Ακαδημαϊκοί Ενδιάμεσοι Χώροι | Ερευνητική εργασία της Γεωργίας Ουργαντζίδου

Σε αυτή την ερευνητική εργασία της Γεωργίας Ουργαντζίδου, διερευνώνται οι ενδιάμεσοι ακαδημαϊκοί χώροι και αναδεικνύονται ως πεδία ικανά για την ανάπτυξη και διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ της πανεπιστημιακής αλλά και της εξωπανεπιστημιακής κοινότητας.

Τα εκπαιδευτικά κτίρια συνίστανται από τις αίθουσες διδασκαλίας, το σύστημα κυκλοφορίας και τους κοινόχρηστους – ενδιάμεσους χώρους. Οι κατηγορίες αυτές έχουν κοινή την παιδαγωγική τους υπόσταση, αλλάζει όμως κάθε φορά ο τρόπος που αυτή διεξάγεται. Αυτό διότι, στις αίθουσες διδασκαλίας, η μάθηση που προέρχεται από τον καθηγητή και απευθύνεται προς τους φοιτητές, είναι η κυρίαρχη λειτουργία που λαμβάνει χώρα και δεν αφήνει πολλά περιθώρια για να αναπτυχθούν περαιτέρω διαπροσωπικές επαφές. Αντίθετα, στους διαδρόμους, στις σκάλες, στις αυλές και στα ανοιχτά αμφιθέατρα αναπτύσσονται περισσότερο η επικοινωνία, η διάδραση με τον «άλλον» και οι απρογραμμάτιστες επαφές. Παρατηρούμε λοιπόν, ότι όλα αυτά τα σημεία εντοπίζονται συνήθως σε χώρους που ανήκουν στο «ενδιάμεσο» τμήμα του εκπαιδευτικού κτιρίου.

Επομένως, το παρόν ερευνητικό πόνημα έχει ως στόχο να εντοπίσει τις αρχιτεκτονικές ποιότητες που διέπουν τους ενδιάμεσους χώρους των πανεπιστημίων, και να τους αναδείξει ως πεδία ικανά για την ανάπτυξη και διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ της πανεπιστημιακής αλλά και της εξωπανεπιστημιακής κοινότητας.

Έτσι λοιπόν, πρωτίστως μέσω μιας βιβλιογραφικής έρευνας για την έννοια του ενδιάμεσου σε άλλους κλάδους όπως η φιλοσοφία, οι ανθρωπιστικές επιστήμες και έπειτα η αρχιτεκτονική, αλλά και της αναζήτησης της «Ιδέας του Πανεπιστημίου» και των θεσμών αυτών που την διέπουν, η έρευνα καταλήγει στην μελέτη των Neiheiser και Argyros με τίτλο The School of Athens που έλαβε χώρο στην έκθεση της Biennale του 2018, απ’ όπου προκύπτουν έξι διαφορετικοί τύπου ενδιάμεσων ακδημαϊκών χώρων (διάδρομος, αμφιθέατρο, αίθριο, οριζόντιο και κατακόρυφο δίκτυο, αυλή). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τύπος του αμφιθεάτρου προστέθηκε μεταγενέστερα από τη συγγραφέα.

Ορίζοντας τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του κάθε ενδιάμεσου, επιλέγεται ένα αντιπροσωπευτικό κτίριο για κάθε τύπο από τα 85 συνολικά παραδείγματα πανεπιστημιακών κτιρίων (56 των Neiheiser και Argyros και 29 που προστέθηκαν από την συγγραφέα). Η ανάλυση των κτιρίων εμπεριέχει ποσοτικά στοιχεία, επεξηγηματικά διαγράμματα και σχέδια που φανερώνουν τη σχέση των ενδιάμεσων χώρων με το υπόλοιπο τμήμα του κτιρίου, τη θέση που καταλαμβάνουν στον σχεδιασμό, το κατά πόσο είναι εύκολη η πρόσβαση σε αυτούς, την ευελιξία που παρουσιάζουν και τέλος το κατά πόσο έχουν την δυνατότητα να «δημιουργούν» κοινότητα, μέσω της κίνησης και της συνάντησης των βλεμμάτων.

