Στα πλαίσια των Archisearch Career Days και των Archisearch Portfolio Reviews, που διοργανώνει κάθε χρόνο το Archisearch, φιλοξενούμε τη νέα γενιά αρχιτεκτόνων που έφυγαν στο εξωτερικό για σπουδές ή για εργασία για να αφηγηθούν τη διαδρομή τους και τις εμπειρίες τους.
– Συνέντευξη: Τίνα Μαρινάκη
Λίγα λόγια για την Κωνσταντίνα Σχοινά
Η Κωνσταντίνα Σχοινά από το 2019 ζει και εργάζεται στην Ολλανδία, όπου ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στο Πανεπιστήμιο του Ντελφτ.
Από το 2021 είναι μέλος της ομάδας Jo Coenen Architects and Urbanists με έδρες στο Άμστερνταμ και το Μάστριχτ, το οποίο ασχολείται με μελέτες αστικού σχεδιασμού και αρχιτεκτονικές μελέτες πολτιστικών και άλλων κτηρίων.
Έχει συμμετάσχει σε αρκετές αρχιτεκτονικές εκθέσεις, εργαστήρια και διαγωνισμούς με διακρίσεις, ενώ στον ελεύθερο χρόνο της ασχολείται και με τα εικαστικά.
Tίνα Mαρινάκη: Τι σε ενέπνευσε να φύγεις στο εξωτερικό; Πώς κατάφερες να φτάσεις εκεί; (π.χ. μέσω υποτροφίας ή διαδικασίας αιτήσεων) Πώς βρήκες το μεταπτυχιακό;
ή/και την πρώτη σου δουλειά;
Κωνσταντίνα Σχοινά: Βασικό κίνητρο μου για να φύγω στο εξωτερικό ήταν να βελτιώσω τις ικανότητες μου και να επεκτείνω τις γνώσεις μου πάνω στο αντικείμενο. Τα πέντε χρόνια των προπτυχιακών μου σπουδών, αν και ικανός χρόνος για μια ολοκληρωμένη αρχιτεκτονική εκπαίδευση, για έμενα έμοιαζαν μόνο η αρχή σε μια πορεία συνεχούς μάθησης και επέκτασης της σκέψης μου.
Έφυγα για την Ολλανδία το 2019, ενώ η επιλογή του μεταπτυχιακού προγράμματος που ακολούθησα έγινε μέσα από προσωπική αναζήτηση, και μετά απο τις συμβουλές και την καθοδήγηση των καθηγητών μου στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
Ήταν, όμως, εν τέλει μια εύκολη επιλογή, καθώς το Πανεπιστήμιο του Ντελφτ προσφέρει ένα πολύ αξιόλογο πρόγραμμα σπουδών, σε συνδυασμό με μια πλούσια αρχιτεκτονική κουλτούρα γενικά σε όλη την χώρα.
Αυτός είναι ένας ακόμα πολύ βασικός λόγος ο οποίος με ώθησε να κάνω αυτό το βήμα. Ο εμπλουτισμός των εμπειριών και η εξοικείωση με νέες κουλτούρες που αποκτάει κανείς ζώντας σε μια άλλη χώρα και γνωρίζοντας κόσμο από κάθε γωνιά του πλανήτη, είναι κατά τη γνώμη μου ανεκτίμητα και καθοριστικά εφόδια για την υπόλοιπη πορεία ενός αρχιτέκτονα αλλά και οποιουδήποτε ατόμου. Έτσι λοιπόν, παρέμεινα και μετά το τέλος των σπουδών μου, για να γνωρίσω σε βάθος αυτόν τον διαφορετικό κόσμο μέσα από τον επαγγελματικό τομέα.
