Η Δανάη Μακρή συνομίλησε με το Βρετανό Robin Levien, Royal Designer for Industry από την Royal Society of Arts, για τις τάσεις στο σπίτι, τα επιτραπέζια σκεύη και τα προϊόντα μπάνιου που σχεδιάζει καθώς και τη σημαντική συνεργασία που έχει αναπτύξει με την Ideal Standard ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, δημιουργώντας συλλογές που χαρακτηρίζονται από το στοιχείο του μινιμαλισμού και της κομψότητας.
Η διαδικασία της έρευνας πριν το σχεδιασμό…
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζεις τα υπόλοιπα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά, προτού ξεκινήσεις ένα project. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία, καθώς δε θέλεις να αντιγράψεις κάτι που ήδη υπάρχει. Όταν πλέον έχεις τη σχεδιαστική ιδέα, είναι σημαντικό να την ελέγξεις ξανά και ξανά, γιατί, τις περισσότερες φορές, υπάρχει ήδη κάτι που μοιάζει κάπως στην ιδέα σου, πραγματικά δεν υπάρχει κάτι καινούργιο εκεί έξω για να το ανακαλύψεις! Όπως είναι γνωστό, παρθενογένεση δεν υπάρχει πουθενά. Εμείς τη διερεύνηση μας την πραγματοποιούμε OnLine και αυτού του είδους η έρευνα δεν είναι ιδιαίτερα συναρπαστική. Αυτό που έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι η αναζήτηση έμπνευσης.
Πιστεύω ότι κάθε άνθρωπος είναι δημιουργικός, ανεξαρτήτως ιδιότητας ή επαγγέλματος – είτε είναι γονιός, γιατρός, καθαριστής τζαμιών, συγγραφέας ή σχεδιαστής. Όλοι μας έχουμε «κεραίες» που συντονίζονται με διαφορετικούς τρόπους.
Εγώ, για παράδειγμα, όταν είμαι στο τρένο, κοιτάζω έξω από το παράθυρο παρατηρώντας τα κτίρια και το τοπίο. Ο συγγραφέας που κάθεται δίπλα μου ακούει τις συζητήσεις των άλλων επιβατών κ.ο.κ.
Νέες τάσεις για το σπίτι. Πώς τις ενσωματώνετε στη σχεδιαστική φιλοσοφία σας;
Οι τάσεις για το σπίτι εξελίσσονται συνεχώς. Επομένως, όταν σχεδιάζεις προϊόντα που έχουν αρκετά μεγάλη διάρκεια ζωής, θα πρέπει να μπορείς να διακρίνεις ποιες τάσεις θα έλθουν και θα παρέλθουν γρήγορα και ποιες θα κρατήσουν στο χρόνο.
Το 2009, είχα προβλέψει ότι τα προϊόντα μπάνιου, στο μέλλον, θα γίνουν ελαφρύτερα και πιο λεπτεπίλεπτα, κάτι το οποίο όντως συνέβη! Τόσο εμείς, όσο και οι άλλοι κατασκευαστές του κλάδου είχαμε σχεδιάσει νιπτήρες με πάρα πολύ λεπτά τοιχώματα. Πριν από αυτό, επανασχεδιάσαμε εντελώς τη σειρά προϊόντων «Connect» της Ideal Standard και τη μετονομάσαμε σε «Connect Air», ανταποκρινόμενοι στην τάση του ανάλαφρου σχεδιασμού και των λεπτών τοιχωμάτων.
Μία από τις τάσεις που βλέπω να λαμβάνει σύντομα μεγάλες διαστάσεις είναι αυτή που σχετίζεται με το περιβάλλον και τη στροφή προς τα πιο οικολογικά προϊόντα, «πράσινου» σχεδιασμού.
Επίσης, τα δημογραφικά στοιχεία μας δείχνουν πως πολύ σύντομα θα έχουμε περισσότερους ηλικιωμένους ανθρώπους στις κοινωνίες μας, κάτι το οποίο θεωρώ σπουδαία ευκαιρία για τη δημιουργία καλοσχεδιασμένων και καλαίσθητων προϊόντων. Όλες αυτές οι τάσεις τροφοδοτούν τη σχεδιαστική φιλοσοφία μου, η οποία είναι να προσπαθώ πάντα να κάνω τα πράγματα καλύτερα.
