Κέντρο Παλαιοντολογίας στη Μηλιά Γρεβενών | Διπλωματική εργασία των Δόγκαλη Νίκου, Κουτσουρά Νίκου και Πολυχρονάκη Νικόλα

Αυτή η διπλωματική εργασία των Δόγκαλη Νίκου, Κουτσουρά Νίκου και Πολυχρονάκη Νικόλα, αφορά στη δημιουργία ενός Κέντρου Παλαιοντολογίας στην περιοχή της Μηλιάς Γρεβενών.

Ο οικισμός της Μηλιάς, δώδεκα χιλιόμετρα βορειοανατολικά των Γρεβενών, αποτελεί το αντικείμενο μελέτης αυτού του έργου. Από το 1996, στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μηλιάς στεγάζονται παλαιοντολογικά ευρήματα εκατομμυρίων ετών, περιλαμβανομένων δύο ζευγών χαυλιοδόντων μαστόδοντα, των μεγαλύτερων στον κόσμο, που έχουν κατακτήσει το Ρεκόρ Γκίνες (Guinness World Records). Στόχος της μελέτης είναι η ανάδειξη της Μηλιάς ως κεντρικού σημείου της παλαιοντολογίας στη βόρεια Ελλάδα, μέσω του σχεδιασμού ενός Εκπαιδευτικού Κέντρου Παλαιοντολογίας μητροπολιτικού χαρακτήρα.

Το οικόπεδο που επιλέχθηκε στο βορειοδυτικό άκρο του οικισμού εφάπτεται με την επαρχιακή οδό Μηλιάς/ Κιβωτού και βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με τους έντεκα συνολικά ανασκαφικούς χώρους της Μηλιάς, ενώ μέσω των διαδρομών που έχουν χαραχτεί προσφέρεται εύκολη πρόσβαση σε αυτές, όπως και τονίζεται ο in situ χαρακτήρας του έργου. Επιπλέον, χάρις στο κεκλιμένο έδαφος και την περίοπτη θέση του, από το οικόπεδο προσφέρεται πλήθος οπτικών φυγών προς τις ανασκαφικές θέσεις, τους γειτονικούς οικισμούς, την οροσειρά της Πίνδου και γενικότερα προς το ορεινό τοπίο.

Στόχος του project αποτελεί η ένταξη των επισκεπτών στον μοναδικό κόσμο της παλαιοντολογίας που εμφανίζεται μετά από εκατομμύρια χρόνια στον τόπο της Μηλιάς καθώς και την παρουσίαση του πλούσιου φυσικού περιβάλλοντος στην ίδια περιοχή.

Έτσι, καρδιά-πυρήνας της σύνθεσης, καθώς και του κτιριολογικού, ορίζεται ο εκθεσιακός χώρος, που θα φιλοξενήσει μέσα του τους βραβευμένους χαυλιόδοντες.

Όλες οι δευτερεύουσες χρήσεις οργανώνονται γραμμικά σε μια λωρίδα που έρχεται και “αγκαλιάζει”, από την ανατολή, τον πυρήνα αυτό. Επιδιώχθηκε στη συνέχεια το σύστημα αυτό να ενταχθεί ομαλά στο φυσικό τοπίο και να φωλιάσει εντός της χλωρίδας του λόφου.

Χρώματα, υφές και μορφές επηρεάζονται, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, τόσο από το ανθρώπινο αποτύπωμα του γραφικού χωριού όσο και από τον φυσικό κόσμο της περιοχής, όπως η μπεζ όψη που παραπέμπει στα ιζήματα των ανασκαφικών θέσεων και τα μπορντώ μεταλλικά προφίλ επικάλυψης των στεγών, που παίρνουν αφορμή από τα κόκκινα χώματα του οικοπέδου.

Η πρόσβαση εξασφαλίζεται από τρεις διαφορετικές εισόδους: μία για τουριστικά λεωφορεία, μία για εργαζόμενους και επισκέπτες, και μία τρίτη που συνδέει το κέντρο με τον οικισμό. Το κτίριο ακολουθεί τις υψομετρικές του οικοπέδου, εναρμονιζόμενο με το φυσικό υποδοχέα.

Το κτιριολογικό πρόγραμμα, συνολικού εμβαδού 6,400τ.μ., αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα και αποτελείται από εκθεσιακό χώρο, χώρο περιοδικής έκθεσης, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, βιβλιοθήκη με αναγνωστήριο, ξενώνες, αίθουσες διδασκαλίας, γραφεία, καφέ-εστιατόριο, αποθηκευτικούς χώρους, κ.ά.