ΤΜ: Ποιες ήταν οι πιο δύσκολες στιγμές στην αρχή;
KΣ: Η Ολλανδία είναι μια πολυπολιτισμική χώρα, ιδιαίτερα στους ακαδημαϊκους κύκλους, οπότε εκτός του ότι πρέπει να συνηθίσει κανείς την ζωή σε ένα ολλανδικό πλαίσιο, πρέπει να συνηθίσει και στην συνεχή επαφή με ανθρώπους από τελείως διαφορετικά μέρη. Αυτό όπως ανέφερα είναι μεγάλο πλεονέκτημα, αλλά χρειάζεται μια περίοδο προσαρμογής. Τα ερεθίσματα είναι καταιγιστικά και οι ρυθμοί ζωής και σπουδών πολύ διαφορετικοί από την Ελλάδα. Το θετικό σε όλο αυτό είναι η συνειδητοποίηση ότι παρόλες τις διαφορές τελικά σας ενώνει όλους ένας κοινός παρονομαστής, η ευκαιρία για μια νέα και επιμορφωτική εμπειρία σε έναν ξένο τόπο. Στην δική μου περίπτωση βέβαια, υπήρξε ένας επιπλέον βαθμός δυσκολίας διότι λίγους μήνες μετά την άφιξή μου ξέσπασε η πανδημία του covid, οπότε και όλη η διαδικασία των σπουδών εκεί άλλαξε δραματικά. Ωστόσο, η σχολή προσαρμόστηκε ταχύτατα στα νέα δεδομένα, και τελικά όλα πήγαν καλά.
Όσον αφορά στο θέμα της αρχιτεκτονικής διδασκαλίας συγκεκριμένα, μου έκανε εντύπωση η μεγαλύτερη ισορροπία μεταξύ δουλειάς των φοιτητών και ελεύθερου χρόνου, αν και πάντα οι απαιτήσεις είναι πολλές και το επίπεδο ψηλό. Έπρεπε λοιπόν να προσαρμοστώ σε αυτήν την νέα συνθήκη καθώς στην Ελλάδα οι ατελείωτες ώρες πάνω από τα σχέδια και τις μακέτες θεωρούνται αυτονόητες, ενώ δεν είναι απαραίτητα εχέγγυα επιτυχίας εν τέλει. Επιπλέον, οι Ολλανδοί δεν είναι τόσο πιστοί στους τύπους και στις κοινωνικές ετικέτες.
Η σχέση καθηγητή και φοιτητή είναι πολύ πιο άμεση και χαλαρή, κάτι το οποίο έμαθα να εκτιμώ καθώς προωθεί την εις βάθος εκπαίδευση και την αμοιβαία ωφέλεια.
ΤΜ:Ποιες διαφορές παρατήρησες στην αρχιτεκτονική κουλτούρα εκεί; Υπάρχει κάποιο project που θεωρείς ορόσημο στην πορεία σου στο εξωτερικό;
KΣ: Η Ολλανδία κατέχει, πρώτα από όλα, κορυφαία τεχνογνωσία στις υποδομές. Το επίπεδο επέμβασης και ρύθμισης του εδάφους και των υδάτων που έχουν κατακτήσει είναι εντυπωσιακό. Πέρα από αυτό όμως, έχει και μια μακρά αρχιτεκτονική ιστορία, που συναντάται στα διάφορα ολλανδικά αρχιτεκτονικά ρεύματα, και συνεχίζει έως και σήμερα. Με απλά λόγια, η αρχιτεκτονική είναι παρούσα σε πολύ μεγάλο βαθμο, σε μικρές ή μεγάλες κλίμακες, παντού στον δημόσιο χώρο, και απολαμβάνει μεγάλης εκτίμησης απο την κοινωνία. Επίσης οι αρχιτέκτονες έχουν κύρος και λόγο στην διαδικασία διεκπεραίωσης των έργων, δημόσιων και ιδιωτικών, σε όλα τα στάδια.
Στο κομμάτι της αρχιτεκτονικής πρακτικής συγκεκριμένα, το ολλανδικό σύστημα είναι προσαρμοσμένο έτσι ώστε να αφήνει χώρο στην δημιουργικότητα. Για παράδειγμα, στην περίπτωση μεγάλων πολεοδομικών σχεδίων αστικής ανάπτυξης σαν και αυτά που αναλαμβάνει το γραφείο μας, συντάσσονται μεν πλαίσια και κανόνες όσον αφορά τα γενικά χαρακτηριστικά των κτηρίων, όπως τα μέγιστα ύψη, η επιλογή των υλικών και λοιπά, αλλά πέρα από αυτό, το κάθε μεμονωμένο έργο που θα τεθεί προς έγκριση θα αξιολογηθεί και με αισθητικά και ποιοτικά κριτήρια. Αυτό προκύπτει μέσα από την στενή συνεργασία των δήμων με αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές επιτροπές που είναι πρόθυμες να σκεφτούν πέρα από τα συνηθισμένα. Το αποτέλεσμα είναι συνεκτικοί δημόσιοι χώροι και εμπνευσμένα κτήρια που προσφέρουν ψηλό επίπεδο ζωής στους κατοίκους.
