Οι Κ. Ανδρίτσου, Π. Καραμανέα και Θ. Πολυζωίδης είναι αρχιτέκτονες με σπουδές στην Αρχιτεκτονική Τοπίου στη Βαρκελώνη. Είναι ελεύθεροι επαγγελματίες και παράλληλα συνεργάζονται ως κοινό σχήμα με το όνομα topio7 σε διαγωνισμούς και έργα με αντικείμενο το τοπίο, όπου έχουν αποσπάσει βραβεία και διακρίσεις.
H πιο πρόσφατη βράβευσή τους έγινε στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό Ιδεών «Ανάπλαση και Επανάχρηση πρώην εξορυκτικών περιοχών λιγνίτη στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας» όπου απέσπασαν το πρώτο βραβείο με την πρότασή τους «οικολογικές διαδρομές (eco_διαδρομές)» και στον Αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών για την αξιοποίηση του πρώην Νεκροταφείου Νεαπόλεως Νίκαιας.
Μιλούν στο Archisearch για την Αρχιτεκτονική Τοπίου και τη μεταξύ τους συνεργασία.
Είστε και οι τρεις αρχιτέκτονες. Γιατί επιλέξατε να γίνετε αρχιτέκτονες τοπίου;
Η αρχιτεκτονική τοπίου αφορά τη σχέση μας με το φυσικό, κινείται στο ενδιάμεσο δημιουργικό πεδίο από την ανθρωπογενή επέμβαση στο περιβάλλον τοπίο. Ο σχεδιασμός με τα εργαλεία του τοπίου, από τη φύση και με τη φύση, είναι μια δημιουργική πρόκληση κ πηγή έμπνευσης για έναν αρχιτέκτονα. Η συνθετική διαδικασία – η κύρια ενασχόληση της αρχιτεκτονικής – εμπλουτίζεται με τις τοπιακές σχεδιαστικές παραμέτρους, δίνοντας ένα οικολογικά αειφόρο και εν δυνάμει μεταβαλλόμενο στο χρόνο δημιούργημα.
Τι πεδίο πειραματισμού θεωρείτε ότι προσφέρει η αρχιτεκτονική τοπίου;
Η φύση και οι διεργασίες της, η έννοια του χρόνου, η δημιουργική ελευθερία που προσφέρουν οι κλίμακες του τοπίου, δημιουργούν χώρους ζωής για ευρύτερα οικοσυστήματα, όπου άνθρωπος, βλάστηση και πανίδα συνυπάρχουν ισοδύναμα. Σε μεγαλύτερη χωροτακτική κλίμακα σχετίζεται και με τις πρακτικές του Μεσογειακού τοπίου, αλλά κυρίως με την ανάγκη να αξιολογηθεί και να οργανωθεί ένα ευρύτερο πλαίσιο, μέσα στο οποίο να εντάσσονται επιμέρους θεματικές και διάφορες κλίμακες ταυτόχρονα, από τη γενική διάταξη ενός έργου μέχρι τη λεπτομέρειά του, που μπορεί να είναι μια κατασκευή.
Ποιο είναι το έργο που ξεχωρίζετε από τη μεταξύ σας συνεργασία και γιατί;
Όλες οι συνεργασίες μας τόσο σαν TOPIO7, όσο και στα μελετητικά σχήματα που συμμετείχαμε μαζί, κατέληξαν σε ένα αποτέλεσμα πολύ σημαντικό για τον καθορισμό της ταυτότητάς μας. Μέσα από αυτήν την τριβή χρόνων, αντιμετωπίζοντας έργα ποικίλων κλιμάκων και δυσκολιών και έχοντας πάντα τα κοινά εφόδια των σπουδών και εμπειριών μας, βρεθήκαμε να μοιραζόμαστε ακριβώς τις ίδιες αναγνώσεις τοπίου κι ευαισθησίες παρέμβασης σε αυτό. Πιο σημαντικό λοιπόν από τα έργα, είναι ο ίδιος ο πυρήνας της συνεργασίας μας, το ομαδικό πνεύμα και η ‘χημεία’ μεταξύ μας, το ότι κάθε έργο αποτελεί αφορμή για δημιουργική όσμωση ιδεών.
Αν κάποια έργα ξεχωρίζουν, είναι ίσως από τα πιο πρόσφατα που είχαν την τύχη να διακριθούν σε διαγωνισμούς, η πρότασή μας «οικολογικές διαδρομές» για την ανάπλαση του πρώην λιγνιτωρυχείου της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα – ένα σύνθετο έργο μεγάλης τοπιακής κλίμακας – και ο επανασχεδιασμός του παλιού νεκροταφείου της Νίκαιας σε αστικό πάρκο.
