H παρούσα διπλωματική εργασία των Βαρέλη Αικατερίνης και Κωστή Χριστίνας, αφορά στον σχεδιασμό ενός Κέντρου Θερμαλισμού και Ευεξίας στις ιαματικές πηγές Καλλιδρόμου, γνωστές και ως Ψωρονέρια. Η ονομασία των πηγών προέκυψε από την ιδιότητα του συγκεκριμένου ιαματικού νερού να θεραπεύει και την ψωρίαση, γεγονός που ήταν γνωστό ήδη από την αρχαιότητα.
Σύμφωνα με τον μύθο, η θεά Αθηνά ζήτησε από τη Γαία να φτιάξει τις πηγές του Καλλιδρόμου και των Θερμοπυλών και τις δώρισε στον Ηρακλή, ούτως ώστε να γιατρεύει τις πληγές του μετά από κάθε άθλο.
Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής πρότασης αποτελεί μια αναφορά στις πληγές του Ηρακλή, οι οποίες θεραπεύονται με το ιαματικό νερό.
Έτσι, μια επιμήκης, τεθλασμένη χαρακιά στο βουνό έρχεται να αποτυπώσει την ιδέα της πληγής, τη στιγμή που εκατέρωθεν αυτής αναπτύσσονται ιαματικοί χώροι σε κάναβο, εκφράζοντας την ιδέα του ράμματος. Η χαρακιά ταυτίζεται με τον βασικό άξονα της κίνησης του επισκέπτη, ενώ οι χώροι που αναπτύσσονται εκατέρωθεν αυτής, φιλοξενούν τις διάφορες λειτουργίες, αποτελώντας χώρους στάσης και θεραπείας.
Η ροϊκότητα του βασικού άξονα εκφράζει τη ροϊκότητα του νερού, ενώ η διαρκής ανοδική του πορεία συνδέεται με την ανάβλυση του ιαματικού νερού από τα έγκατα της γης.
Παρατηρώντας τις πηγές του Καλλιδρόμου, πρωταρχική ανάγκη αποτέλεσε η σύνδεση των διασπαρμένων λιμνών μεταξύ τους, καθώς και η ανάδειξη του φυσικού τοπίου με διαδρομές. Στην προσπάθεια αυτή, κρίθηκε σημαντική η ενεργοποίηση της κεντρικής ζώνης, η οποία θα επιτρέπει τη σύνδεση με το βουνό και θα προσφέρει νέες δυνατότητες στον περιπατητή ή λουόμενο. Παράλληλα, γεννήθηκε η ανάγκη για τον σχεδιασμό ενός κτιρίου μεσαίας κλίμακας που θα λειτουργεί ως πέρασμα και στάση, και θα συνομιλεί με τα φυσικά στοιχεία του τόπου, δημιουργώντας μία νέα τοπιογραφία. Επιπλέον, βασικό μέλημα αποτέλεσε η χθόνια σχέση με το έδαφος για τη δημιουργία ενός εσωστρεφούς χώρου και μιας μυστικιστικής ατμόσφαιρας.
Στόχος του σχεδιασμού είναι η δημιουργία υποδομών που θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά ως προς τις λίμνες, χωρίς να επιβληθούν σε αυτές και χωρίς να καταργήσουν τον δημόσιο χαρακτήρα του τόπου.
Δεδομένης της μοναδικότητας του τοπίου και του γεωμορφολογικού του ενδιαφέροντος, δε θα μπορούσε να παραλειφθεί η λειτουργία του και ως κέντρο ενημέρωσης, καθώς επίσης και ως ένα σημείο παρατήρησης της ευρύτερης περιοχής.
Το λειτουργικό πρόγραμμα του κέντρου προκύπτει μέσα από ένα σενάριο θεραπείας, άμεσα συσχετισμένο με το ανθρώπινο σώμα και με έμφαση στην τελετουργία του νερού, καθιστώντας έτσι τον χώρο αφηγηματικό. Επομένως, διαμορφώνεται μια πορεία που δεν έχει ορισμένη αρχή και τέλος, αλλά οδηγεί τον θεραπευόμενο στους διάφορους, εσωστρεφείς χώρους, ανάλογα με τις ιαματικές του ανάγκες.