Αναφέρομενη στους κατοίκους, δεν μπορώ να παραλείψω και μια ουσιαστική διαφορά, που έγκειται στην ενεργή ενασχόλησή τους με την διαμόρφωση του χώρου που ζουν ή πρόκειται να ζήσουν.
Το σύστημα τους δίνει τη δυνατότητα να εκφράσουν αντιρρήσεις σχετικά με τις αρχιτεκτονικές μελέτες που προτείνονται, αλλά και να προσφέρουν δικές τους ιδέες για εγχειρήματα και πρωτοβουλίες σχετικά με τον σχεδιασμό. Σε κάθε περίπτωση, κάτι το οποίο μοιραζόμαστε θα έλεγα με τους ολλανδούς είναι η αίσθηση της γειτνίασης ακόμα και μέσα στις πόλεις, με χαριτωμένες γειτονιές, μεγάλα παράθυρα στα ισόγεια, και κοινόχρηστους κήπους που ευνοούν την αίσθηση του ανήκειν.
Προσωπικά, δεν έχω κάποιο έργο ορόσημο διότι μέσα στα χρόνια στα οπόια εργάζομαι εκεί έχω ασχοληθεί με μεγάλο αριθμό έργων διαφορετικού χαρακτήρα, και το καθένα μου έμαθε κάτι διαφορετικό.
Στο κομμάτι της αρχιτεκτονικής πρακτικής συγκεκριμένα, το ολλανδικό σύστημα είναι προσαρμοσμένο έτσι ώστε να αφήνει χώρο στην δημιουργικότητα.
ΤΜ: Πώς σκέφτεσαι ότι η εμπειρία σου αυτή έχει επηρεάσει τον τρόπο που δημιουργείς σήμερα; Ποιες νέες δεξιότητες αποκτάς από τη δουλειά ή το μεταπτυχιακό;
KΣ: Οι σπουδές και η απασχόληση στο εξωτερικό ξεκλειδώνουν πολλούς νέους παράγοντες, σημεία αναφοράς και προοπτικές, τα οποία προστίθενται οργανικά στην προϋπάρχουσα δομή της σκέψης σου, την εμπλουτίζουν, και μεταμορφώνουν την δημιουργική διαδικασία. Καθώς σου δίνεται η δυνατότητα να προχωρήσεις πέρα από τον θεωρητικό τρόπο σχεδιασμού του πανεπιστημίου σε έναν πρακτικό σχεδιασμό με χειροπιαστά αποτελέσματα, η σιγουριά και η υπόστασή σου ως αρχιτέκτονας τονώνεται. Προσωπικά έχω την τύχη να είμαι σε ένα γραφείο με μακρά ιστορία στην ολλανδική αρχιτεκτονική σκηνή και παίρνω πολλά ανεκτίμητα μαθήματα και έμπνευση. Επιπλέον, η εκτεταμένη διάθεση αρχιτεκτονικών υλικών, πρωτοποριακών ή πιο παραδοσιακών, και τεχνογνωσίας, προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία για πειραματισμό, όπως για παράδειγμα μια ουσιαστική στροφή προς νέες αειφόρες λύσεις και λοιπά.
Σε πιο γενικό πλαίσιο, υπάρχει πληθώρα απόψεων και ιδεών που ανταλάσσονται, όχι μόνο στον επαγγελματικό χώρο, αλλά και γενικότερα στην πολιτιστική σφαίρα, με διάφορες εκθέσεις, εκδηλώσεις και αφιερώματα γύρω από τον σχεδιασμό σε όλο του το φάσμα. Πραγματοποιείται λοιπόν πάντα μια ζύμωση ως αποτέλεμα όλων αυτών, που αντανακλάται στον τρόπο που δημιουργώ.
Όσον αφορά σε δεξιότητες που αποκτάς, θα έλεγα πως για μένα έχει να κάνει με δεξιότητες επικοινωνίας. Είτε πρόκειται για πελάτες, είτε για μηχανικούς άλλων ειδικοτήτων μέσα στην δουλειά, πρέπει να είσαι ξεκάθαρος και άμεσος.
