Με την ευκαιρία της ολοκλήρωσης των δράσεων της ECOWEEK 2021, σε φυσικό χώρο στην Αίγινα και διαδικτυακά, και με αφορμή την επέτειο των 15 ετών από την ίδρυση του θεσμού, ο πρόεδρος και συντονιστής της ECOWEEK, Ηλίας Μεσσίνας, διδάκτωρ μηχανικός χωροταξίας, αρχιτέκτονας, πολεοδόμος και σύμβουλος αειφορίας και δημόσιας διαβούλευσης, μίλησε στο Archisearch για την ιστορία, τη φιλοσοφία και τους στόχους του οργανισμού καθώς και για το πως ο σχεδιασμός οφείλει να συνδέεται στενά με την αειφόρο καινοτομία.
Καλωσήρθατε στο Archisearch κ. Μεσσίνα. Θα θέλαμε να μας πείτε αρχικά πώς ξεκίνησε η ECOWEEK.
Γειά σας και ευχαριστώ για την πρόσκληση. Η ECOWEEK είναι μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε την εποχή που ήμουν φοιτητής στο διεπιστημονικό πρόγραμμα του ΕΜΠ «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» και στο οποίο για πρώτη φορά αντιλήφθηκα το εύρος και το μέγεθος του προβλήματος, αυτού που ονομάζεται «κλιματική κρίση».
Στο πλαίσιο λοιπόν αυτής της «διαφώτισης» θα έλεγα, αποφάσισα να κάνω και εγώ κάτι, να βάλω και εγώ το λιθαράκι μου ώστε να προωθούμε τη λύση και όχι να διαιωνίζουμε το πρόβλημα. Έτσι δημιούργησα για πρώτη φορά την Εβδομάδα Οικολογίας στην Αίγινα το 2005. Μία εβδομάδα με οικολογικές δραστηριότητες για όλες τις ηλικίες και ενδιαφέροντα. Από εργαστήριο κατασκευής ηλιακών φούρνων, μέχρι επίσκεψη στη βιοκλιματική κατοικία «Ήλιος 3» του Αλέξανδρου Τομπάζη στη Πέρδικα και test-drive του υβριδικού Prius της ΤΟΥΟΤΑ στους δρόμους της Αίγινας.
Η Εβδομάδα Οικολογίας επαναλήφθηκε το 2006. Η προσέλευση ήταν πολύ μεγάλη, λόγω της δίψας του κόσμου για πληροφόρηση πάνω στα θέματα αυτά. Έτσι είχαμε στο κοινό όχι μόνο Αιγινήτες, αλλά και Αθηναίους και επισκέπτες από την Κύπρο, που στη συνέχεια μας κάλεσαν να επαναλάβουμε την Εβδομάδα Οικολογίας και στο Δήμο Λάρνακας.
Έτσι σιγά σιγά, η ECOWEEK διεύρυνε τη δράση της πέρα από τα όρια της Αίγινας και σύντομα και της Ελλάδας, πραγματοποιώντας εβδομάδες οικολογίας σε 17 χώρες – μεταξύ αυτών και στο Ισραήλ, Ιταλία, Δανία, Αγγλία, Σερβία, Πολωνία, Τουρκία και αλλού.
Τι είναι η ECOWEEK;
Η ECOWEEK ξεκίνησε ως προσωπική μου πρωτοβουλία και στη συνέχεια πήρε τη μορφή αστικής μη-κερδοσκοπικής εταιρείας με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος και τη συμμετοχή του κοινού στην προώθηση των αρχών της περιβαλλοντικής και κοινωνικής αειφορίας μέσα από τον σχεδιασμό.
Στις ημερίδες και εργαστήρια σχεδιασμού της ECOWEEK έχουν συμμετάσχει πρωτοπόροι στον αειφορικό σχεδιασμό, πολλοί από τους οποίους σήμερα καθορίζουν τις παγκόσμιες πρακτικές.
Μεταξύ αυτών και ο Ken Yang («ο αρχιτέκτονας των πράσινων ουρανοξυστών»), ο βραβευμένος με το βραβείο Pritzker, Shigeru Ban, οι πολυβραβευμένοι Bjarke Ingels, Kengo Kuma, Diebedo Francis Kere και πολλοί άλλοι, παρουσίασαν το έργο τους και συζήτησαν με τους φοιτητές και νέους αρχιτέκτονες για τον αειφορικό σχεδιασμό.