Πως αντιλαμβάνεστε τη θέση του Τοπίου σε μια εξελιγμένη κοινωνία;
Το τοπίο σε μια εξελιγμένη κοινωνία είναι ένα κοινό αγαθό με έντονη κοινωνική διάσταση, ένα αγαθό που έχει να κάνει με τη μνήμη και την ταυτότητα ενός τόπου, ένα αγαθό προς διαχείριση, διαφύλαξη και σχεδιασμό. Τα πνευματικά και δημιουργικά μονοπάτια που ξεδιπλώνονται μέσα από την ενασχόληση με αυτό, αποτέλεσαν για εμάς δύναμη έλξης, που οδήγησε σε σπουδές τοπίου στη Βαρκελώνη.
Πως θα περιγράφατε την αρχιτεκτονική τοπίου στην Ελλάδα;
Είναι πραγματικότητα ότι η ειδικότητα στην Ελλάδα είναι είτε «παρεξηγημένη», είτε άγνωστη ακόμα. Υπάρχει μια σύγχυση επί του θέματος, καθώς πολλοί τη μπερδεύουν με την κηποτεχνία ή με τη φυτοτεχνική μελέτη. Η αρχιτεκτονική τοπίου αναφέρεται σε έργα υποδομής για το ανθρώπινο οικοσύστημα που είναι η πόλη, στις συνέργειες του αστικού – περιαστικού με το φυσικό, στην αξιολόγηση και διαχείριση τοπίων της υπαίθρου σε πολεοδομική και χωροτακτική κλίμακα.
Βλέπετε, ωστόσο, ενθαρρυντικά σημάδια στον τομέα του Τοπίου στην Ελλάδα;
Στη χώρα ο κλάδος αυτός υστερεί, αν και τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται πιο έντονο το ενδιαφέρον για έργα τοπίου – σχεδιασμού δημοσίου χώρου μεγάλης κλίμακας, με επιτυχημένα παραδείγματα όπως το θαλάσσιο μέτωπο της Θεσσαλονίκης και πρόσφατα ο σχεδιασμός του Πάρκου του ΚΠΙΣΝ. Σε αντίθεση με ευρωπαϊκά παραδείγματα όμως, ο δημόσιος χώρος της χώρας συνολικά υστερεί, η εξέλιξη της αρχιτεκτονικής τοπίου είναι αργή και η συμμετοχή ειδικών επιστημόνων στο σχεδιασμό και στην αξιολόγηση- διαχείριση τοπίων σε χωροτακτική κλίμακα ανεπαρκής. Το θεσμικό πλαίσιο μοιάζει σαν τώρα να ανακαλύπτει την ειδικότητα. Ανακόλουθο για τη χώρα που «γέννησε» τον Δημήτρη Πικιώνη κ το έργο του, από τη δεκαετία του 1950 ακόμη.
Οι Έλληνες αρχιτέκτονες τοπίου πως μπορούν να συμβάλλουν σε μια πιο θετική εξέλιξη των πραγμάτων;
Υπάρχουν πολύ καλοί αρχιτέκτονες τοπίου στην Ελλάδα, θα ήταν σκόπιμο να τους δοθεί η ευκαιρία να εφαρμόσουν την τέχνη τους και κυρίως να δράσουν σε ένα πεδίο στο οποίο αποκλειστικά έχουν τις γνώσεις και θέλουν να αφοσιωθούν.
Ποιο έργο αρχιτεκτονικής τοπίου που δεν έχει γίνει ακόμα θα θέλατε να σχεδιάσετε και γιατί;
Τη σχέση μιας πόλης με τη θάλασσα. Η επίλυση του πώς μια μητρόπολη στον 21ο αιώνα διαπλέκεται με το νερό, αποτελεί ένα κρίσιμο και εξαιρετικά ενδιαφέρον τοπιακό θέμα που διαδραματίζεται σε πολλές κλίμακες. Παρόμοιο ενθουσιασμό όμως θα είχαμε και για ενδιάμεσης ή μικρότερης κλίμακας τοπία, όπως ένα πάρκο ή η διαμόρφωση ενός αρχαιολογικού χώρου, τόποι με δυναμική μετασχηματισμού μιας ευρύτερης περιοχής.
