Λαξεύοντας τον Χρόνο στο Αέναο Τοπίο | Διπλωματική εργασία του Γιώργου Κόλτηρη

Η Διπλωματική εργασία του Γιώργου Κόλτηρη αφορά τη κατάληψη ενός ανενεργού βιομηχανικού τοποσήμου στη Νάξο με στόχο την ανάδειξη της ιστορίας του μαρμάρου και της λατομικής τέχνης μέσω της επαναχρησιμοποίησης ενός λατομείου στη καρδιά του νησιού.

Το πρόγραμμα είναι βασισμένο σε δύο άξονες. Ένα χώρο έκθεσης γλυπτών και ένα κέντρο ερευνών τα οποία οργανώθηκαν μεριμνώντας για την ανάδειξη του λατομείου. Αυτά είναι και τα σημεία που η εργασία εστιάζει. Μουσείο, Έρευνα, Λατομείο.

Πρωταγωνιστές είναι ο Κούρος και η Κόρη, ένα κομμάτι της ελληνικής ιστορίας που εμπλουτίζεται με νέες ανασκαφές και μελέτες.

Ήταν σημεία αναφοράς κατά την πρώιμη, ώριμη και ύστερη Αρχαϊκή περίοδο, αναδεικνύοντας την καλύτερη εκδοχή του ανθρώπου βάσει των προτύπων της εποχής. Εμπνευσμένα από αιγυπτιακά πρότυπα, χαρακτηρίζονται για το μνημειακό μέγεθος τους, την απόπειρα κίνησης και το αρχαϊκό μειδίαμα, ένα ανεπαίσθητο και αινιγματικό χαμόγελο. 

Στη καρδιά της Νάξου συγκεντρώνεται η εντονότερη δραστηριότητα όπου μπορεί να ακούσει κανείς τα μηχανήματα να δουλεύουν και το μάρμαρο να αποσχίζεται καθημερινά. Όμως όσο οι κοινωνίες γίνονται πιο αστικές, χάνουν την επαφή με τον τόπο τους, τα τοπία γίνονται πιο απομακρυσμένα, τόσο χωρικά όσο και αισθητικά, αφήνοντας ανεκμετάλλευτα κενά βιομηχανικά «κουφάρια». Σε αυτές τις ανοιχτές πληγές αντηχεί το βιομηχανικό παρελθόν του τόπου.

Πως μπορούν οι πράξεις μας να συνεισφέρουν στα εγκαταλελειμμένα τοπία; Αντιστρόφως, πως μπορεί το φυσικό να συνεισφέρει στην δική μας ζωή; 

Η παρούσα εργασία δεν στηρίζεται στην απόκρυψη της πραγματικότητας. Αποτελεί μια διερεύνηση του σχεδιασμού μεταξύ κατασκευής, φυσικού και του «τεχνητού» εδάφους με σκοπό την αναζωπύρωση της σχέσης με το μάρμαρο σε μια χωρική υπενθύμιση της ιστορίας του τόπου.

Πραγματοποιείται μια τομή στον τόπο και στο χρόνο, η πρώτη μέσω της εξόρυξης και η δεύτερη μέσω ενός μουσείου. Τόπος και χρόνος είναι αλληλένδετες έννοιες που ο αρχιτέκτονας οφείλει να λαμβάνει υπόψη και, παράλληλα με τη φύση, να σχεδιάσει σε διαφορετικούς χρόνους και ταχύτητες, «λαξεύοντας» τον χρόνο εντός ενός ανολοκλήρωτου και άρα «αέναου» τοπίου.

Ο δρόμος καταλήγει στον Κινίδαρο, ένα χωριό ανάμεσα σε πλήθος ενεργών και ανενεργών λατομείων. Δημιουργείται ένα μουσείο βασισμένο στην αφαίρεση, συμβολίζοντας τη διαδικασία εξόρυξης, διαχωρισμένο σύμφωνα με τις περιόδους της Aρχαϊκής εποχής, όπου τα εκθέματα τοποθετούνται εντός του μαρμάρου, πίσω στον τόπο γέννησης τους. Στη περίπτωση αυτή, το μουσείο δεν γίνεται αντιληπτό με την έννοια ενός μεγάλου και τουριστικού κατασκευάσματος.

Δεν είναι ένας χώρο αναπαράστασης, αλλά παράστασης, σύμφωνα με το «παρίσταμαι», δηλαδή βρίσκομαι κοντά στη γνώση.