Αυτό προϋποθέτει να ξέρεις και τί θέλεις να εκφράσεις, και τον βέλτιστο τρόπο να το εκφράσεις ώστε να γίνεις κατανοητή. Κατά την γνώμη μου η διαδικασία αυτή ακονίζει και την δημιουργική σου ικανότητα, αν και είναι κάτι ανεξάρτητο του τόπου που βρίσκεσαι, εαν εξαιρέσεις τον παράγοντα της γλώσσας φυσικά.
ΤΜ: Ποιες είναι οι προσδοκίες σου για το μέλλον της επαγγελματικής σου πορείας; Σε ποια χώρα/ πόλη βρίσκεσαι αυτή τη στιγμή;
KΣ: Η βάση μου είναι στο Ρόττερνταμ. Μέχρι στιγμής αισθάνομαι ότι έχω “ξύσει” μόνο τα πρώτα στρώματα της εμπειρίας μου εδώ, και γενικά αποφεύγω τα μακροπρόθεσμα σχέδια. Οι προσδοκίες μου είναι να συνεχίσω να μαθαίνω, να αποκτώ μεγαλύτερη συνείδηση επάνω στο αντικείμενο, και να δω τι άλλο έχει να μου προσφέρει η παραμονή μου στην Ολλανδία. Φυσικά, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά.
ΤΜ: Τι θα συμβούλευες κάποι@ που σκέφτεται να φύγει για σπουδές ή εργασία στο εξωτερικό;
KΣ: Το πρώτο και κύριο είναι η καλή προετοιμασία, και στο σωστό χρόνο. Αυτό περιλαμβάνει προσωπική αναζήτηση μεταπτυχιακών προγραμμάτων και κρίση του κατα πόσο ταιριάζουν στον καθένα, κάλυψη των προϋποθέσεων εισαγωγής, και επίσης πληροφόρηση για την ζωή και τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας. Ωστόσο, το στοιχείο της άγνοιας με την θετική έννοια επίσης παίζει ρόλο. Στην δική μου περίπτωση, ενώ έψαξα και ενημερώθηκα για όλα τα απαραίτητα ζητήματα, διατήρησα τον ενθουσιασμό μου και άφησα σε έναν βαθμό την πραγματικότητα της ζωής στην Ολλανδία να με εκπλήξει. Πέρα από αυτό, χρειάζεται ευελιξία απέναντι σε τυχόν δυσκολίες που θα προκύψουν, ανοιχτό μυαλό και επιμονή. Η πορεία δεν είναι πάντα γραμμική και αυτό μπορεί να βγει και σε καλό. Στο τέλος της ημέρας, πρόκειται για μια συνολική εμπειρία, η οποία ό,τι αποτέλεσμα και να έχει, προσφέρει πολύτιμα μαθήματα και καλό είναι να την απολαύσει κανείς.
ΕΛ
Βιογραφικό σημείωμα – Κωνσταντίνα Σχοινά
Η Κωνσταντίνα Σχοινά είναι αρχιτέκτονας με καταγωγή από την Αθήνα, που ζει και εργάζεται στην Ολλανδία. Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές της σπουδές στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών, ενώ η διπλωματική της εργασία βραβεύτηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο ως μια από τις δέκα καλύτερες πανελλαδικά για το έτος 2018. Επαγγελματικά, έκανε τα πρώτα της βήματα στο γραφείο της Κατερίνας Βαλσαμάκη στην Αθήνα, πριν ξεκινήσει το μεταπτυχιακό της στο Πανεπιστήμιο του Ντελφτ, από όπου και αποφοίτησε το 2021. Έκτοτε, είναι μέλος της ομάδας Jo Coenen Architects and Urbanists με έδρες στο Άμστερνταμ και το Μάστριχτ, το οποίο ασχολείται με μελέτες αστικού σχεδιασμού και αρχιτεκτονικές μελέτες πολτιστικών και άλλων κτηρίων. Έχει συμμετάσχει σε αρκετές αρχιτεκτονικές εκθέσεις, εργαστήρια και διαγωνισμούς με διακρίσεις, ενώ στον ελεύθερο χρόνο της ασχολείται και με τα εικαστικά.
READ ALSO: Astir Marina Redevelopment in Athens Riviera | by Aeter Architects