Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε  το πρώτο συνέδριο υπό τον τίτλο «Αλουμίνιο στην αρχιτεκτονική: υλικότητα, τεχνολογία και αειφορία

Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε  το πρώτο συνέδριο υπό τον τίτλο «Αλουμίνιο στην αρχιτεκτονική: υλικότητα, τεχνολογία και αειφορία» – Aluminium In Architecture, το οποίο ανέδειξε τη σημασία του κλάδου του αλουμινίου στην εθνική οικονομία, την ανταγωνιστικότητα του κλάδου στο ελληνικό και στο διεθνές περιβάλλον και ανέλυσε τις προοπτικές ανάπτυξης της εσωτερικής αγοράς, καθώς και τις τάσεις στα σύγχρονα προϊόντα. – κείμενο Αθηνά Σπηλιωτοπούλου /  φωτογραφίες: Μαρία Παχού για το ARCHISEARCH.gr &  Design Ambassador

Το συνέδριο για το αλουμίνιο στην αρχιτεκτονική, ολοκληρώθηκε με τη στρατηγική συνεργασία της Ελληνικής Ένωσης Αλουμινίου, στο πλαίσιο του Διεθνούς Forum «Ελληνικό Αλουμίνιο: Επενδύσεις, Εξωστρέφεια, Αειφορία». Η τρίτη ενότητα του συνεδρίου η οποία έλαβε χώρα τη Δεύτερη ημέρα του Forum,  διοργανώθηκε με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού περιοδικού ARCHISEARCH.gr και της εταιρείας παραγωγής Design Ambassador του Βασίλη Μπαρτζώκα.

Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο χώρο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, προσελκύοντας τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κλάδου της αρχιτεκτονικής και των κατασκευών.  Η εκδήλωση σημείωσε εξαιρετική επιτυχία, καθώς συνέβαλε στη δημιουργία συνεργειών και συγκρότησε ένα νέο διαθεματικό πλαίσιο διευρυνσης της εξωστρέφειας των κλάδων της αρχιτεκτονικής, του αλουμινίου και των κατασκευών.

Σκοπός του ήταν αφενός η ανάδειξη των κρίσιμων ζητημάτων που αφορούν το αλουμίνιο και τις χρήσεις του στην αρχιτεκτονική και αφετέρου, η προβολή των τεχνολογικών καινοτομιών του υλικού σε μελέτες παραδειγμάτων έργων κορυφαίων Ελλήνων αρχιτεκτόνων και προσωπικοτήτων. Από τις ομιλίες και τις συζητήσεις αναδείχθηκαν οι τρέχουσες τάσεις και οι προδιαγραφές των προοπτικών ανάπτυξης, οι παρούσες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, καθώς και μια επιτακτική ανάγκη για συνέργειες και εξωστρέφεια.

Το συνέδριο συντόνισε και παρουσίασε η δημοσιογράφος Δανάη Μακρή διασφαλίζοντας ένα καλά οργανωμένο πρόγραμμα ομιλιών και συζητήσεων, το οποίο κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού καθ’ όλη την διάρκεια του συνεδρίου συμβάλλοντας στην ουσιαστική επιτυχία του εγχειρήματος. Οι ομιλητές οι οποίοι κλήθηκαν να αναπτύξουν τις σκέψεις τους, στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ήταν οι ακόλουθοι:  

• Ρένα Σακελλαρίδου, Αρχιτέκτων – Καθηγήτρια/Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
• Τάσος Μπίρης, Αρχιτέκτων – Ομότιμος Καθηγητής/Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, 
• Νίκος Κτενάς, Αρχιτέκτων – Καθηγητής/Politecnico di Milano,
• Μαρία Κοκκίνου, Αρχιτέκτων και  Ανδρέας Κούρκουλας, Αρχιτέκτων – Καθηγητής/ Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο,  
• Νεφέλη Χατζημηνά, Αρχιτέκτων – Υποψήφια Διδάκτωρ/Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, και
• Ιωάννης Παππάς, Μηχανολόγος Μηχανικός – Μέλος ΔΣ/Παγκόσμιο Συμβούλιο Αειφόρου Τουρισμού.

