THE LAND-SHAPERS #1 / AN INTERVIEW WITH KATERINA GKOLTSIOU

 Η αρχιτεκτονική τοπίου περιλαμβάνει τον χωροταξικό σχεδιασμό του τοπίου (landscape planning), τον σχεδιασμό (landscape design) και την διαχείριση του τοπίου (landscape management), για την δημιουργία, διατήρηση, προστασία τόπων ώστε να είναι λειτουργικοί, όμορφοι, βιώσιμοι και κατάλληλοι ως προς τις ποικίλες ανθρώπινες και οικολογικές απαιτήσεις. Η πολύπλευρη φύση του τοπίου και της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης, αναδεικνύει την ευρύτητα του αντικειμένου της Αρχιτεκτονικής Τοπίου, ενσωματώνοντας ιδέες και απόψεις από τις  φυσικές επιστήμες αλλά και από τις κοινωνικές επιστήμες κα την τεχνολογία. Ο Αρχιτέκτονας Τοπίου ασχολείται με την ανάλυση, το σχεδιασμό, τη διαμόρφωση και τη διαχείριση υπαίθριων χώρων μικρής και μεγάλης κλίμακας στο αστικό ή φυσικό τοπίο, χρησιμοποιώντας και συνδυάζοντας φυτικό υλικό και σκληρά υλικά.

 

 

Aπό τον 1980 που ιδρύθηκε ο Πανελλήνιος Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Τοπίου (Π.Σ.Α.Τ.) από τον πρώτο Έλληνα αρχιτέκτονα τοπίου, και τότε πρόεδρο του κο Γεώργιο Αναγνωστόπουλο,  έχουν γίνει αρκετά σημαντικά βήματα σχετικά με την διάδοση της Αρχιτεκτονικής Τοπίου στην Ελλάδα. Ειδικότερα κατά την περίοδο προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων, σχεδιάστηκαν και υλοποιηθήκαν πολλά έργα αρχιτεκτονικής τοπίου.

 

Το επάγγελμα του Αρχιτέκτονα Τοπίου γίνεται γνωστό αν και πάρα πολλές φορές χρησιμοποιείται λανθασμένα, παρερμηνεύεται και ταυτίζεται με την κηποτεχνία ή καθαρά με τις φυτοτεχνικές διαμορφώσεις.  Λόγω της πολύπλευρης φύσης της Αρχιτεκτονικής Τοπίου αλλά και του συνδυασμού τόσων διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, συχνά καπηλεύονται το αντικείμενο διάφορες ειδικότητες. Είναι γεγονός ότι το τοπίο αφορά όλους μας και ότι πλέον οι περισσότερες επιστήμες και τέχνες ασχολούνται με αυτό. Η αρχιτεκτονική τοπίου όμως τόσο ως επιστήμη αλλά και τέχνη θα πρέπει να έχει ουσιαστικό λόγο στις όποιες πολιτικές αποφάσεις αφορούν το σχεδιασμό, την προστασία και την διαχείρισή του τοπίου. Είναι πολύ θετικό που αυξάνεται ο αριθμός των Ελλήνων που εξειδικεύονται μέσω μεταπτυχιακών σπουδών στο εξωτερικό ή στην Ελλάδα (Μεταπτυχιακό Τμήμα Σπουδών Αρχιτεκτονικής Τοπίου στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Αρχιτεκτονικής Τοπίου στο Α.Π.Θ. ).

 

Επίσης στην περίοδο της κρίσης είναι ελπιδοφόρο που γίνονται κάποια αξιόλογα έργα αρχιτεκτονικής τοπίου όπου συμμετέχουν αρχιτέκτονες τοπίου όπως το Πάρκο του ΚΠΙΣΝ στην Αθήνα. Παρόλα αυτά, σε σχέση με άλλες χώρες, η εξέλιξη της αρχιτεκτονικής τοπίου είναι πολύ αργή και χρειάζεται πολύ προσπάθεια από όλους μας να προβάλλουμε το έργο του αρχιτέκτονα τοπίου αλλά και ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο για τον ρόλο του αρχιτέκτονα τοπίου στον σχεδιασμό του δημόσιου χώρου και του τοπίου γενικότερα.

 

 

Ποιά είναι η δραστηριότητα/ ρόλος του ΠΣΑΤ;  

Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Τοπίου (Π.Σ.Α.Τ.) ιδρύθηκε το 1980 με στόχο την ανάπτυξη και την προώθηση της Αρχιτεκτονικής Τοπίου ως επιστήμης και τέχνης, την προστασία και την κατοχύρωση του επαγγέλματος του Αρχιτέκτονα Τοπίου στην Ελλάδα και την πληροφόρηση του κοινού για θέματα που αφορούν την Αρχιτεκτονική Τοπίου.   Είναι επαγγελματικό σωματείο που δεν επιδιώκει σκοπούς κερδοσκοπικούς ή πολιτικούς, λειτουργεί σύμφωνα με την Ελληνική Νομοθεσία και συνεργάζεται με παρεμφερείς οργανώσεις και οργανισμούς της ημεδαπής και της αλλοδαπής, Εθνικής ή Διεθνούς εμβέλειας. O Π.Σ.Α.Τ. εκπροσωπεί το επάγγελμα και την επιστήμη της Αρχιτεκτονικής του Τοπίου στην Ελλάδα. Σε διεθνές επίπεδο, εκπροσωπεί την Ελλάδα στη Διεθνή Ομοσπονδία Αρχιτεκτόνων Τοπίου (I.F.L.Α.).   Oι βασικές στρατηγικές κατευθύνσεις-στόχοι του Π.Σ.Α.Τ. σύμφωνα με το καταστατικό του είναι:

