Στην έκτακτη στήλη του Archisearch #PandemicDiaries ζητήσαμε από Έλληνες αρχιτέκτονες τις δικές τους σκέψεις πάνω στην αποτίμηση της παρούσας κατάστασης, στο ρόλο της αρχιτεκτονικής σε ένα νέο εξωστρεφές διεπιστημονικό περιβάλλον και την επόμενη ημέρα στον τρόπο που ζούμε και σχεδιάζουμε.
Ρωτήσαμε το αρχιτεκτονικό γραφείο, hiboux ARCHITECTURE πώς επηρεάστηκε η καθημερινότητά τους, πού θα έστρεφαν τη δική τους δημιουργικότητα και πώς φαντάζονται ότι θα επηρεάσει αυτή η ξαφνική αλλαγή της ζωής μας το μέλλον μας.
Το lockdown έχει καταργήσει το λόγο ύπαρξης της πόλης, η πόλη είναι συνθήκη συνάντησης, και ακριβώς αυτή η συνάντηση έχει αναιρεθεί αυτές τις μέρες. Στην Ελλάδα στην πόλη βγαίνουμε μια “γύρα”, ψωνίζουμε σε μικρά μαγαζιά, συναντάμε κάποιον γνωστό ή ένα επαγγελματικό ραντεβού σε ένα καφέ ή πότο, η αστική εμπειρία καθορίζεται από εγγύτητα σωμάτων και αλληλεπίδραση στο δημόσιο χώρο, το επιτρέπει εξ άλλου και ο καιρός το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Καταργώντας τη συνάντηση και κρατώντας μόνο τη συναλλαγή που μπορεί να γίνει διαδικτυακά και ανέπαφα, το σώμα μένει μόνο του, εκεί που πριν καθοριζόταν από τις σχέσεις με τα υπόλοιπα σώματα τώρα έχει καταδικαστεί σε μια εκτεταμένη suburbia ακόμα κι αν είναι πίσω από το διπλανό τοίχο.
Η παρούσα κατάσταση δείχνει πιο πολύ με ποιο τρόπο βγαίνουμε στο μπαλκόνι, στην Ελλάδα τα μπαλκόνια κατοικούνται συνέχεια, υποκατέστησαν την αυλή στη φάση της αστικοποίησης και πολυκατοικιοποίησης των ελληνικών πόλεων. Νομίζουμε δηλαδή ότι οι Έλληνες είναι ήδη στα μπαλκόνια για αυτό και δεν έγινε κάτι νέο τώρα, δε συνέβη αυτή η απεύθυνση που είδαμε στην Ιταλία που η θεατρικότητα του δημόσιου χώρου ενεργοποιήθηκε με την εμφάνιση στη σκηνή των μπαλκονιών
Στις ελληνικές πόλεις τα μπαλκόνια είναι η ενδιάμεση ζώνη που κρύβει το εσωτερικό από τον δημόσιο χώρο, είναι πυκνά κατοικημένη ζώνη, με φυτά, ντουλάπες, αντικείμενα, καρέκλες στα πιο μικρά και τραπέζια και καναπέδες στα πιο μεγάλα και πρόσφατα (μετά το 80-90) μπαλκόνια, εκεί υπάρχει ήδη ένας κώδικας συμπεριφοράς, δεν μπορείς να ενοχλήσεις πολύ τη γειτονιά, ακριβώς δηλαδή στην Ελλάδα οι άνθρωποι έβγαιναν στα μπαλκόνια τους αλλά όχι για να επικοινωνήσουν με τους απέναντι. Πάντως αυτές τις μέρες έχουμε βιώσει στις γειτονίες μας πάρτυ ανάμεσα σε απέναντι μπαλκόνια, παιχνίδια που παίζει όλη η πολυκατοικία και αυξημένη επικοινωνία.