Tα κύρια ζητήματα που συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου αφορούσαν στη χρησιμότητα του αλουμινίου για την επίλυση σύνθετων κατασκευαστικών ζητημάτων, στη δημιουργία και τη σύνθεση εξατομικευμένων λύσεων για την αρχιτεκτονική σύνθεση και στην εφαρμογή του υλικού σε σύγχρονες τεχνολογικά λύσεις. Αναφέρθηκαν, οι προοπτικές ανάπτυξης, οι οποίες δημιουργούνται για τον κλάδο της αρχιτεκτονικής μέσω των διευρυμένων εξαγωγών του κλάδου του αλουμινίου και οι οποίες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως εργαλεία συγκρότησης ενός αναπτυξιακού μοχλού που θα συμπαρασύρει στην ανάπτυξη τον κλάδο της αρχιτεκτονικής.

Το συνέδριο ξεκίνησε η συντονίστρια της εκδήλωσης Δανάη Μακρή, πραγματοποιώντας μια ιστορική αναδρομή στις ετερογενείς χρήσεις του αλουμινίου.  Η κάλυψη καθημερινών αναγκών φαγητού του μεγάλου ηγέτη της Γαλλίας – Ναπολέοντα Βοναπάρτη, με σκεύη από αλουμίνιο, αλλά και αναγκών του ιδίου για τη δημιουργία πολεμομηχανών, δεν αποκλείει τη χρήση του υλικού σε περιόδους ειρήνης, ως ένα κύριο υλικό δημιουργίας και σύνθεσης των αρχιτεκτόνων. Η ευρεία χρήση του αλουμινίου τεκμηριώνεται ανατρέχοντας σε πολλά παραδείγματα από το μακρινό παρελθόν έως και σήμερα.

Κηρύσσοντας την έναρξη των ομιλιών, η Ρένα Σακελλαρίδου, αναφέρθηκε στην ποιητική της σύνθεσης και της κατασκευής ως συμπληρωματικές έννοιες οι οποίες οφείλουν να λειτουργούν ως ένα ενιαίο σύνολο προκειμένου να μπορέσει να υπάρξει αρχιτεκτονική. Το αλουμίνιο ως ένα μέρος της ποιητικής διατηρεί μια τεχνική πλευρά η οποία αποτελείται από ιδιότητες, κατασκευαστικές λεπτομέρειες, τύπους, δυνατότητες, περιορισμούς, κόστος και προδιαγραφές, όπως επίσης και μια συνθετική πλευρά η οποία συγκροτεί συνθετικές αρχιτεκτονικές λύσεις.

Η Ρένα Σακελλαρίδου, κατά την ομιλία της ανέλυσε τη συνθετική πλευρά του αλουμινίου,  εστιάζοντας στην έννοια του ανοίγματος ως ένα αφαιρετικό στοιχείο σύνθεσης. Το κούφωμα, ως μέρος του ανοίγματος, δημιουργεί κενά τα οποία συνομιλούν με τα πλήρη των όψεων και επιτρέπει στο φως να εισχωρήσει και να ενεργοποιήσει το χώρο. Επιπλέον, δημιουργεί αναγνωσιμότητα στις όψεις και βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με τη συμπαγή μάζα, καθώς έχει υλικότητα.

Αναφερόμενη στην κατασκευαστική διαδικασία μιας αρχιτεκτονικής σύνθεσης, η αρχιτέκτων μίλησε για τα ημερολόγια του έργου, χαρακτηρίζοντας τα ως καταγραφείς, όπου αποτυπώνονται φευγαλέες σκηνές του έργου, οι οποίες υπάρχουν για ελάχιστες στιγμές, μετά εξαφανίζονται και δεν θα ξαναυπάρξουν ποτέ.  Η Σακελλαρίδου έκλεισε την ομιλία της αναφέροντας ότι σε αντίθεση με τη διαδικασία του σχεδιασμού όπου ο χρόνος έχει ροή, κατά την κατασκευή του έργου ο χρόνος γίνεται μετέωρος και εμπεριέχει το απρόβλεπτο και το νέο, όπου ο χρόνος συμπιέζεται και διαστέλλεται ακανόνιστα, προκειμένου να αναδυθεί το κτήριο.