Συνεπώς από την ανάλυση προκύπτει ότι, οι ενδιάμεσοι χώροι είναι τα τμήματα των κτιρίων που είτε συνδέουν είτε διαχωρίζουν τις επιμέρους λειτουργίες μεταξύ τους και είναι άμεσα προσβάσιμοι από τις εισόδους και τις περισσότερες φορές εμφανίζουν μια κεντρικότητα ως προς τη σύνθεση, που τους καθιστά πολύ σημαντικούς για την εμπειρία του χρήστη.

Τείνουν να είναι μεγαλύτεροι, όταν οι αρχιτέκτονες τους λαμβάνουν υπόψιν από την αρχή της σχεδιαστικής διαδικασίας, ως χώρους κοινωνικοποίησης με έντονο παιδαγωγικό χαρακτήρα.

Παρατηρείται επίσης, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, ο χώρος αφήνεται ελεύθερος, χωρίς διαμορφώσεις, έτσι ώστε οι χρήστες να επιλέγουν πως θα δράσουν σε αυτούς.

Τέλος, ο σχεδιασμός ενδιάμεσων χώρων στα πανεπιστήμια που είναι ευέλικτοι και πολυσημαινόμενοι, παρέχει το έδαφος για ζωτικές ανθρώπινες σχέσεις και για πλούσια βιωματική παιδαγωγική και χωροκοινωνική εμπειρία.

Στοιχεία έργου

Τίτλος εργασίας: Ακαδημαϊκοί Ενδιάμεσοι Χώροι
Τυπολογία: Ερευνητική εργασία
Εξεταστική περίοδος: Ιούλιος 2022
Φοιτήτρια: Γεωργία Ουργαντζίδου
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Ρένα Σακελλαρίδου
Σχολή: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Α.Π.Θ.
Kείμενο: Γεωργία Ουργαντζίδου

This diploma research thesis by Georgia Ourgantzidou, explores spaces within educational buildings, aiming to identify their architectural qualities and highlight them as conducive environments for fostering and maintaining social relations within both university and extracurricular communities.

Educational buildings consist of classrooms, circulation systems, and shared- intermediate spaces. These categories share an educational essence, but the way education is conducted varies. In classrooms, learning, directed from teacher to student, is the predominant function, leaving little room for interpersonal interactions. Conversely, corridors, staircases, courtyards, and open amphitheaters foster more communication, interaction with others, and spontaneous encounters.

These in-between spaces, typically found within educational buildings, are the focus of this research, aiming to identify their architectural qualities and highlight them as conducive environments for fostering and maintaining social relations within both university and extracurricular communities.

Thus, through a literature review on the concept of the in-between in other fields such as philosophy and the humanities, followed by architecture, as well as the exploration of the “Idea of the University” and the principles it has, the study culminates in the examination of Neiheiser and Argyros’s work titled “The School of Athens,” presented at the 2018 Biennale. Five different types of academic intermediate spaces (corridor, amphitheater, atrium, horizontal and vertical network, courtyard) are derived from this analysis, with the addition of the amphitheater type by the author.

Defining the architectural characteristics of each in-between space, six representative building are selected from a total of 85 university building examples (56 from Neiheiser and Argyros and 29 added by the author). The analysis includes quantitative data, explanatory diagrams, and plans revealing the relationship of in-between spaces with the rest of the building, their design considerations, accessibility, flexibility, and their potential to foster community through movement and visual encounters.Consequently, the analysis reveals that in-between spaces, either connecting or separating various functions, are directly accessible and often exhibit a centrality in composition, making them crucial for user experience. They tend to be larger when architects consider them as spaces for socialization with a strong pedagogical character. Moreover, in most cases, these spaces remain open, allowing users to choose their actions within them.

Ultimately, designing flexible and polysemic in-between spaces in universities provides the groundwork for vital human relationships and rich experiential pedagogy and socio-spatial experiences.

Facts & Credits

Project title: Academic in–between spaces
Typology: Diploma research thesis 
Academic semester: July of 2022
Student: Georgia Ourgantzidou
Supervisor: Rena Sakellaridou 
Institution: Architecture Department Aristotle University of Thessaloniki
Text: Georgia Ourgantzidou