Η Αθήνα είναι ιδανικό πεδίο για την ανάπτυξη μιας προβληματικής σε σχέση με την ακτογραμμή της. Πως θα το διαχειριζόσασταν;
Στην Αθήνα, απαντά μια εκτεταμένη ακτογραμμή. Η οικολογική διάσταση της διαχείρισης του νερού, των ρεμάτων που εκβάλλουν, των υδροβιοτόπων και των παραλιών, σκιαγραφεί στη μεγάλη κλίμακα ένα εδαφικό συνεχές που αλληλεπιδρά με τη θάλασσα από την Καστέλα μέχρι το Σούνιο, ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο σύνορο. Η ενιαία αντιμετώπιση όλου αυτού του νότιου παράλιου μετώπου της Αττικής, κάτω από το ίδιο πρίσμα κι όχι αποσπασματικά, είναι μια πρόκληση κ οικολογική ευκαιρία αναζωογόνησης για την πόλη. Ενώ σε μικρότερες ενδιάμεσες κλίμακες δύναται να απαντήσει σε θέματα ένωσης και συρραφής με την πόλη, μέσω της δημιουργίας ήπιων χώρων αναψυχής για τον κάτοικο.
Θερμές ευχαριστιές στην ομάδα topio7 για την συζήτηση μαζί τους.
topio 7 _Βιογραφικά Σημειώματα
H Kατερίνα Ανδρίτσου είναι αρχιτέκτονας (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), αρχιτέκτονας τοπίου, (Πολυτεχνείο της Καταλονίας) κaθώς και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ¨Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός, Χώρος, Πολιτισμός¨ (ΕΜΠ). Από το 2001 εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας κι ως συνεργάτης σε μελετητικά σχήματα έχοντας αποκτήσει ευρεία εμπειρία τόσο σε θέματα μεγάλης κλίμακας, αστικού σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής τοπίου, όσο και στην εκπόνηση μελετών σχετικών με την κατοικία, τον τουρισμό, την υγεία κτλ, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει ασχοληθεί με την έρευνα, τον σχεδιασμό-έκδοση βιβλίων και τον σχεδιασμό-πραγματοποίηση εκθέσεων. Έχει λάβει μέρος και έχει αποσπάσει βραβεία και διακρίσεις σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.
Ο Θανάσης Πολυζωίδης είναι αρχιτέκτονας (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) και αρχιτέκτονας τοπίου (MLA Πολυτεχνική Σχολή της Βαρκελώνης UPC – ETSAB). Από το 2004 εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας (www.polyzoidis-architect.gr) κι ως συνεργάτης σε μελετητικά γραφεία (Αθήνα, Βαρκελώνη) όπου έχει συμμετάσχει σε μελέτες αρχιτεκτονικής και τοπίου σε όλες τις κλίμακες φυσικού σχεδιασμού (ιδιωτικά έργα, αστικές αναπλάσεις, δημόσιο χώρο, περιαστικό – φυσικό τοπίο) σε έργα που αφορούν στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή. Ως ελεύθερος επαγγελματίας έχει λάβει βραβεία και διακρίσεις σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και το έργο του έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις και σε δημοσιεύσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
H Πανίτα Καραμανέα είναι αρχιτέκτονας (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) και αρχιτέκτονας τοπίου (MLA Πολυτεχνική Σχολή της Βαρκελώνης UPC – ETSAB). Έχει συνεργαστεί σε θέματα αρχιτεκτονικής και αρχιτεκτονικής τοπίου με διάφορα μελετητικά σχήματα και έχει αποσπάσει βραβεία σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς στην Ελλάδα και στη Βαρκελώνη. Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις έργου στην Ελλάδα κ στο εξωτερικό κ έχει δημοσιεύσει κείμενα για το τοπίο. Έχει διδάξει αρχιτεκτονική τοπίου στο ΕΜΠ, στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα της σχολής της Βαρκελώνης και σήμερα διδάσκει Αρχιτεκτονική τοπίου και Σχεδιασμό στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης.
H Πανίτα Καραμανέα είναι αρχιτέκτονας (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) και αρχιτέκτονας τοπίου (MLA Πολυτεχνική Σχολή της Βαρκελώνης UPC – ETSAB). Έχει συνεργαστεί σε θέματα αρχιτεκτονικής και αρχιτεκτονικής τοπίου με διάφορα μελετητικά σχήματα και έχει αποσπάσει βραβεία σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς στην Ελλάδα και στη Βαρκελώνη. Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις έργου στην Ελλάδα κ στο εξωτερικό κ έχει δημοσιεύσει κείμενα για το τοπίο. Έχει διδάξει αρχιτεκτονική τοπίου στο ΕΜΠ, στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα της σχολής της Βαρκελώνης και σήμερα διδάσκει Αρχιτεκτονική τοπίου και Σχεδιασμό στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης.