Ένα αρχείο, πιο στοχευμένο και όχι αναγκαστικά μεγάλο. Παράγωγο της λέξης αρχή, αποτελεί την έναρξη, αναφερόμενη στο πρώτο, το αρχικό, το αρχέγονο, το αρχετυπικό, αλλά και μια επιταγή αναφερόμενη στην αυθεντία. Με αυτό το τρόπο, μύθος και ιστορία εγγράφονται σε μια αφήγηση: Το Μουσείο ως Εμπειρία όπου φόντο και αφετηρία αποτελεί ο τόπος. 

Τέλος, εισάγεται η έννοια της έρευνας μέσω μιας σύμμεικτης κατασκευής που απευθύνεται στο λατομείο. Το μεγαλύτερο τμήμα είναι μεταλλικό, δίνοντας ένα αίσθημα ελαφρότητας, με λεπτότερες διατομές και μεγαλύτερα ανοίγματα. Η μορφή του ερευνητικού κέντρου έχει μια χαρακτηριστική καθαρότητα, ώστε να μην επισκιαστεί η επιβλητική παρουσία του λατομείου και τοποθετείται χαμηλότερα επιτρέποντας την απρόσκοπτη θέαση του δύοντος ηλίου. Η μακρόστενη αναλογία ταυτίζεται με την διάσταση του λατομείου, ενώ παράλληλα αντιτίθεται με την κατακορυφότητα του, ισχυροποιώντας το διάλογο τους.

Στοιχεία έργου

Τίτλος εργασίας Λαξεύοντας τον Χρόνο στο Αέναο Τοπίο 
Τυπολογία Διπλωματική Εργασία 
Εξεταστική περίοδος Σεπτέμβριος 2024
Φοιτητής Γιώργος Κόλτηρης
Επιβλέπων Καθηγητής Μανώλης Σταυρακάκης
Σύμβουλοι Παναγιώτα Καραμανέα, Παναγιώτης Βασιλάτος
Σχολή Αρχιτεκτονική Σχολή, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

The diploma thesis project by Giorgos Koltiris concerns the occupation of an inactive industrial landmark on the island of Naxos, aiming to highlight the history and importance of the local marble through the reuse of a quarry in the heart of the island.

The program is based on two axes: a museum exhibition space and a research center, both of which are organized in accordance with the imposing form of the site. These are the key points on which the project focuses: Museum, Research, Quarry.

The protagonists of the intervention are Kouros and Kore, elements of Greek history that are constantly enriched by new excavations and studies.

These statues were created during the early, middle, and late Archaic periods, showcasing the ideal human form according to the standards of the time. Inspired by Egyptian sculptures, they are characterized by their monumental size, attempts at movement, and the “archaic smile”—an imperceptible yet enigmatic expression.

Intense quarrying takes place at the heart of Naxos, where the machinery works continuously and extracts marble on a daily basis. However, as societies become more urbanized, they lose connection to these landscapes. They grow more distant, both spatially and mentally, leaving behind unutilized industrial “carcasses.” These open wounds echo the industrial past of the area. How can our actions contribute to these abandoned landscapes? Conversely, how can nature contribute to our lives?

This project does not seek to conceal reality. It explores the relationship between construction, natural, and “artificial” ground, aiming to rekindle the connection with marble and act as a spatial reminder of the site’s history.

A section is created in both space and time—the first through excavation process and the second through the concept of a museum. Space and time are interconnected concepts that architects must consider, “carving” time within an unfinished and thus “perpetual” landscape.

The route leads to Kinidaros, a village surrounded by both active and inactive marble quarries. A museum is created based on subtraction, symbolizing the marble’s extraction process. It is divided according to the Archaic periods, with exhibits placed inside the marble, effectively returning to their place of origin. In this case, the museum is not perceived as a grand, tourist-oriented structure. It is not a space for representation but for presentation. It is an archive, more focused and not necessarily large, deriving from the Greek word “αρχή,” (archē) meaning “beginning”, “origin” and “authority.” In this way, myth and history are inscribed into a narrative:

The Museum as an Experience, where the starting point is the landscape.

Finally, the concept of research is introduced through a composite structure that addresses the quarry. Mostly made of metal, it conveys a sense of lightness with thinner profiles and larger openings. The research center maintains a clear and simple form so as not to overshadow the imposing quarry. Positioned lower, it allows for an unobstructed view of the setting sun. Its elongated proportion aligns with the quarry’s horizontal dimension while contrasting with its verticality, reinforcing their dialogue.

Facts & Credits 

Project title Carving Time into the Perpetual Landscape
Typology Diploma Thesis 
Academic semester September 2024
Student Giorgos Koltiris
Supervisor Manolis Stavrakakis
Consultants Panagiota Karamanea, Panagiotis Vassilatos
Institution School of Architecture, National Technical University of Athens