Το εντυπωσιακό τους έργο φιλοξενείται και στην πρώτη έκδοση της ECOWEEK Book#1: 50 Voices for Sustainability που κυκλοφόρησε το 2016 και μπορεί κανείς να παραγγείλει από το Αmazon.
Η ECOWEEK έχει φιλοξενήσει εκατοντάδες επώνυμους και μη αρχιτέκτονες και σχεδιαστές, ενώ στα εργαστήρια σχεδιασμού της ECOWEEK έχουν συμμετάσχει πάνω από 4500 φοιτητές και νέοι αρχιτέκτονες από 56 χώρες.
Μπορείτε να μας πείτε γιατί ECOWEEK;
Η κλιματική αλλαγή έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας και πλέον δεν μιλάμε για «αλλαγή» αλλά για «κρίση». Μία κρίση που, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι αποτέλεσμα του τρόπου που ζούμε – του συλλογικού lifestyle του πλανήτη – και έχει να κάνει με τον τρόπο που καταναλώνουμε, χτίζουμε, κατεδαφίζουμε και πετάμε. Σε μια εποχή πλούτου και αφθονίας αλλά και κρίσης στις αξίες και το σεβασμό στη φύση που υποστηρίζει τη ζωή πάνω στον πλανήτη.
Δεν είναι μόνο η άνοδος της θερμοκρασίας που κατά κύριο λόγο προκαλείται από την καύση ορυκτών καυσίμων. Δεν είναι μόνο οι πυρκαγιές που ολοένα γίνονται πιο έντονες και πιο καταστροφικές. Δεν είναι μόνο ο ορατός κίνδυνος να χαθεί η βιοποικοιλότητα, και μεταξύ άλλων και οι πολύτιμες μέλισσες, που χωρίς αυτές κινδυνεύουμε να χάσουμε την τροφή μας.
Τα προβλήματα που έχουμε δημιουργήσει και για τα οποία ήδη από τη δεκαετία του 1970 μας προειδοποιούν οι επιστήμονες, είναι τεράστια. Ένας πραγματικός «Κόπρος του Αυγεία» αν θέλουμε να το παρομοιάσουμε και με έναν από τους άθλους του Ηρακλή κατά τη μυθολογία. Όμως τα προβλήματα δεν είναι μόνο μεγάλα. Είναι και μικρά. Παραδείγματος χάριν, στην Αίγινα, ήδη φέτος αρχίσαμε, εκτός από τις στάχτες από τις πυρκαγιές της Αττικής, να βλέπουμε ολοένα και περισσότερα πλαστικά – και κυρίως μικροπλαστικά – στη θάλασσα.
Για μια μικρή οικονομία όπως αυτή της Αίγινας, που μεταξύ άλλων βασίζεται και στην υγεία της θάλασσας, των ακτών της και της ιχθυοτροφίας, τα μικροπλαστικά αποτελούν άμεσο κίνδυνο υποβάθμισης και πραγματικής καταστροφής.
Για όλα αυτά, αλλά και για πολλούς άλλους λόγους που αφορούν στην ανεξέλεγκτη ανθρωπογενή δραστηριότητα στον πλανήτη, δημιουργήθηκε η ECOWEEK για να φέρει τα θέματα αυτά στο προσκήνιο, για να ενημερώσει, να ευαισθητοποιήσει και να προωθήσει λύσεις φιλικές στο περιβάλλον.
Πώς ο σχεδιασμός συνδέεται με την αειφορία;
Ο πληθυσμός της γης αυξάνεται. Μέσα σε μία γενιά έχει διπλασιαστεί και σύντομα θα φτάσει τα 8 δισεκατομμύρια. Οι πόλεις αλλάζουν. Διογκώνονται. Πάνω από το 50% του πληθυσμού ζει σε πόλεις σήμερα και το 2050 θα φτάσει το 80%. Συνεπώς, αν θέλουμε να διατηρήσουμε το επίπεδο ευημερίας που ζούμε σήμερα, θα πρέπει να μειώσουμε την επιβάρυνση στον πλανήτη, χτίζοντας με τρόπο πιο φιλικό στο περιβάλλον και μειώνοντας το οικολογικό αποτύπωμα του κάθε νέου κτιρίου.