All three of you are architects. Why did you choose to specialize in Landscape Architecture? Landscape architecture is about working with nature and defining the conditions of coexistence between human-made and natural. Landscape design is a creative challenge and a source of inspiration for architects.
What kind of experimenting does Landscape Architecture have to offer?
Natural processes, time as a factor in the course of creation and the sense of conceptual freedom that the landscape scale allows, form a wider and enriched space where humans and natural elements exist harmonically.
We consider our collaboration and interaction between each other as a special and important one. It has been shaped through our common educational background, professional experience and the knowledge acquired during our time together. Our two recently awarded projects, the Competition held by the Greek Energy Company in Ptolemaida (1st Prize) and the old cemetery in Nikea (1st Prize), are important milestones for us as well.
How do you perceive Landscape in a developed society?
Landscape is a common good, with an important social dimension. It is attached to the notion of memory and identity and it should be protected, handled and evolved. This has led us to study Landscape Architecture in Barcelona in the first place.
What do you think of Landscape Architecture in Greece?
Actually in Greece it is hardly considered an expertise. There is quite a misconception on the subject since it is identified as gardening or planting design, while there is a much wider field as far landscape architecture is concerned. Do you see any encouraging development? There is a constantly increasing interest regarding Landscape architecture in Greece. Thessaloniki New Waterfront and SNFCC Park are two recently inaugurated projects that promise a better future. However, in terms of legislation and programming there is still a lot to be done.
How Landscape professionals could contribute to a better future for Greek Landscape Architecture?
Actually in Greece there are remarkable professionals. They should be given the chance to practice their skills and work on the field of their expertise more systematically.
Which landscape project do you dream on designing?
The connection between sea and city. The interaction of a contemporary Metropolis with the sea is a crucial and challenging landscape issue. Working on the landscape design of an archaeological site or a park would also excite and motivate us, given the power of transformation that such projects have regarding their context.
Athens is ideal to argue on this. How do you think the Athenian waterfront should be developed?
Athens has an extended and diverse coast line in terms of ecology, water management, natural habitats and beaches. It is a large scale, constantly transforming field of intervention extending from Castela to Sounio. Working along the coast line with a coherent concept and vision would revive and improve the urban environment. There would be also smaller scale interventions that would contribute to a better connection between the two spacial elements.
Special thanks to topio7 team for sharing their point of view on landscape architecture.
topio 7 _CV
Katerina Andritsou graduated as an architect from the National Technical University of Athens. She holds a Master’s degree in Landscape Architecture from the Universidad Politécnica de Catalunya in Barcelona, as well as a Master’s degree in “Architectural Design, Space & Culture” from the National Technical University of Athens. She has extensive experience in large-scale urban design, landscape and resort development projects in Greece and abroad. Also has gained considerable experience as a design team member in building design through her involvement with wide range of projects in the sectors of tourism, healthcare, as well as in the design of residential facilities. She has also been involved in research, exhibitions, presentations and publications in the field of landscape architecture and has successfully participated in a series of architectural competitions on landscape and public space.
Thanasis Polyzoidis is an architect (School of Architecture – NTUA Athens) and a landscape architect (MLA Master in Landscape Architecture – UPC ETSAB). He works as a freelancer (www.polyzoidis-architect.gr)but has also collaborated with firms of architecture/landscape design both in Barcelona and in Athens, where he has taken part in various architectural, urban and landscape projects at all design scales (private properties, urban regenerations, public space, and natural landscape) in Europe, Greece and the Middle East. As a freelancer he has been granted awards and distinctions in architectural – landscape design competitions and his work has been presented in various architectural exhibitions and publications in Greece and abroad.
Panita Karamanea is an architect (School of Architecture – NTUA Athens) and a landscape architect (MLA Master in Landscape Architecture – UPC ETSAB). She has collaborated with various teams in projects of architecture and landscape and has won several prizes in Greece and Barcelona. Her work has been exhibited in Greece and abroad and she has published texts on landscape. She has also taught landscape in NTUA, in the master’s program of Barcelona and is today teaching architectural design and landscape in the School of Architecture in the Technical University of Crete.
READ ALSO: Urban Oasis: 1st Prize at Competition for the Reconstruction of Charitou Sq. in Rhodes / A. Thomidou, G. Socci & G. Domeniconi