 

Η προαγωγή, κατοχύρωση του επαγγέλματος του Αρχιτέκτονα Τοπίου και των επαγγελματικών δικαιωμάτων του.

Η προαγωγή της αρχιτεκτονικής τοπίου.

Η διαφύλαξη, μελέτη και προαγωγή των κοινών οικονομικών, κοινωνικών και επαγγελματικών συμφερόντων των μελών του.

Η ανάπτυξη πνεύματος συναδέλφωσης, συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ των μελών του Συλλόγου.

Η προώθηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.

 

Για την εκπλήρωση των παραπάνω το νέο Δ.Σ. έχει ξεκινήσει μια σειρά δράσεων με στόχο την αύξηση των μελών του συλλόγου, την βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ των μελών και με το ευρύ κοινό, την προβολή του Π.ΣΑ.Τ., την διαφύλαξη και προάσπιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων και την ουσιαστική επικοινωνία και συμμετοχή σε όλες τις συναντήσεις της IFLA και IFLA Europe. 

 

Στο πλαίσιο αυτό, ο ΠΣΑΤ, ξεκίνησε μια σειρά ομιλιών προς τους φοιτητές και τα μέλη του και την εκπόνηση projects.  Eιδικότερα, αξίζει να αναφερθεί η εθελοντική προσπάθεια σύνταξης σχεδίων διαμόρφωσης των βασικών χώρων συνάθροισης εντός δύο προσφυγικών καταυλισμών στην Ελλάδα. Το ένα έργο που έχει υλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό βρίσκεται στον Κέντρο Φιλοξενίας

 

Προσφύγων στον Ελαιώνα, Αττικής και το δεύτερο ξεκινά τώρα στην Θεσσαλονίκη. Σκοπός των παρεμβάσεων είναι τόσο η διευκόλυνση των συνθηκών διαβίωσης των εκεί φιλοξενούμενων με λύσεις αρχιτεκτονικής τοπίου, όσο και η αναβάθμιση της λειτουργίας και εικόνας του υπαίθριου χώρου των κέντρων φιλοξενίας, βάσει ενσωμάτωσης πράσινων υποδομών. Για το λόγο αυτό κρίθηκε απαραίτητο να αντιμετωπιστούν πρωταρχικά οι άμεσες ανάγκες των προσφύγων, για σκίαση και βελτίωση των μικροκλιματικών συνθηκών του καταυλισμού, μέσω φυτεύσεων και η δημιουργία στεγασμένων χώρων.  

 

Μια σκέψη/ Ευχή για το μέλλον του αντικειμένου στην Ελλάδα;                                                                                                    

Να αναγνωριστεί θεσμικά το επάγγελμα του Αρχιτέκτονα Τοπίου στην Ελλάδα και να κατοχυρωθεί. Κυρίως όμως να φτάσουμε σε ένα επίπεδο να σχεδιάζουμε χώρους ιδιαίτερης αισθητικής, και χρηστικούς για τους πολίτες όπου θα τους σέβονται και θα τους προστατεύουν.            

Από το 1997 έως σήμερα διατηρεί γραφείο μελετών Αρχιτεκτονικής Τοπίου στην Αθήνα και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα μελετών Αρχιτεκτονικής Τοπίου στον Δημόσιο και στον Ιδιωτικό τομέα (http://www.katerinagoltsiou.gr/). Οι δραστηριότητες της επεκτείνονται στο σχεδιασμό δημοσίων υπαίθριων χώρων (πάρκα, πλατείες, πεζόδρομοι, πολιτισμικοί χώροι, αθλητικοί χώροι), στην διαμόρφωση ιδιωτικών χώρων, στην αποκατάσταση τοπίου (λατομείων, έργων οδοποιίας, εξυγίανση ρεμάτων, κ.ο.κ.) και στις μελέτες αξιολόγησης του τοπίου.

 

Είναι συνέταιρος του γραφείου AGRODESIGN (www.agrodesign.gr), με στόχο την προώθηση του αγροτοτουρισμού και την παροχή καινοτόμων υπηρεσιών αρχιτεκτονικής τοπίου και σχεδιασμού αγροτοτουριστικών μονάδων.   Είναι εισηγήτρια σε εκπαιδευτικά σεμινάρια Ελεύθερων Επαγγελματιών και Δημοσίων Υπαλλήλων, με θέμα το τοπίο και την αρχιτεκτονική τοπίου. Έχει δημοσιεύσει σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, σε συνέδρια με κριτές και έχει ασχοληθεί με την συγγραφή βιβλίων για τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα της Ε.Ε. με γενικότερο αντικείμενο την ανάλυση του τοπίου , την εκτίμηση των επιπτώσεων του τουρισμού, την ευαισθητοποίηση των πολιτών και των φορέων για το τοπίο με στόχο την ανάδειξη και προστασία του.  