Ο μόνος τρόπος για να το επιτύχουμε είναι ακολουθώντας τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού και της αειφόρου δόμησης ή αειφορικού σχεδιασμού. Δηλαδή, τα κτίρια μας να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας, την παραγωγή αποβλήτων, την κατανάλωση φυσικών πόρων και να συμβάλουν στο να γίνονται οι πόλεις πιό φιλικές, πιό ασφαλείς και πιό ανθεκτικές στα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Πώς; Χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και παράγοντας περισσότερη ενέργεια από αυτή που καταναλώνουν. Πρασινίζοντας της ταράτσες, ώστε να συγκρατούνται οι καταιγίδες. Παράγοντας ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές επιτόπου. Διαλέγοντας υλικά που περιέχουν ένα μεγάλο ποσοστό ανακυκλώμενης πρώτης ύλης, με βάση τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, να είναι τοπικά και με περιβαλλοντική πιστοποίηση. Τα εργαλεία πιστοποίησης πράσινων κτιρίων δίνουν πολύ σαφείς οδηγίες και στόχους για τη βαθμολόγηση κάθε είδους κτιρίου. Αρκεί να τις ακολουθήσουμε με σοβαρότητα και δημιουργικότητα, ώστε η κάθε λύση να αποτελεί ευκαιρία για καλύτερο σχεδιασμό.
Πώς μπορεί ο αειφορικός σχεδιασμός προωθεί την καινοτομία;
Όσο περνάνε τα χρόνια βλέπω πώς επιλογές που έκανα ως αρχιτέκτονας πριν από 15 χρόνια με βάση τις αρχές του αειφορικού σχεδιασμού, παραμένουν ακόμη και σήμερα καινοτόμες και πρωτοποριακές. Ακολουθώντας τότε ως νεός αρχιτέκτονας, τις αρχές πρωτοπόρων στο χώρο του αειφορικού σχεδιασμού στην Ελλάδα, όπως ο πολυβραβευμένος αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης, και ο αγαπητός συνάδελφος Κώστας Τσίπηρας, εφάρμοσα σε κατοικίες στην Αίγινα, αλλά και αλλού τις αρχές τους βιοκλιματικού και αειφορικού σχεδιασμού.
Δηλαδή, σωστούς προσανατολισμούς προς το νότο, θερμομόνωση σε όλο το κέλυφος, θερμική μάζα, κουφώματα θερμοδιακοπής, παθητικό σκιασμό κυρίως στο νότο αλλά και προς ανατολή και δύση, παθητικό ηλιασμό για ‘δωρεάν’ θέρμανση από τον ήλιο το χειμώνα, φυσικό αερισμό για δροσισμό το καλοκαίρι, ηλιακό θερμοσίφωνα για ζεστό νερό τοποθετημένος με τρόπο που να μην φαίνεται, συλλογή βρόχινου νερού για πότισμα και αντιμετώπιση της ερημοποίησης, χρήση φωτοβολταϊκών, ενεργειακών τζακιών για θέρμανση με υψηλότερη απόδοση και εφαρμογή συστήματος αντλίας θερμότητας με αβαθή γεωθερμία.
Με την ευκαιρία του διεθνούς συνεδρίου της ECOWEEK στην Αίγινα φέτος, θυμήθηκα πάλι δύο από τις κατοικίες που σχεδίασα στην Αίγινα, τη μία στα Πλακάκια το 2004 και τη δεύτερη στην Αγ. Φανερωμένη το 2007. Στις κατοικίες αυτές εφάρμοσα μαζί με τους συνεργάτες μου, πολλές από τις παραπάνω αρχές. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.
Παραδείγματος χάριν, ελάχιστο κόστος για ηλεκτρικό ρεύμα σε σχέση με το μέγεθος της κατοικίας και την αποτελεσματική θέρμανση και δροσισμό. Την παροχή νερού από τη στέρνα, όταν το νερό στην Αίγινα κοβόταν. Άφθονο ζεστό νερό το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου με ελάχιστο κόστος και πολλά άλλα ωφέλη.