Η επιλογή των υλικών προέκυψε από την ανάγκη ένταξης του κτιρίου στο φυσικό τοπίο. Έτσι, ως κύρια υλικά δόμησης αξιοποιούνται η τοπική πέτρα, συγκεκριμένα στον άξονα που ορίζει την κίνηση και το εμφανές σκυρόδεμα, υλικό κατασκευής του φέροντος οργανισμού και των ιαματικών χώρων. Τα βατά δώματα επιλέγεται να επιστρωθούν με πατημένο χώμα, ενώ τα δώματα των κεκλιμένων στεγών καλύπτονται με σκύρα, τα οποία εξάγονται κατά την δημιουργία του σκάμματος, προκειμένου να υπάρξει σύνδεση και αρμονία με το βραχώδες στοιχείο του περιβάλλοντος.
Στοιχεία έργου
Τίτλος εργασίας Πορεία προς την ίαση στα Λουτρά του Ηρακλή: Κέντρο Θερμαλισμού και Ευεξίας στις Πηγές του Καλλιδρόμου
Τυπολογία Διπλωματική εργασία
Εξεταστική περίοδος Σεπτέμβριος 2023
Φοιτήτριες Βαρέλη Αικατερίνη – Κωστή Χριστίνα
Επιβλέποντες Τσιράκη Σοφία, Αγγελής Γεώργιος
Σύμβουλος Βασιλάτος Παναγιώτης
Σχολή Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο – Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
The present thesis by Aikaterini Vareli and Christina Kosti, concerns the design of a Thermal and Wellness Center at the thermal springs of Kallidromo, also known as Psoroneria. The study area was chosen by the study group after their visit, as well as their personal interest in the beneficial elements of the thermal water.
According to the myth, the goddess Athena asked Gaia to create the springs of Kallidromos and Thermopylae and offered them to Heracles, so that he could heal his wounds after each of his achievements. The special atmosphere of the landscape, the emblematic presence of the thermal springs and the mountain, as well as the mythological element that charges the area, laid the foundations of our thinking and at the same time composed our design background. After extensive research and analysis, we received the necessary means for our design.
The central idea of the architectural proposal is a reference to the wounds of Hercules, which are to be healed by the thermal water.
Thus, an elongated, serrated scratch on the mountain comes to capture the idea of the wound. At the same time, spaces with inclined grid develop on either side of this wound, expressing the idea of the stitch. The scratch is identified with the main axis of the visitor’s movement, while the spaces that develop on either side of it, host the various treatments, being places to heal. The fluidity of the main axis expresses the fluidity of water, while its continuous upward course is connected to the continuous gushing of the thermal water from the bowels of the earth.
Observing the springs of Kallidromo, the primary need is to connect the scattered lakes as well as to highlight the natural landscape with routes. In this effort, the activation of the central zone is considered important, which allows the connection with the mountain and offers new possibilities to the visitor.
At the same time, the need arises for the design of a medium-scale building that will function as a passage-stop and will converse with the natural elements of the place, creating a new topography.
In addition, a key concern is the chthonic relationship with the ground, in order to create an introverted space and a mystical atmosphere.
The aim of the design is to create infrastructures that will complement the lakes, without imposing on them and without removing the public character of the place, but adding therapeutic activities for the body and soul.
Given the uniqueness of the landscape and its geomorphological interest, its function as an information center, as well as an observation point of the wider area, could not be overlooked.
The main materials used are stone – on the axis that defines the movement – and exposed concrete – in the therapeutic areas. The passable roofs are chosen to be covered with soil, while the inclined roofs are covered with local stone. The resulting spatial footprint, at the end of the design process, supports the iconicity of the water element (lakes), the terrestrial environment (soil, rock, planting) and the built environment, which are attached together, constituting a harmonized, fully integrated whole.
Facts & Credits
Project title Path to Healing at the Baths of Hercules: Thermal and Wellness Center at the Springs of Kallidromo
Typology Diploma thesis
Academic semester September 2023
Students Aikaterini Vareli, Christina Kosti
Supervisors Sofia Tsiraki, Georgios Aggelis
Advisor Panagiotis Vasilatos
Institution National Technical University of Athens – School of Architecture
READ ALSO: Κέντρο Παλαιοντολογίας στη Μηλιά Γρεβενών | Διπλωματική εργασία των Δόγκαλη Νίκου, Κουτσουρά Νίκου και Πολυχρονάκη Νικόλα