Τι ήταν αυτό που σας έκανε να αγαπήσετε την πορσελάνη;
Λάτρεψα τα κεραμικά όταν ήμουν μόλις 15 χρονών! Ήμουν ακόμη μαθητής στο σχολείο. Είχα φτιάξει έναν καθιστό Βούδα, ύψους 30 εκατοστών περίπου, ο οποίος τη γλίτωσε κατά τη διαδικασία πυροδότησης. Μόνο το ένα πόδι του ξεκόλλησε. Ο καθηγητής μου έδωσε συγχαρητήρια και όλα τα υπόλοιπα είναι γνωστά. Τα κεραμικά είναι στο μυαλό μου σχεδόν κάθε μέρα εδώ και πάνω από 50 χρόνια.
Χρώματα ή μονοχρωμία;
Είμαι σχεδιαστής που επικεντρώνομαι στη διαμόρφωση σχημάτων, οπότε η μορφή των αντικειμένων είναι πάντα πολύ πιο σημαντική για μένα απ’ ό,τι το χρώμα. Στο σπίτι μου, τρώω σε λευκά πιάτα που δεν έχουν χρώματα ή διακοσμητικά στοιχεία.
«Art de la table» vs σχεδιασμός μπάνιου: Αυτός ο συνδυασμός είναι πράγματι τόσο αντιφατικός, όσο ακούγεται;
Σχεδιάζω επιτραπέζια σκεύη και προϊόντα μπάνιου, γι’ αυτό και κάποτε ένας φίλος μου είχε πει: «Robin, σχεδιάζεις προϊόντα για τα δύο άκρα της πεπτικής οδού»!
Αυτά τα είδη προϊόντων δεν είναι καθόλου αντιφατικά μεταξύ τους. Αντιθέτως, και τα δύο είναι άκρως σημαντικά για την καθημερινότητά μας και φτιαγμένα από κεραμικά υλικά. Φανταστείτε μια ζωή χωρίς κάποιο από τα δύο αυτά είδη!
Πώς ξεκίνησε η συνεργασία σας με την Ideal Standard τη δεκαετία του ’80;
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ήμουν ένας νέος σχεδιαστής και δούλευα μαζί με έναν πρώην καθηγητή μου από το Royal College, τον David Queensberry, στην ομάδα σχεδιαστών Queensberry Hunt. Ένας συνεργάτης του David, ο Martin Hunt, γνωρίστηκε με τον τότε Υπεύθυνο Δημοσίων Σχέσεων της Ideal Standard, τον John Laughton, σε μια έκθεση σχεδίου στο Λονδίνο. Ο Martin πρότεινε τη χρήση τεχνικών διακόσμησης από τον κλάδο των επιτραπέζιων σκευών στα προϊόντα μπάνιου. Η σύζυγός μου και νυν επαγγελματική συνεργάτιδα μου, Patricia Stainton, εργαζόταν στο χώρο των διακοσμήσεων. Στη συνέχεια, μας ζητήθηκε να εργαστούμε στη σχεδίαση των προϊόντων και, φυσικά, ως νέος και φιλόδοξος σχεδιαστής που ήμουν, έδωσα τον καλύτερο μου εαυτό στο Project.
Πώς εμπνευστήκατε την πρώτη σας συλλογή που έφερε και την επανάσταση στην αγορά; Τι χρειαζόταν το ευρύ κοινό εκείνη την εποχή;
Η πρώτη πρόταση σχεδίασης προϊόντων με την οποία εργάστηκα είχε καταρτιστεί από τον John Laughton και τον Διευθυντή Μάρκετινγκ, Roger Cooper. Ήταν μια απλή ιδέα που είχε στόχο να φέρει την καλή σχεδίαση στη μαζική παραγωγή, η οποία ήταν ευαίσθητη μέχρι τότε ως προς το θέμα των τιμών για το ευρύ κοινό. Εκείνη την περίοδο, τα προϊόντα μπάνιου μαζικής παραγωγής δεν ήταν συσχετισμένα με το design. Αρκούσε απλώς να είναι λευκά και φθηνά, χαρακτηριστικά, τα οποία συνδυάζονταν και προσφέρονταν στην αγορά. Ο Roger είχε πει τότε ότι θα έπρεπε να ήταν μια σχεδιαστική πρόταση με γνώμονα και την ανταγωνιστική της τιμή. Μας πήρε πάνω από 3 χρόνια για να αναπτύξουμε μια σειρά προϊόντων με 15 κομμάτια, αλλά, εκείνη την εποχή, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, είχε ξεσπάσει μια σχεδιαστική επανάσταση, οπότε, όταν κυκλοφόρησε η σειρά Studio της Ideal Standard το 1986 με 15 σχεδιαστικά εναρμονισμένα είδη, έγραψε ιστορία και, μάλιστα, έγινε εξώφυλλο στο κορυφαίο περιοδικό του Ηνωμένου Βασιλείου για το design. Η σειρά Studio πούλησε τελικά πάνω από 20 εκατομμύρια κομμάτια.