Το πιo εντυπωσιακό ήταν η δυνατότητα παραμονής σε διαμέρισμα που σχεδίασα την ανακαίνιση και αναβάθμισή του στα Ιεροσόλυμα. Όπου, εν μέσω blackout η θερμοκρασία στο διαμέρισμα παρέμεινε σε επίπεδο άνεσης για τρεις ολόκληρες μέρες ενώ έξω χιόνιζε! Δηλαδή, το διαμέρισμα ήταν τόσο καλά θερμομονωμένο που σε συνδυασμό με τη θερμική μάζα, συγκράτησε αρκετή θερμότητα για να διατηρήσει μια σταθερή θερμοκρασία, όταν όλα τα άλλα διαμερίσματα στο κτίριο είχαν προσωρινά εγκαταληφθεί από τους άλλους ενοίκους.
Oι δύο αυτές κατασκευές, αλλά και άλλες που σχεδίασα τα τελευταία 15 χρόνια ήταν πρωτοποριακές γιατί εφάρμοσαν τις αρχές του βιοκλιματικού και αειφορικού σχεδιασμού, όταν οι περισσότεροι συνάδελφοι δυστυχώς αδιαφορούσαν πλήρως για τα θέματα αυτά. Τότε ήταν καινοτόμες. Όμως, σήμερα είναι πλέον κοινές πρακτικές.
Μέχρι και επιδοτούμενες πρακτικές , όπως το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» που προσφέρει κίνητρα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών, εφαρμόζοντας πολλές από τις «καινοτομίες» που εφαρμόσαμε πριν από 15 χρόνια. Τότε ήταν κοινή λογική και καλή πρακτική. Σήμερα, οι λύσεις αυτές είναι πλέον ο μόνος τρόπος για να πετύχει η Ελλάδα τους φιλόδοξους στόχους που έχει θέσει η Ευρώπη. Μεταξύ άλλων και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990.
Σήμερα τα προγράμματα και επιδοτήσεις που δίνει η ΕΕ και το κράτος, προάγουν ουσιαστικά την καινοτομία σε ευρύτερη κλίμακα. Η προσπάθεια αυτή με στόχο την αναβάθμιση των ενεργοβόρων κτιρίων στην Ελλάδα, προσωπικά με κάνει πολύ αισιόδοξο. Αποτελεί πρωτοβουλία που έχει πολλαπλά οφέλη: όχι μόνο αποτελεί κινητήρια δύναμη για την αγορά, όχι μόνο θα βοηθήσει την Ελλάδα να πετύχει τους Ευρωπαϊκούς στόχους και διεθνείς δεσμεύσεις, αλλά θα ευνοήσει και τα νοικοκυριά να έχουν ένα καλύτερο επίπεδο ζωής με μεγαλύτερη εξοικονόμηση χρημάτων.
Η πανδημία επηρέασε το χαρακτήρα της δραστηριότητας της ECOWEEK και πώς;
Τα προγράμματα της ECOWEEK και κυρίως οι ημερίδες και τα εργαστήρια σχεδιασμού βασίζονται στη δια ζώσης εμπειρία, επίσκεψη στην τοποθεσία και πρόσωπο με πρόσωπο συνεργασία, διάλογο και συμμετοχικότητα. Άλλη είναι η εμπειρία όταν το εργαστήριο καλείται να δώσει λύσεις και πραγματοποιείται επιτόπου σε μια piazza στης Ρώμης ή ένα αστικό πάρκο στο Μιλάνο ή ένα ίδρυμα απεξάρτησης στην Κοπεγχάγη, όπου οι συμμετέχοντες φοιτητές δεν γνωρίζουν μόνο τον τόπο καλύτερα, αλλά και τους κατοίκους και την τοπική κοινότητα.
Με την πανδημία χρειάστηκε να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο συνάντησης, συνεργασίας και διεξαγωγής των εργαστηρίων. Παρόλο που χάσαμε την άμεση επαφή με τον τόπο και την κοινότητα, πλατφόρμες όπως το TEAMS και το ΖΟΟΜ Webinar μας βοήθησαν να επαναφέρουμε τη δραστηριότητά μας και όχι μόνο να ενωθούμε με την τοπική κοινότητα διαδικτυακά αλλά να αυξήσουμε και τη συμμετοχή του κόσμου σε εκπληκτικά επίπεδα.