 

 

 

 

 “Landscapes architecture is concerned with the planning and design of land and water for use by society on the basis of an understanding of these systems” (M.Laurie, 1986). Landscape architecture includes landscape planning, landscape design and landscape management. Among the tasks of the landscape architect’s job is to create beautiful and functional places which will be sustainable and appropriate to serve people’ needs and to protect the environment. The multifaceted nature of the landscape and human interaction highlights the breadth of the subject of Landscape Architecture, incorporating the knowledge of the natural sciences and the social sciences and technology. The Landscape Architect deals with the analysis, planning, design, and management of outdoor large and small scale spaces in urban or natural landscapes, using and combining the plant material with the hard materials.      

 

What do you think on Landscape Architecture in Greece? 

Since the foundation of the Panhellenic Association of Landscape Architects (PHALA), in 1980, form the first Greek landscape architect and chairman Mr. George Anagnostopoulos, there is a lot of progress in Landscape Architecture in Greece. During the period of the Olympic Games, many landscape design projects were designed and implemented by landscape architects. Nowadays, the profession is known although is often incorrectly misused or interpreted as garden design or planting design. 

 

Due to the multifaceted nature of Landscape Architecture and the combination of so many different scientific fields, there is often a misinterpretation by other disciplines. It is true that the landscape affects us all and it is an important research subject in most arts and sciences. But landscape architecture should have an important role in any political decisions regarding the planning, protection and management of the landscape.

 

It is very positive, the increased number of Greeks who undertake postgraduate studies abroad or in Greece (Postgraduate Studies in Landscape Architecture, Department of Landscape Architecture at the Agricultural University of Athens and Architecture Interdepartmental Graduate Program in Landscape AUTH). During the period of crisis, it is very optimistic that some remarkable landscape architecture projects involving landscape architects are taking place, such as the SNFCC. However, in comparison to other countries, the development of the profession is very slow and requires much more effort from all of us, to disseminate and to sensitize people about the role of the landscape architect.

 

 

What are the Role and Goals of PHALA?

The Panhellenic Association of Landscape Architects (PHALA) was founded in 1980 ιn order to develop and promote the Landscape Architecture in Greece as well as to protect the role of Greek Landscape Architects.  It is a non profit organization which operates in accordance with the Greek Law and cooperates with similar national and international organizations and institutions. PHALA represents the profession of Landscape Architecture in Greece. At international level, it represents Greece in IFLA and IFLA Europe Assemblies. The main strategic goals under the statute are:

 

The promotion, recognition of the profession of Landscape Architects and their professional rights.

The promotion of landscape architecture.

The preservation and promotion of mutual economic, social and professional interests of its members.

The development of solidarity among the members of the Association.

The increase of environmental awareness.

 

To fulfil the above goals the newly elected board has launched a series of actions in order to increase PHALA’s members, to improve the relations among them and with the public, to preserve and defend the professional rights and to achieve an effective participation in all of IFLA and IFLA Europe meetings. PHALA has started a series of speeches and projects. It is worth mentioning, the volunteer work, for the preliminary landscape designs of two ongoing projects in Refugee camps of Greece. One is the “Elaionas” Refugee Center, located in the centre of Athens, where the Ancient Olive Grove used to be and the other one is in Thessaloniki at the north part of Greece. The proposals of the designs have been planned to create hardscape and softscape structures accessible to its existing as well as prospective users. As the projects begin, it was imperative that the transformation and upgradation of the sites with respect to its microclimate conditions addresses the basic and essential needs of the refugees such as generating softscape elements and sheltered spaces.

 

 

Α thought on the future of Landscape Architecture in Greece.                                                                                                              

 Τhe profession to be recognized and ratified in Greece. To have public places aesthetical, functional for the social wellbeing, appreciated and protected by the people.  

 

 

 

She has a private practice in Athens, since 1997 which specializes in a wide range of services in the design, construction and research sector of landscape architecture (http://www.katerinagoltsiou.gr/). Her landscape expertise involves the landscape design of public and private projects, landscape assessment, and landscape restoration projects. She is also the co-founder of AGRODESIGN (www.agrodesign.gr) which promotes rural tourism and provides innovative ideas concerning the landscape design of agritourism farms and agricultural landscapes.  

 

She is the co-author in books for High Schools and Universities, she wrote articles about tourism and landscape in scientific journals and she is giving lectures about landscape design and research. From 2002, she is participating in E.U. research projects of landscape character assessment, methodologies about the evaluation of tourism impacts upon the landscape, landscape indicators, the application of Geographical Information Systems in landscape analysis as well as policies and methods for raising awareness among the civil society, private organizations, and public authorities about the value of landscapes and their protection.