Οι παραπάνω κλειστοί χώροι συμπληρώνονται από υπαίθριους χώρους για την παρατήρηση των ανασκαφικών θέσεων και του γενικότερου γύρω τοπίου, κήπο γλυπτών, υπαίθριο αμφιθέατρο προς πάσα χρήση και αμμόκηπο, στα πλαίσια της βιωματικής εκπαίδευσης των παιδιών στην επιστήμη της παλαιοντολογίας.

Ο εκθεσιακός χώρος χωρίζεται σε πέντε θεματικές ενότητες με διαφορετικούς χρωματισμούς δαπέδων, ενώ η κυκλοφορία στους χώρους έχει σχεδιαστεί με απρόσκοπτη επικοινωνία και πολλαπλές οπτικές αλληλεπιδράσεις.

Ο εξώστης του ανώτερου επιπέδου και τα μπαλκόνια προσφέρουν διαφορετικές οπτικές γωνίες στην έκθεση και στο φυσικό περιβάλλον. Οι κόγχες στους τοίχους φιλοξενούν επιλεγμένα εκθέματα, με πιο εμβληματική τη βορειότερη που στεγάζει τους χαυλιόδοντες-ρεκόρ.

Στοιχεία έργου

Τίτλος εργασίας Κέντρο Παλαιοντολογίας στη Μηλιά Γρεβενών
Τυπολογία Διπλωματική Εργασία
Εξεταστική περίοδος Φεβρουάριος 2024
Φοιτητές Νίκος Δόγκαλης, Νίκος Κουτσουράς, Νικόλας Πολυχρονάκης
Επιβλέπων Claudio D. Conenna 
Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

This thesis by Nikos Dogalis, Nikos Koutsouras, and Nikolas Polychronakis focuses on the creation of a Paleontology Center in the area of Milia, Grevena.

The village of Milia, located 12 kilometers northeast of Grevena, is the subject of this project. Since 1996, the Milia Natural History Museum has housed paleontological finds millions of years old, including two pairs of mastodon tusks—the largest in the world—recognized by the Guinness World Records. The project aims to establish Milia as a central hub for paleontology in northern Greece through the design of a Metropolitan Paleontology Educational Center.

The selected site, located at the northwestern edge of the village, is adjacent to the Milia-Kivotos provincial road and in close proximity to Milia’s 11 excavation sites. Designed pathways ensure easy access, highlighting the in situ character of the project. Additionally, the plot’s sloped terrain and prominent position provide extensive views of the excavation sites, neighboring villages, the Pindus mountain range, and the surrounding landscape.

The project’s objective is to immerse visitors in the unique world of paleontology, showcasing millions of years of history in Milia while also presenting the area’s rich natural environment.

The exhibition space, housing the record-holding tusks, forms the heart and core of the design. Secondary functions are organized linearly in a strip that “embraces” this central space from the east. The system is designed to integrate seamlessly into the natural landscape, nestled within the hill’s flora.

Colors, textures, and forms are influenced by both the human footprint of the picturesque village and the region’s natural elements. For example, the beige facade evokes the sediments of the excavation sites, while the burgundy metallic roof profiles are inspired by the plot’s red soil.

Access to the center is provided via three entrances: one for tourist buses, one for employees and visitors, and a third connecting the center to the village. The building follows the site’s topography, blending harmoniously with its natural surroundings.

The architectural program spans 6,400 square meters across three levels and includes exhibition spaces, a hall for temporary exhibits, a multipurpose room, a library with a reading area, guest accommodations, classrooms, offices, a café-restaurant, and storage areas.

Outdoor spaces complement the interior with facilities for observing excavation sites and the surrounding landscape, a sculpture garden, an amphitheater for various uses, and a sandpit for children’s hands-on paleontology education.

The exhibition space is divided into five thematic sections, each with different floor colors, promoting smooth navigation and interactive visual connections. The upper-level balcony and terraces offer various perspectives of the exhibits and natural environment. Niches in the walls display selected artifacts, with the northernmost niche prominently showcasing the record-holding tusks.

Facts & Credits 

Project title Paleontology Center in Milia, Grevena
Typology Diploma thesis
Academic semester February 2024
Students Nikos Dogalis, Nikos Koutsouras, and Nikolas Polychronakis
Supervisor Claudio D. Conenna
Institution Aristotle University of Thessaloniki, School of Architecture