Από τη δεκαετία του ’80 στη σειρά προϊόντων «Connect Air»…
Μετά από πάνω από 35 χρόνια στη σχεδίαση προϊόντων για την Ideal Standard, ανατρέχω πίσω στο παρελθόν και σκέφτομαι τι κοινό έχουν όλες αυτές οι επιτυχημένες σειρές προϊόντων.
Όλες τους έχουν ένα στοιχείο «μινιμαλισμού» που αφαιρεί οτιδήποτε δεν είναι απολύτως αναγκαίο και τοποθετεί το προϊόν στο επίπεδο της απλής κομψότητας. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει στους ανθρώπους να βάλουν τη δική τους προσωπικότητα στο προϊόν. Τα σχέδια δεν «φωνάζουν», απλώς «ψιθυρίζουν» και είναι σχέδια που κάνουν εύκολη τη συνύπαρξη με τα προϊόντα.
Αυτή τη στιγμή, ετοιμαζόμαστε να κυκλοφορήσουμε στο Ηνωμένο Βασίλειο μία εξέλιξη της σειράς Studio της Ideal Standard , η οποία θα διατεθεί προς πώληση με άλλες ονομασίες σε διάφορες χώρες.
Η σειρά Studio για το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πολύ καταξιωμένη και είναι σημαντικό να διατηρηθεί αυτή η σύνδεση.
Η σχεδίαση έχει μια μικρή δόση «ρετρό» ή «vintage», κάτι που αποτελεί δημοφιλή τάση στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτή την εποχή. Αλλά, όπως και η σχεδίαση της σειράς Studio πριν από 30 χρόνια, έχει και αυτή εξαιρετικά μινιμαλιστικό στιλ.
Σήμερα, 1 στα 7 σπίτια στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει τουλάχιστον ένα προϊόν δικής σας σχεδίασης στο μπάνιο του. Φαίνεται ότι έχετε μεγάλη ικανότητα ενσυναίσθησης για να καταλαβαίνετε τι ακριβώς έχουν ανάγκη όλοι αυτοί οι άνθρωποι…
Εξεπλάγην έντονα όταν η Ideal Standard μου είπε ότι 1 στα 7 σπίτια στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει ένα προϊόν δικής μου σχεδίασης στο μπάνιο. Προσπαθώ να κρατάω επαφή με το τι είναι δημοφιλές στην αγορά και με το πώς σκέφτεται ο κόσμος. Η κατάσταση της οικονομίας έχει μεγάλη επίδραση στη σχεδίαση. Όταν η οικονομία είναι σε ανάπτυξη και η εργασία είναι διασφαλισμένη, οι άνθρωποι αισθάνονται τολμηροί και το σύγχρονο design ακμάζει. Όταν, όμως, η οικονομία είναι σε ύφεση, σκεφτόμαστε ότι η ζωή ήταν καλύτερη σε προηγούμενες περιόδους και γινόμαστε νοσταλγικοί. Όσον αφορά εμένα, πιστεύω ότι είμαι ένας αρκετά συνηθισμένος άνθρωπος και πρέπει να παραδεχτώ ότι με ενδιαφέρει να σχεδιάζω προϊόντα που θα ήθελα να πάρω στο δικό μου σπίτι, σαν να τα σχεδίαζα για εμένα τον ίδιο. Εφόσον, λοιπόν, εκεί έξω υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σαν και μένα, θα υπάρχουν και πωλήσεις.
Επίσης, εμπιστεύεστε τους ανθρώπους και η σειρά «Create» το αποδεικνύει.
