Στην οδό Σολωμού στα Εξάρχεια, μια γειτονιά που τα τελευταία χρόνια υπόκειται έναν συχνά βίαιο ‘εξευγενισμό’ (gentrification) η Έλλη Αθανασιάδου τoυ Space is around us σχεδιάζει  έναν χώρο φιλοξενίας μεσογειακού κρύου φαγητού και ποικιλιών βιολογικών κρασιών μικρών παραγωγών.

Σε έναν low profile δρόμο που φιλοξενεί κυρίως παραδοσιακά μαγειρεία βασική αρχή σχεδιασμού αποτέλεσε η ομαλή ένταξη της πρότασης στην αυθεντικότητα της περιοχής και η ‘επέκταση’ του αστικού δημόσιου ιστού στο εσωτερικό του μπαρ. Στοιχεία όπως το κόκκινο χρώμα μιας πινακίδας ‘Ρεκτιφιέ’ στην απέναντι πολυκατοικία, ένα χτιστό παγκάκι-κάθισμα για τους επισκέπτες του χώρου καθώς και η ανάδειξη της αυθεντικότητας των υλικών του κτιρίου συνετέλεσαν στην ένωση του ιδιωτικού με το δημόσιο χώρο, που σε μια γειτονιά όπως τα Εξάρχεια κατέχει ιδιάζουσα ιστορική σημασία.

Έναυσμα της συνθετικής διαδικασίας υπήρξε η ανάγκη δημιουργίας μιας τρισδιάστατης προθήκης ετικετών και άλλων προϊόντων με σκοπό την ανάδειξη της μεσογειακότητας της πρωτοβουλίας του δημιουργού του χώρου που δεν είναι ένα συμβατικό μπαρ, αλλά ένας χώρος γευσιγνωσίας και κατάδυσης σε μεσογειακές μυρωδιές και εικόνες.

Ένας τρισδιάστατος κάνναβος από άβαφο μαύρο σίδερο οργανώνει έναν μικρό χώρο μόλις 40τμ ενώ τα προιόντα φοντάρονται από μία κουρτίνα στο βαθύ κόκκινο των κρασιών προσδίδοντας κάποια θεατρικότητα στον διπλού ύψους χώρο.

Το μαύρο σίδερο στην πρωτόλεια μορφή του συνοδεύεται από την ανάδειξη τον υποστυλωμάτων μιας πολυκατοικίας της δεκαετίας του ‘60 στο αυθεντικό τους υλικό, το εμφανές μπετόν, οι οποίες δίνουν παράλληλα έναν χωρικό ρυθμό.

Ένα χειροποίητο ισπανικό πλακάκι με αδρή επιφάνεια επιλέχθηκε για την επένδυση τόσο του επίπλου μπαρ όσο και του παγκακιού-καθίσματος δίνοντας μια υλική συνοχή στο σύνολο της σύνθεσης. Το ξύλο τόσο του επίπλου μπαρ όσο και των ραφιών αποθήκευσης των μπουκαλιών έχει βαφτεί με βερνίκι στο ίδιο βαθύ κόκκινο αφήνοντας εμφανή τα νερά του ξύλου. Σημαντικό στοιχείο της υλικότητας της πρότασης αποτέλεσε η αποκατάσταση του ενός τοίχου στο αρχικό υλικό πλήρωσής του, την πέτρα.

Ο ανασχεδιασμός υπαρχόντων κτιρίων άλλωστε συνιστά έναν ζωντανό οργανισμό και παρότι ως αρχιτέκτονες δεν υπήρχε στην αρχική μας πρόθεση η φυσική πέτρα, η ανάδειξη του υλικού κατά τη φάση των καθαιρέσεων επανατροφοδότησε την αρχική αρχιτεκτονική πρόταση. Ανοξείδωτο σίδερο επιλέχθηκε για το εξωτερικό έπιπλο μπαρ ενώ ως στοιχείο πλήρωσης το υαλότουβλο σε ορθογώνια διατομή ως συνέχεια του ορθογώνιου κανάβου της μεταλλικής προθήκης, ενισχύοντας περαιτέρω τη συνέχεια εσωτερικού και εξωτερικού χώρου.

Λόγω του ιδιαίτερα στενού πλάτους του χώρου προτάθηκαν τραπεζάκια κινητά που τοποθετούνται επί του πάγκου-καθίσματος προς οικονομία χώρου και χάριν βελτιστοποίησης της κίνησης των χρηστών στο στενό διάδρομο. Η όψη του χώρου διατηρεί την υπάρχουσα επένδυση μαρμάρου και δε φέρει κάποια σήμανση προς σεβασμό της μη εμπορικότητας των δρόμων των Εξαρχείων και προς αποφυγή κανονικοποίησης της εμπορευματοποίησης των δρόμων μιας τόσο ευαίσθητης περιοχής.