Κατόπιν, πήρε το λόγο ο  Τάσος Μπίρης ο οποίος σε μια μεστή και συμπαγή ομιλία αναφέρθηκε στα διλήμματα που προκύπτουν σε έναν συνθετικό τρόπο θεώρησης. Αναφέρθηκε σε ενδεικτικές μελέτες παραδειγμάτων (ενδεικτικά παραδείγματα: Συγκρότημα Ολυμπιακών Κολυμβητηρίων στην Καλογρέζα- Α’ Βραβείο Πανελλήνιου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, Κτήριο γραφείων στην Εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας) οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για την τεκμηρίωση της συνέχειας  και του συνεκτικού χαρακτήρα του συλλογισμού, όπου αναλύθηκαν έννοιες όπως το αρχέτυπο, το πρωτογενές, το διαρκές και το νέο. Ο αρχιτέκτονας ανέλυσε το νόημα της αρχέτυπης δημιουργίας, όπου το διαρκές συνυπάρχει με το νέο και δημιουργεί την τελική σύνθεση.

Περιέγραψε νέες ριζοσπαστικές, καλλιτεχνικές και τεχνικές εκφάνσεις της αρχιτεκτονικής, αλλά και διαρκείς πρωτογενείς, αρχέτυπες, νοηματικές αξίες, οι οποίες συνθέτουν τη συνολική έκφανση της πρωτογενούς αρχιτεκτονικής. Αναφέρθηκε στο πρωτογενές στοιχείο (δοκός επί στύλου), το οποίο δημιουργεί αρχέτυπες ιδεογραμματικές  χωρικές συγκροτήσεις. Αφηγήθηκε την ανάγκη για επέμβαση στο υλικό με τη χρήση του ματιού και του χεριού, αναφέρθηκε στη γη ως γεννήτωρ και στη σύνδεσή της με συνθετικά στοιχεία που στεγάζουν και λειτουργούν ως γέφυρες του νέου με το διαρκές. Χαρακτήρισε τα μοντέλα συνθετικών εφαρμογών ως στοιχεία συγκρότησης τυπολογιών, όπου ενυπάρχει το πρωτογενές το οποίο συνθέτει αρχέτυπους χώρους, όπως η στοά και το αίθριο. Αναφέρθηκε στο νέο ως ριζοσπαστικό και πειραματικό, το  οποίο αποτελεί μια ζωντανή ρίζα η οποία συνενώνει το νέο με το διαρκές. Το διαρκές συνεργάζεται και εμπεριέχει το νέο και το ριζοσπαστικό. Κλείνοντας την ομιλία του ανέφερε ότι ο σχεδιασμός και η σύνθεση με πρωτογενείς και αρχέτυπες προσεγγίσεις αποτελούν την αρχιτεκτονική.

Αμέσως μετά, πήρε το λόγο ο Νίκος Κτενάς, οποίος αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα,  και τη χρηστικότητα, ως τα κύρια χαρακτηριστικά του αλουμινίου. Περιέγραψε την αρχιτεκτονική σύνθεση με τη χρήση υλικών αλουμινίου, ως μια διαδικασία, όπου η σημασία δεν αποδίδεται στο ίδιο το υλικό, αλλά στον ξεχωριστό τρόπο με τον οποίο αυτό χρησιμοποιείται σε κάθε μια ξεχωριστή αρχιτεκτονική λύση. Βάσει της συνθετικής ιδέας που έχει διαμορφώσει ο αρχιτέκτονας, πειραματίζεται και δημιουργεί νέες συνθετικές αποδόσεις οι οποίες δημιουργούν την ανάγκη για πρότυπες εξατομικευμένες λύσεις. Ρόλος του αρχιτέκτονα είναι η σύνθεση προτάσεων για τη δημιουργία νέων προσαρμοσμένων εφαρμογών του υλικού, σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες.

Ενδεικτικά, αναφέρθηκε στη χρήση του αφρού αλουμινίου για την απόδοση, είτε μιας συνθετικής ποιότητας, όπως του βάθους και της ολότητας, είτε σε τεχνικές και κατασκευαστικές εφαρμογές του υλικού για την επίλυση λειτουργικών και κατασκευαστικών ζητημάτων, όπως η διακοπή του ανέμου ή τη μόνωση μιας επιφάνειας. Η παραγωγή αλουμινίου καθορίζεται από τους αρχιτέκτονες που με το σχεδιασμό τους καθορίζουν νέες πρότυπες εφαρμογές, οι οποίες οφείλουν να κατασκευάζονται από τους παραγωγούς. Ο τρόπος που το υλικό βρίσκει το χώρο του και τον τρόπο του στην αρχιτεκτονική ιδέα, αποτελεί μια πρόκληση για τον αρχιτέκτονα. Η σύμπραξη του δημιουργικού κόσμου με τη βιομηχανία για τη δημιουργία προσαρμοσμένων αρχιτεκτονικών λύσεων αποτελεί το επόμενο βήμα για τον κλάδο της παραγωγής του αλουμινίου και των αρχιτεκτόνων.