Μετά τη σχεδιαστική επανάσταση της δεκαετίας του ’80, η οποία τροφοδοτήθηκε από τα περιοδικά και τις τηλεοπτικές εκπομπές ανακαίνισης κατοικίας, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι αρκετοί άνθρωποι είχαν μάθει πολλά πράγματα για το design και έτσι προσφέραμε μια ποικιλία προϊόντων σε διάφορα σχήματα και επιλογές, προκειμένου να αποφασίσει ο κόσμος από μόνος του ποιους συνδυασμούς να επιλέξει. Ονομάσαμε αυτή τη σειρά προϊόντων «Create» («Δημιουργία») για προφανείς λόγους και, προς μεγάλη μας ευχαρίστηση, διαπιστώσαμε ότι οι πελάτες μας υποδέχτηκαν θερμά αυτή την ευκαιρία που τους δινόταν για να γίνουν δημιουργικοί – ήταν, πράγματι, μια μεγάλη επιτυχία!
Ευρύχωρα ή μικρά μπάνια; Τι από τα δύο αποτελεί μεγαλύτερη πρόκληση για σας όσον αφορά τη σχεδίαση;
Νομίζω ότι βρίσκω πιο ενδιαφέρον τη σχεδίαση προϊόντων μπάνιου στις περιπτώσεις που έχω να αντιμετωπίσω λιγότερους περιορισμούς. Ωστόσο, η σχεδίαση για μικρούς χώρους είναι από μόνη της μια πρόκληση και τελικά θεωρώ ότι είναι καλό να δουλεύω έχοντας περιορισμούς στη δουλειά μου. Αυτό που με φέρνει σε πολύ δυσάρεστη θέση είναι όταν έχω ένα Project σχεδίασης και μια προθεσμία και δεν έχω καμία απολύτως ιδέα για να δουλέψω!
«Μηχανικός σχεδιασμός του νερού, – Engineering Water »: Τι σημαίνει αυτή η φράση που έχετε πει;
Η σχεδίαση προϊόντων μπάνιου θα μπορούσε να περιγραφεί ως «μηχανικός σχεδιασμός του νερού» (πρωτότυπη διατύπωση: «engineering water»), καθώς η γενική φιλοσοφία όλων των προϊόντων περιστρέφεται γύρω από το πώς θα κάνεις το νερό να κάνει αυτό που θέλεις, δηλαδή να έχεις τον έλεγχό του.
Το νερό μοιάζει να έχει τη δική του λογική, ποτέ δεν συμπεριφέρεται όπως ακριβώς θέλεις εσύ.
Η λεκάνη τουαλέτας με έκπλυση είναι μια από τις σπουδαιότερες επινοήσεις του ανθρώπου, παρ’ όλο που εμείς τη θεωρούμε ως κάτι δεδομένο.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα σχέδιο που υποβλήθηκε από έναν Ιάπωνα φοιτητή σε μια πρόταση που είχαμε καταρτίσει για το μπάνιο του μέλλοντος. Είχε πολύ τολμηρή σκέψη και μας είπε ότι το μόνο πράγμα που αρέσει στους ανθρώπους στο μπάνιο είναι το νερό. Το σχέδιό του ήταν ένας κύκλος στο δάπεδο και, με τη βοήθεια ενός ποδοδιακόπτη, ένας πίδακας νερού πεταγόταν από τον κύκλο και έπεφτε στο μέσον του. Ήταν ένας «θάλαμος» ντουσιέρας φτιαγμένος από νερό. Εάν, για παράδειγμα, δεν ήθελες να βρέξεις τα μαλλιά σου, πάταγες ένα άλλο ποδόπληκτρο και το ύψος του πίδακα μειωνόταν, ώστε το κεφάλι σου να εξέχει στο επάνω μέρος.
Αυτό το project ονομάστηκε «Mizu», που σημαίνει «νερό» στα ιαπωνικά, και αποτελεί ένα σπουδαίο παράδειγμα της έννοιας του «μηχανικού σχεδιασμού του νερού».
Το 1995, σας απονεμήθηκε ο τιμητικός τίτλος του «Βασιλικού Σχεδιαστή για τη Βιομηχανία» (Royal Designer for Industry) από τη Βασιλική Εταιρεία Τεχνών (Royal Society of Arts). Πώς τα καταφέρατε να φτάσετε ως εκεί;
Ο τίτλος του «Βασιλικού Σχεδιαστή για τη Βιομηχανία» είναι η υψηλότερη διάκριση που μπορεί να λάβει ένας σχεδιαστής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μπορούν να υπάρχουν μόνο 200 και αυτήν τη στιγμή, υπάρχουν γύρω στους 140.
Εκλέγεσαι από ομότιμούς σου και ο τίτλος απονέμεται για την αειφόρα αριστεία ως σχεδιαστής. Επομένως, όποιος κάνει σταθερά επιτυχημένη δουλειά στο χώρο του design για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να γίνει «Βασιλικός Σχεδιαστής».
Έχει κοινωνική ευθύνη ένας σχεδιαστής; Ποια είναι η σχέση σας με την τοπική σας κοινωνία;
Όλοι μας έχουμε κοινωνική ευθύνη, συμπεριλαμβανομένων και εμάς των σχεδιαστών. Στις μέρες μας, η ρύπανση του πλανήτη μας με πλαστικά από εμάς τους ίδιους γίνεται ένα μείζον ζήτημα. Παρ’ όλο που είναι δύσκολο να αποφύγουμε εντελώς τη χρήση των πλαστικών στη ζωή μας, εντούτοις, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να τα χρησιμοποιούμε μόνο όποτε δεν υπάρχει άλλη βιώσιμη εναλλακτική επιλογή. Η κύρια κατοικία μου βρίσκεται 160 χιλιόμετρα δυτικά του Λονδίνου και, εκεί, η σύζυγος και συνεργάτιδά μου ασχολείται πολύ ενεργά με την τοπική κοινότητα και είναι πρόεδρος της τοπικής Ένωσης για την Άγρια Ζωή (Wildlife Trust).
Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, βρίσκομαι στο Λονδίνο και η κύρια συνεισφορά μου όσον αφορά την κοινωνική ευθύνη είναι να βοηθώ την επόμενη γενιά σχεδιαστών.
Είμαι μέντορας σπουδαστών από το Central St Martins και το Royal College of Art του Λονδίνου και πάντα έχω έναν ή δύο σπουδαστές που εργάζονται στο στούντιο τα καλοκαίρια.
Πώς η καθημερινή εμπειρία της χρήσιμης και ωραίας σχεδίασης ωφελεί τη νοοτροπία των ανθρώπων;
Το σχεδιαστικό μου «μάντρα» είναι το εξής: Λειτουργικότητα, Προσιτή τιμή και Ομορφιά. Πιστεύω πως εάν μπορείς να συνδυάσεις αυτά τα τρία πράγματα, τότε θα γίνεις ένας επιτυχημένος σχεδιαστής. Οι περισσότεροι σχεδιαστές κάνουν λόγο για συνδυασμό λειτουργικότητας και ομορφιάς. Όμως, μόνο αυτά τα δύο δεν αρκούν, εάν ο κόσμος δεν έχει την οικονομική ευχέρεια να αγοράσει τα έργα των σχεδιαστών και εδώ είναι που υπεισέρχεται η προσιτή τιμή.
Μου αρέσει η ιδέα να δημιουργώ «καλό» design που να είναι διαθέσιμο για όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Και αυτό περιλαμβάνει ακόμα και παιδιά, γι’ αυτό και είμαι ιδιαίτερα ευτυχής που μου έχει δοθεί η ευκαιρία να σχεδιάζω προϊόντα μπάνιου για σχολεία.
Φροντίζουμε ώστε τα προϊόντα αυτά να είναι και ωραία στην εμφάνιση, αλλά και λειτουργικά, ακριβώς όπως αρμόζει στα παιδιά. Η λειτουργικότητα για τα παιδιά έχει να κάνει, μεταξύ άλλων, με το να ξεπεράσουν τους φόβους τους. Όλοι θυμόμαστε πόσο φοβόμασταν όταν είμαστε μικροί ότι μπορεί να πέσουμε από την τουαλέτα, γι’ αυτό, έχουμε τοποθετήσει χειρολαβές στο κάθισμα της λεκάνης, ώστε να μπορούν να κρατιούνται από αυτές τα παιδιά!
READ ALSO: Hospitality that inspires discovery - Συνέντευξη με την Ιωάννα Μητροπούλου