Χωρίς τα έξοδα μετάβασης, οι διαδικτυακές εκδηλώσεις έφτασαν και τις 500 εγγραφές! Επίσης, να επαναφέρουμε λίγο από τη δια ζώσης συμμετοχική εμπειρία και στα εργαστήρια σχεδιασμού, χάρις στα ψηφιακά εργαλεία, τα whiteboards, share screen και τα tablet. Επιτρέποντας, έτσι στους συμμετέχοντες να γνωριστούν διαδικτυακά με εκπροσώπους της κοινότητας και να δουλέψουν συμμετοχικά τη σύνθεση της πρότασης.
Σχεδόν όπως δια ζώσης. Με τις αλλαγές στον τρόπο συνάντησης και τους όποιους περιορισμούς, είναι πολύ πιθανόν ότι για ένα διάστημα τουλάχιστον, θα πρέπει να ακολουθούμε το υβριδικό μοντέλο, όπως αυτό που εφαρμόσαμε στην Αίγινα το καλοκαίρι 2021.
Στην Αίγινα χωρίσαμε τη δραστηριότητα σε δια ζώσης και διαδικτυακές δραστηριότητες και έτσι αξιοποιήσαμε στο έπακρο τις τεχνολογικές δυνατότητες αλλά και την παρουσία στον τόπο, την όμορφη Αίγινα. Η συνολική εμπειρία ήταν πολύ ενδιαφέρουσα, με θετική και αρνητική αξιολόγηση, και σίγουρα ένα αξιόλογο σημείο εκκίνησης για μελλοντικά μοντέλα δραστηριότητας.
Αl Gore, Shigeru Ban, Kengo Kuma, BIG: Όλοι αυτοί ήταν προσκεκλημένοι στις ημερίδες και προγράμματα της ECOWEEK στην Ελλάδα και στο εξωτερικό! Τι άλλα σχέδια έχετε για το μέλλον;
Με τις δραματικές εξελίξεις της κλιματικής κρίσης, η ΕΕ και η διεθνής κοινότητα στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού, πιέζουν για μεγαλύτερες δεσμεύσεις και μείωση ρύπων του θερμοκηπίου. Η μάστιγα των πλαστικών απορριμμάτων (για τα οποία οι αποδέκτες διεθνώς μειώνονται) και τα μικροπλαστικά, καθώς και η μείωση της βιοποικιλότητας και ιδιαίτερα η μείωση των μελισσών παγκοσμίως, μας θυμίζουν ότι τα προβλήματα δεν είναι μόνο τα μεγάλα, αλλά και τα πολύ μικρά.
«Ο Θεός είναι στις λεπτομέρειες», όπως έγραφε και ο Γερμανός αρχιτέκτονας Ludwig Mies Van Der Rohe. Έτσι, για την ευρύτερη εφαρμογή του αειφορικού σχεδιασμού, η ενημέρωση των νέων, και όχι μόνο των αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών, παραμένει ένας από τους βασικούς μας στόχους, ώστε ήδη από τώρα, τουλάχιστον οι νέοι, να γίνουν πρεσβευτές λύσεων, καινοτομίας και αειφορίας, και όχι μέρος του προβλήματος όπως η δική μας γενιά.
Με χαρά βλέπουμε όλο και περισσότερους καταξιωμένους αρχιτέκτονες και σχεδιαστές να μιλάνε πλέον τη γλώσσα της αειφορίας, της κυκλικής οικονομίας, των νέων υλικών και του σεβασμού προς τη φύση και την τοπική κοινότητα. Διότι, όπως δίδασκε και ο Αιγύπτιος αρχιτέκτονας Hassan Fathy, τον οποίο είχα την τύχη να συναντήσω στο Κάιρο το 1989, η αρχιτεκτονική δεν είναι μόνο ο εντυπωσιασμός, αλλά και η επίλυση των τοπικών προβλημάτων μέσα από τον σχεδιασμό.
Όπως έλεγε και ο ίδιος ο Fathy, η στέγαση των φτωχών και οι λύσεις για την τοπική κοινότητα μπορούν να αποτελέσουν εύφορο πεδίο εξάσκησης και έμπνευσης για τους νέους αρχιτέκτονες. Εξάλλου, δεν είναι ανάγκη πλέον οι νέοι αρχιτέκτονες να γράφονται και να παρακολουθούν εργαστήρια στις μεγαλουπόλεις των ΗΠΑ ή της Ινδίας ή της Ασίας ή της Αφρικής για να μάθουν να λύνουν κοινωνικά προβλήματα μέσα από την αρχιτεκτονική και το σχεδιασμό. Με την παγκοσμιοποίηση και την σύγχρονη ανάπτυξη, δυστυχώς, τα ίδια προβλήματα, αν όχι και χειρότερα, θα τα βρουν και στον τόπο τους.
Φέτος, φιλοξενήσαμε στην ημερίδα της ECOWEEK 2021 σημαντικούς αρχιτέκτονες που μίλησαν για μικρά και μεγάλα έργα, όλα με βασικό άξονα την αειφορία και την συμμετοχή της τοπικής κοινότητας στην σύλληψη και εφαρμογή τους. Η Αυστριακή αρχιτέκτονας Ulrike Schartner του γραφείου gaupenraub+/- παρουσίασε έργα κοινωνικού σχεδιασμού στα κέντρα των ευρωπαϊκών πόλεων.
Ο Αμερικανός αρχιτέκτονας Ethan Kent, που προάγει το placemaking σε όλο τον κόσμο, μίλησε για την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων και την αναγέννηση των αστικών κέντρων με παρεμβάσεις placemaking.
Ας μην ξεχνάμε, ότι ο επανασχεδιασμός της Times Square από τον Δήμαρχο Michael Bloomberg και της υπεύθυνης μεταφορών της Νέας Υόρκης Janette Sadik-Khan ξεκίνησε ως πρωτοβουλία placemaking! Ο βραβευμένος βρετανός αρχιτέκτονας Arthur Mamou Mani μίλησε για παραμετρικό σχεδιασμό και τη χρήση του σε κυκλικό σχεδιασμό με εντυπωσιακά παραδείγματα κατασκευών στις ΗΠΑ, την Ευρώπη, την Ασία και τη Μ. Ανατολή. Μεταξύ άλλων και την πρόσφατη εντυπωσιακή κατασκευή για το Burning Man 2016 στις ΗΠΑ.
Οι βραβευμένες αρχιτέκτονες Θεοδώρα Κυριαφίνη και Φωτεινή Λυμπεριάδου της Euzen Architects με έδρα τη Θεσσαλονίκης, παρουσίασαν παραδείγματα βιοκλιματικών και οικολογικών κτιρίων στην Ελλάδα και επιμελήθηκαν το εργαστήριο σχεδιασμού που ανέπτυξε μια εντυπωσιακή πρόταση αειφορικού spa στις ιαματικές πηγές της Σουβάλας στην Αίγινα.
Σας ευχαριστούμε. Για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα για την ECOWEEK;
Ο καλύτερος τρόπος είναι η ιστοσελίδα μας https://ecoweek.org και το email [email protected] . Είμαστε ανοιχτοί σε νέες ιδέες και προτάσεις και φυσικά συνεργασίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Σας ευχαριστώ πολύ.
* Ο Ηλίας Μεσσίνας είναι αρχιτέκτονας-πολεοδόμος, Δρ. Μηχανικός Χωροταξίας και Σύμβουλος Αειφορίας και Δημόσιας Διαβούλευσης. Ιδρυτής και Πρόεδρος της ECOWEEK (https://ecoama.com).
*Η ECOWEEK είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με το πάθος να αλλάξει τις συνήθειες του κόσμου και σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχής του κόσμου σε θέματα περιβάλλοντος και την προώθηση των αρχών της περιβαλλοντικής και κοινωνικής αειφορίας μέσα από το σχεδιασμό. Ιδρύθηκε το 2005 και ανέπτυξε δραστηριότητα σε 17 χώρες και συμμετοχές νέων και ειδικών από 56 χώρες (https://ecoweek.org).
READ ALSO: Sound matters_Α Knauf World Event | συνέντευξη στη Δανάη Μακρή με τον Marketing Manager της Knauf Greece, Κώστα Κολέτσο