Το όνομα του μαγαζιού ‘Bocas’ σημαίνει στα ισπανικά ‘Στόματα’ και καλεί το χρήστη να γευτεί μεσογειακά αρώματα και να δημιουργήσει εικόνες από την Ισπανία, την Ελλάδα και άλλες χώρες της Μεσογείου. Στη φωτογράφιση του έργου έχει δοθεί επί τούτου μία θεατρικότητα με σκοπό να αναδειχθεί η ανάγκη επαναπροσδιορισμού των εμπορικών χώρων αναψυχής σε χώρους που σέβονται το περιβάλλον που τους φιλοξενεί και που ο χρήστης μπορεί να τους οικειοποιηθεί διατηρώντας τη συνέχεια με το δημόσιο χώρο κατά το δυνατόν πιο ανέπαφη.

Στοιχεία έργου
Τίτλος έργου: Bocas wine bar
Τυπολογία: Εμπορικό
Τοποθεσία: Σολωμού 34, Εξάρχεια, Αθήνα
Χρονολογία έργου: 2023
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Έλλη Αθανασιάδου (Αρχιτέκτονας), Δημιουργός του Space is around us
Κατασκευή: Έλλη Αθανασιάδου
Φωτογραφία: Δημήτρης Σιδηροκαστρίτης
Art Direction: Έλλη Αθανασιάδου
Μοντέλo: Αλέξανδρος Πιεχόβιακ (Ηθοποιός)
Kείμενο: Έλλη Αθανασιάδου

In Solomou street in Exarchia, a neighbourhood which during the recent years has undergone an often violent process of gentrification, Elli Athanasiadou of Space is around us  designs a space hosting mediterranean cold cuts and several varieties of biological wines made by local producers.

In a low profile street which hosts mainly traditional cookhouses, our main design principle was the contextualisation into the authenticity of the region while ‘extending’ the public urban fabric to the interior of the bar. Elements like the red colour of a vintage garage on the opposite side of the street, a built-in bench serving the visitors of the space as well as highlighting the originality of the existing building materials contribute to the continuity between private and public space, which in the neighbourhood of Exarchia holds an important historical position.

The functional need for the creation of a three dimensional exhibition of wine bottles and other local products was the start of the synthetic process, pointing out the mediterranean essence of the initiative of the creator of the space which is not just a conventional bar but rather an experience tasting space and diving into the familiarity of mediterranean smells and images. Α 3d grid made out of black iron neutrally varnished organises a small space of 40 sqm while a wine red curtain creating a background to the products exhibited offering theatricality to the double height space.

The black iron in its primal state is combined with the columns of the ‘60s building block to their original material, raw concrete, which offer at the same time a spatial rhythm. A Spanish hand-made tile with a tactile surface has been chosen for the bar tiling as well as for the bench on the opposite side giving a material continuity to the space. The wooden surface of the bar and the bottles storage shelves has been varnished wine red as well letting the wood water visible.

An important element of the materiality of the space has been the revelation of the original building material of one of the walls, natural stone. The redesign of existing buildings is considered for us a living organism, so even though natural stone was not included in our initial design intention, the old material during the removals construction phase has refuelled the design process. Stainless steel has been used for the external bar while as a building material for the facade rectangular glass brick has been chosen to match the proportions of the orthogonal 3d metallic grid, strengthening the indoors-outdoors continuity.

Due to the very narrow width of the space, small movable tables have been placed on top of the bench giving space to users to move freely through the corridor. The main facade has preserved the marble covering and no signage has been placed respecting the non-commerciality of the streets of Exarchia and avoiding the normalisation of the commercialisation of the streets of such a historically sensitive area. The name of the bar ‘Bocas’ means in Spanish ‘Mouths’ inviting the user to taste mediterranean smells and to create images from Spain, Greece and other Mediterranean countries. A theatricality has deliberately been given to the photoshooting of the project in an attempt to redefine the commercial recreation spaces into spaces which respect their context and which the user will be able to be familiarised with by keeping the continuity with the open public space as intact as possible.

Facts & Credits 
Project title: Bocas, wine bar
Typology: Commercial
Location: Solomou 34, Exarchia, Athens
Project year: 2023
Architectural Design: Elli Athanasiadou (Architect), Creator of Space is around us  
Construction: Elli Athanasiadou
Photography: Dimitris Sidirokastritis
Model: Alexandros Piechowiak
Text: provided by the architects


RELATED ARTICLES