Στη συνέχεια, η Μαρία Κοκκίνου, προσεγγίζοντας το θέμα του αλουμινίου και των πρακτικών του υλικού στην αρχιτεκτονική, αναφέρθηκε σε μελέτες παραδειγμάτων που έχουν υλοποιηθεί από το γραφείο Kokkinou & Kourkoulas Architects με τη χρήση λύσεων αλουμινίου. Κατόπιν, κατά τη διάρκεια της ομιλίας της ανέλυσε και τεκμηρίωσε την ευρύτητα της χρήσης του αλουμινίου για την απόδοση συνθετικών ποιοτήτων, για την επίλυση κατασκευαστικών ζητημάτων, για θέματα που αφορούν τη βιώσιμη αρχιτεκτονική, αλλά και για τη δημιουργία και την υλοποίηση συνθετικών ποιοτήτων στην αρχιτεκτονική.

Το αλουμίνιο κατά την αρχιτεκτονική σύνθεση μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε ως ένα συνθετικό στοιχείο που ενοποιεί και διαμορφώνει επιφάνειες, είτε ως ένα στοιχείο που δημιουργεί, αλλά και αναιρεί όρια. Ενδεικτικά αναφέρθηκε σε διαμορφωμένες διατάξεις οι οποίες συντελούν στη συγκρότηση ορίων δημιουργώντας περίκλειστους χώρους με αίθρια, αλλά και στη σύνθεση διαδρομών όπου συντίθενται τελετουργίες πρόσβασης των χρηστών σε σχεδιασμένους χώρους. Κλείνοντας την ομιλία της αναφέρθηκε στο υλικό του αλουμινίου ως έναν σύμμαχο στην εξέλιξη του επαγγέλματος του αρχιτέκτονα.

Η Νεφέλη Χατζημηνά πήρε το λόγο και περιέγραψε τις διαφορετικές διαδικασίες αρχιτεκτονικής σύνθεσης με μέσα ψηφιακού σχεδιασμού. Αναλύοντας τις διαφορετικές διαδικασίες μελέτης, περιέγραψε αναλυτικά τα βήματα σχεδιασμού εστιάζοντας αρχικά στη διαδικασία καθορίζεται το πρόγραμμα και κατόπιν η μορφή του (ενδεικτικό παράδειγμα: Bernard Tschumi) και σε αυτό που αρχικά καθορίζεται η μορφή και μετά αποδίδεται το πρόγραμμα (ενδεικτικό παράδειγμα:  Peter Eisenman).  Περιέγραψε τη διαδικασία ψηφιακού σχεδιασμού, όπου προηγμένες τεχνολογικά λύσεις του αλουμινίου, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την δημιουργία της αυτόνομης μορφής.

Αρχικά παράγεται το κύτταρο το οποίο μεταλλάσσεται, βάσει γεωμετρικών συστημάτων και λαμβάνει μια αυτόνομη μορφή. Η αυτόνομη μορφή που έχει παραχθεί αποτελείται από τον σκελετό, την επιδερμίδα και τη μάζα από την οποία όμως υπολείπεται το περιεχόμενο (context) και η κλίμακα. Στο επόμενο στάδιο της αρχιτεκτονικής σύνθεσης προστίθεται το περιεχόμενο (context) και το πρόγραμμα (ανάγκες χώρων), όπου εισάγεται το έργο σε κλίμακα, και κατόπιν συγκροτείται η ολοκληρωμένη αρχιτεκτονική ιδέα (concept). Σε αυτή τη διαδικασία σχεδιασμού, η αρχική μορφή παρουσιάζει μεγάλες διαφοροποιήσεις σε σχέση με την τελική ιδέα της σύνθεσης, όπου έχουν εισαχθεί οι παράμετροι που καθορίζουν τον σχεδιασμό. Η εφαρμογή προηγμένων τεχνολογικά και υλικοτεχνικά λύσεων αλουμινίου, (ενδεικτικά: επιφάνειες αλουμινίου διπλής καμπυλότητας), θα συνέβαλλαν σε μια εξατομικευμένη ψηφιακή κατασκευή η οποία θα επίλυε κατασκευαστικά ζητήματα σύνθετων αρχιτεκτονικών λύσεων που έχουν παραχθεί με μέσα ψηφιακού σχεδιασμού.  