Η πρώτη συνειδητοποίηση, για την μετά τον εγκλεισμό εποχή, είναι ήδη ότι είμαστε προνομιούχοι που έχουμε σπίτι, και δεν είμαστε στοιβαγμένοι σε στρατόπεδα η άστεγοι. Δεύτερη είναι το προνόμιο να ζεις σε καλό σπίτι. Τα μειονεκτήματα των εσωτερικών μας χώρων είναι πολύ πιο εμφανή σε αυτή τη συνθήκη, ακριβώς επειδή στην Ελλάδα είμαστε πολλές ώρες της μέρας έξω (στη “γυρα”) και δε δίνουμε τόση σημασία στο εσωτερικό. Αναδεικνύονται ζητήματα χώρου εργασίας κατ’οίκον, συνωστισμού στις κουζίνες οικογενειών όταν όλη την ημέρα όλη η οικογένεια είναι στο σπίτι.
Στα κέντρα των πόλεων εμφανίζεται η πολυκατοικία ως κοινωνικός πυρήνας απέναντι στην απομόνωση της πυρηνικής οικογένειας, χώροι όπως η ταράτσα που ήσαν εν υπνώσει ανακαλύπτονται ξανά ως υπαίθριοι χώροι εκτόνωσης της πολυκατοικίας.
Είναι ένα ερωτηματικό αν αυτή η πανδημία θα αλλάξει τον ρου της ιστορίας. Η προοπτική που βλέπουμε τώρα μπορεί περνώντας μέσα από αυτή την κρίση, να ξεχαστεί και να το βλέπουμε με τελείως άλλο τρόπο. Η επιτάχυνση και διόγκωση του τουρισμού που συνέβαινε πριν και μοιάζει αυτή τη στιγμή εντελώς άκαιρη και άκυρη, μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση εντελώς, προς την τοπικοποίηση, μείωση των μακρινών ταξιδίων, αυτοπεριορισμό, ή μπορεί να συνεχιστεί ακάθεκτη.
Σημαντικά ζητήματα που δεν πρέπει να ξεχνάμε μέσα σε αυτή την οξεία στιγμή, τα οποία συνεχίζουν ως επιτακτικώς καίρια φαινόμενα, είναι η ερημοποίηση, η κλιματική μετανάστευση και προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή που είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο.
Υπάρχει ένα ζήτημα με τον τρόπο που λειτουργεί ο πολιτισμός μας, ο δυτικός καπιταλισμός, λύνει τα προβλήματα κοντόφθαλμα, όταν φτάνουν στο κόκκαλο. Τώρα δηλαδή μήπως πρέπει να ασχοληθούμε με το πόσοι άνθρωποι πεθαίνουν από τη μόλυνση; Τα στοιχεία υπάρχουν, το lockdown μας δείχνει πως αλλάζει η ποιότητα του αέρα στις πόλεις, όταν το θηρίο σταματάει την αέναη κίνηση του, μήπως λοιπόν να ασχοληθούμε με το αποτύπωμα μας γενικότερα;
Χρειαζόμαστε να κατευθυνθούμε προς το μετασχηματισμό των πόλεών μας σε αειφορικές, με τον τρόπο που χτίζουμε, που τις διαχειριζόμαστε, προς μια συνολική αλλαγή. Η επόμενη μέρα του lockdown θα ναι ένα μεγάλο πάρτυ, αλλά ποια είναι η επόμενη μέρα; Όταν καταλαγιάσει η οξεία κατάσταση τι θα μας μείνει από την επιτήρηση; που σταματάει το κράτος έλεγχου και που ξεκινάει το κράτος πρόνοιας; τι θα μας μείνει από την εμπειρία του σώματος σαν όπλο-απειλή; και τι θα μας μείνει από την τηλεργασία, την ολοήμερη παρουσία στην εργασία; το αδιαχώριστο της σχόλης από την εργασία; Το θετικό είναι μια λαχτάρα να ξαναζήσουμε τα σώματά μας, ένα δεκαήμερο του Βοκκάκιου.
Οι hiboux ARCHITECTURE είναι μια ομάδα αρχιτεκτόνων που αποτελείται από τον Δημήτρη Θεοδωρόπουλο, τη Mαριάννα Ξυνταράκη και τη Μαρία Τσιγάρα που δουλεύουν μαζί από το 2005.
READ ALSO: Cutwork wins Societal Innovation with FlatMates, the first large-scale co-living space in Paris, and becomes the youngest studio to ever win a FRAME Award