαυρών”- από το αρχαιότερο, ένα κολιέ από κεραμικές χάντρες της Αρχαίας Αιγύπτου, στο πιο πρόσφατο, μία ξύλινη μαϊμού σκαλισμένη στην Ινδονησία σχεδόν 5000 χρόνια αργότερα – θέλησε να υποδηλώσει και να δώσει έμφαση στο θεαματικό εύρος, το βάθος, την ιστορία και την πολυπλοκότητα των συλλογών του Μουσείου.

H έκθεση σχεδιάστηκε με την ταπεινή φιλοδοξία ότι οι ασυνήθιστες ομαδοποιήσεις και διαρρύθμιση των έργων θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη μελέτη της τέχνης και της αρχαιότητας με μικρές, ίσως και ασήμαντες χειρονομίες, αλλά σίγουρα αξιοπροσεκτους τρόπους για τις μελλοντικές γενιές.

Οι επιμελητικές αποφάσεις και οι μεθόδοι που επιλέχθηκαν για τη διαρρύθμιση των επιλεγμένων εκθεμάτων, δεν ανταποκρίνονται σε κανόνες ιστορικής χρονολογικής ταξινόμησης, αλλά επιθυμούν να προσφέρουν μία εναλλακτική εξιστόρηση μέσω της συνδιαλλαγής των διαφορετικών αντικειμένων.

Σύμφωνα με τους ίδιους τους επιμελητές η τοποθετηση ενός σμαραγδένιου αγγείου του 17ου αιώνα σε ένα περιορισμένο χώρο, απέναντι από το φωτεινό πράσινο κοστούμι από μία θεατρική παραγωγή του έργου “Ηedda Gabler” το 1978, προσδοκεί να επιστήσει την προσοχή στις μοριακές ομοιότητες μεταξύ
των εξαγωνικών κρυστάλλων και του μεταξιού Shantung. Ένα κουτί για την αποθήκευση ισπανικών περούκων, βρίσκεται δίπλα σε μια θήκη για την αποθήκευση του στέμματος του βασιλιά της Ιταλίας, καθώς η κατασκευή τους συνδέεται άμεσα με την κατασκευαστική καινοτομία του μεντεσέ.

Ο πειραματισμός των επιμελητών στη συγκεκριμένη έκθεση, επιτυχημένος ή μη, μπορεί τουλάχιστον να εξυπηρετήσει στον αποκλεισμό ορισμένων υποθέσεων, συμβάλλοντας στη μεθόδοδολογία της ιστορίας της τέχνης, μέσω της διαδικασίας δοκιμής και λάθους.

Η χειρονομία του μουσείου, παρά το όποιο αισθητικό ή ιστορικά αξιόλογο αποτέλεσμα των εκθέσεων, θέτει ερωτήματα ως προς το σύγχρονο ρόλο της επιμέλειας μίας έκθεσης, και τη θέση του επιμελητή σε ένα θεσμοθετημένο χώρο. Είναι μία κίνηση που πρέπει να εκτιμηθεί για τον επαναπροσδιορισμό
που επιχειρεί ή ασυναίσθητα προκαλεί, των παραδοσιακών και συντηρητικών ρόλων του επιμελητη και κατ’επέκταση του μουσείου. Ξεφεύγοντας από τον παραδοσιακό τρόπο παρουσίασης έργων και ιστορίας, το αποτέλεσμα είναι μία μοναδική αφήγηση.

Η διεύρυνση των εκφάνσεων που μπορεί να πάρει μία έκθεση ιστορικών αντικειμένων, και των αφηγήσεων που μπορεί να παραλάβει, συμβάλλει παράλληλα και στη διεύρυνση της έννοιας του μουσείου,το οποίο μπορεί να αποτελέσει και να χρησιμοποιηθεί ως ένα δραστικό εργαλείο στη πόλη και την κοινωνία, και να απαλλαχτεί από το ρόλό του, ως αυθεντία μίας και μοναδικής αφήγησης της ιστορίας.