Ο Ιωάννης Παππάς, έκλεισε τον κύκλο των ομιλιών αναφερόμενος στην ανάπτυξη του τουρισμού και την ανάγκη υιοθέτησης ενός μοντέλου αειφόρου τουρισμού, ο οποίος θα ελαχιστοποιεί το τεχνολογικό αποτύπωμα. Περιέγραψε και ανέλυσε στοιχεία που τεκμηριώνουν την ανάπτυξη του τουρισμού και αναφέρθηκε στη μαζικότητα από την οποία ακολουθείται η τουριστική ανάπτυξη στις τοπικές κοινωνίες. Αναφέρθηκε στις επιδράσεις από τον τουρισμό σε πολλαπλούς τομείς των προορισμών, όπως στον τομέα του πολιτισμού, του περιβάλλοντος και της οικονομίας και υπογράμμισε την αναγκαιότητα για τη βέλτιστη διαχείριση αυτών, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί το συνολικό τεχνολογικό αποτύπωμα στους τόπους προορισμού.

Η ανάπτυξη του αστικού τουρισμού, η λήψη των δεικτών της κλιματικής αλλαγής ως κομμάτι του σχεδιασμού των τουριστικών προορισμών και καταλυμάτων, ο σεβασμός στη βιοποικιλότητα των περιοχών, η ενοποίηση των κτηριακών υποδομών στον τόπο, η ενσωμάτωσή τους με την τοπική κοινωνία, καθώς και η τοποθέτηση των εργαζομένων στο τουρισμό στο επίκεντρο της ανάπτυξης, θα δημιουργούσε τις συνθήκες για την ανάπτυξη ενός αειφόρου τουρισμού ενσωματωμένου στις τοπικές κοινωνίες.

Το συνέδριο ολοκληρώθηκε με μια εφ’ όλης της ύλης συζήτησης των ομιλητών, όπου υπογραμμίστηκε η ανάγκη για τη σύναψη συνεργειών μεταξύ του κλάδου του αλουμινίου και της αρχιτεκτονικής, για τη δημιουργία εξατομικευμένων λύσεων οι οποίες θα εφαρμόζονται στις αρχιτεκτονικές συνθέσεις και η ανάγκη για ενεργοποίηση της ερευνητικής δραστηριότητάς για την παραγωγή τεχνολογικά εξελιγμένων λύσεων με εφαρμογή σε αρχιτεκτονικές συνθέσεις οι οποίες έχουν παραχθεί με μέσα ψηφιακού σχεδιασμού.

Υπογραμμίστηκε η επιτακτική ανάγκη για την εκμετάλλευση της αναπτυξιακής δραστηριότητας του κλάδου αλουμινίου, καθώς και της αξιοποίησης του  αναξιοποίητου ικανού ανθρώπινου δυναμικού της αρχιτεκτονικής. Η συγκρότηση ενός ολοκληρωμένου πεδίου δράσης το οποίο συντίθεται από την τεχνογνωσία των παραγωγών αλουμινίου, του κλάδου των κατασκευών και του αναξιοποίητου ικανού ανθρωπίνου δυναμικού της αρχιτεκτονικής και το οποίο θα αξιοποιεί την εμπορική εξωστρέφεια του κλάδου του αλουμινίου είναι ικανό να ενεργοποιήσει τον κλάδο και να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για την ελληνική αρχιτεκτονική.

Info
ALUMINIUM IN ARCHITECTURE – ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ: ΥΛΙΚΟΤΗΤΑ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΙΑ (AIA CONFERENCE)
Τίτλος Ενότητας:  «Αλουμίνιο στην Αρχιτεκτονική: Υλικότητα, Τεχνολογία και Αειφορία» στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης και Forum «Ελληνικό Αλουμίνιο: Επενδύσεις, Εξωστρέφεια, Αειφορία»
Τύπος: Συνέδριο
Curation και Program Management:  Design Ambassador, Βασίλης Μπαρτζώκας
Διοργανωτές: Archisearch.gr, Design Ambassador, Ελληνική Ένωση Αλουμινίου
Sponsors:  ALUMIL, ALUMINCO, COSMOS ALUMINIUM, ELVAL COLOUR, ELVAR HALCOR, ELVIAL, EUROPA, ETEM, EXALCOI, INVER, MYTILINEOS, NEOKEM
Τοποθεσία: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών