Η παρούσα διπλωματική αφορά στο σχεδιασμό της αφετηρίας ενός δικτύου περιπατητικών διαδρομών που διασχίζουν σημεία ενδιαφέροντος του συμπλέγματος Αντίπαρος – Δεσποτικό.
Δομείται σε τρεις άξονες περιηγήσεων: την ιστορία, τον πολιτισμό και το περιβάλλον. Η εν λόγω αφετηρία – κέντρο βάρους του δικτύου, αποτελεί το σημείο ενημέρωσης των επισκεπτών σχετικά με τις τρεις θεματικές και το σημείο εκκίνησης των αντίστοιχων διαδρομών.
Συγκεκριμένα, σχεδιάζονται τρεις διαδρομές που διασχίζουν την ιστορική, πολιτιστική και φυσική κληρονομιά των νησιών. Ο άξονας της ιστορίας αναφέρεται στο νησί του Δεσποτικού, όπου βρίσκεται το αναστηλωμένο ιερό του Απόλλωνα και πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων.
Η ιστορική διαδρομή διασχίζει το νησί, από το ιερό ως την παραλία Λιβάδι. Ο πολιτιστικός άξονας αναφέρεται στη μεταλλευτική ιστορία της Αντιπάρου, καθώς η εξόρυξη μετάλλου ήταν η βασική οικονομική δραστηριότητα μέχρι το 1950. Η δεύτερη διαδρομή διέρχεται από εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις μεταλλείων βόρεια του οικισμού του Αγίου Γεωργίου και είναι κυκλική.
Τέλος, ο άξονας του περιβάλλοντος αφορά στην ιδιαίτερη γεωμορφολογία της Αντιπάρου, και συγκεκριμένα στους γεωτόπους, δηλαδή τα γεωλογικά μνημεία που εντοπίζονται στο νότιο τμήμα του νησιού, τη Χερσόνησο Πεταλίδα. Από τα σημεία αυτά διέρχεται η προτεινόμενη φυσιολατρική διαδρομή.
Η αφετηρία των διαδρομών αυτών τοποθετείται στον οικισμό του Αγίου Γεωργίου στην Αντίπαρο, στο σημείο όπου συνέρχονται και οι τρεις άξονες. Εκεί σχεδιάζονται μουσειακές ενότητες, αντίστοιχες των αξόνων, συγκεκριμένα Αρχαιολογικό Μουσείο Δεσποτικού, Μουσείο Περιβάλλοντος και Μεταλλευτικής Ιστορίας, εργαστήρια για την εξυπηρέτηση των μελετητών, αρχαιολόγων και περιβαλλοντολόγων, καθώς και χώροι που αποδίδονται στην κοινότητα της Αντιπάρου.
Κεντρική ιδέα του σχεδιασμού είναι η ανάδειξη του ισχυρού άξονα που ενώνει νοητά τον Προφήτη Ηλία, το ψηλότερο σημείο της Αντιπάρου, με το ιερό του Απόλλωνα στο Δεσποτικό. Ο κεντρικός αυτός άξονας υλοποιείται ως μια ανοιχτή διαδρομή γύρω από την οποία δομείται η συνολική παρέμβαση που περιλαμβάνει την αφετηρία του δικτύου μονοπατιών.
Συγκεκριμένα, κατά μήκος του άξονα τοποθετούνται διαδοχικά στάση δημοτικής συγκοινωνίας, ένα παρατηρητήριο, οι προαναφερθείσες κτηριακές ενότητες και υποδομές θαλάσσιας συγκοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης μιας προβλήτας που συνδέεται με την αντίστοιχή της στο Δεσποτικό. Η σχεδιαστική πρόταση ολοκληρώνεται με την τοποθέτηση σε αυτό σημειακής παρέμβασης προς εξυπηρέτηση αναγκών αποθήκευσης και σκίασης αρχαιολόγων και επισκεπτών.
Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που ορίζουν τον άξονα – διαδρομή, καθώς και η σχέση των κτηρίων με το έδαφος προκύπτουν από ποιότητες που εντοπίστηκαν κατά την ανάλυση του τόπου. Τα κτήρια τοποθετούνται γύρω από τον άξονα και στην κατεύθυνση της ενότητας στην οποία αναφέρονται.
Οι είσοδοι βρίσκονται εκατέρωθεν της κεντρικής διαδρομής, επιτρέποντας στον επισκέπτη να διασχίσει τη σύνθεση χωρίς να εισέλθει σε κλειστό χώρο. Η διαδρομή παραμένει ανοιχτή σε όλο το μήκος της και συμπληρώνεται από μια δεύτερη, σχήματος Γ, που επιτρέπει την κίνηση στα δώματα.
Επιπλέον, η κτηριακή παρέμβαση οριοθετείται από δύο πύργους και τοποθετείται όσο το δυνατόν πιο κοντά στο έδαφος, υλικά, χρωματικά, αλλά κυρίως μέσω της τομής. Προς επίτευξη της ένταξής της στο φυσικό τοπίο, επιλέγεται η πέτρα ως κύριο υλικό δόμησης, ενώ τα κτήρια παραμένουν σε ένα μέρος τους υπόσκαφα με αίθρια για φωτισμό και αερισμό, γεγονός που ενισχύει και τη βιοκλιματική τους συμπεριφορά. Ταυτόχρονα, η πρόταση δανείζεται από τον τόπο το στοιχείο της ξερολιθιάς, το οποίο επαναλαμβάνεται ορίζοντας τις αυλές. Στόχος των παραπάνω χειρισμών είναι να δοθεί ένας χθόνιος χαρακτήρας στο σύνολο της παρέμβασης ώστε αυτή να διαγράφεται ως κομμάτι του φυσικού τοπίου.
Συνολικά, η πρόταση επιχειρεί να αναδείξει τα ιστορικά, πολιτιστικά και φυσικά μνημεία του συμπλέγματος, εξασφαλίζοντας την προσβασιμότητα και την ένταξή τους στο υπάρχον τουριστικό δίκτυο της Αντιπάρου.
Ουσιαστικά, αποτελεί έναν πυκνωτή που συγκεντρώνει τους επισκέπτες, τους ενημερώνει σχετικά με τις θεματικές, και έπειτα διαχέει τις κινήσεις προς τις αντίστοιχες κατευθύνσεις.
Credits & Details
Τίτλος: Αντίπαρος – Δεσποτικό: Αφετηρία Περιήγησης στο Ιστορικό, Πολιτιστικό και Φυσικό Τοπίο
Φοιτητές: Χρυσή-Λήδα Σκορδίλη, Δανάη Τσέλου
Εξεταστική Περίοδος: Ιούλιος 2020
Μάθημα: Διπλωματική Εργασία
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Τσιράκη Σοφία
Σχολή: Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ)
This diploma thesis is conceived as the design of the starting point of a network of paths which traverse the sights on the island complex of Antiparos – Despotiko.
It is structured upon three trailing axes: history, culture and the natural environment. The designed starting point – centroid of the network – functions both as an information center about the said topics and as the point of departure to the corresponding trails.
Specifically, three separate trails which cross the historic, cultural and natural heritage of the complex are designed. The historic axis refers to the island of Despotiko, where the recently restored temple of Apollo is situated and several ancient artifacts have been discovered.
The corresponding historic trail traverses the island, leading from the temple to Livadi beach. The cultural axis relates to the mining history of Antiparos, as the extraction of ore was the main local economic activity up until the 1950s.
The second trail is circular and passes through abandoned mining facilities on the northern side of Agios Georgios village. Last but not least, the environmental axis pertains to the geomorphology of Antiparos; in particular to its geotopes, i.e. geological monuments of nature, which are situated on the southernmost part of the island, Petalida Peninsula. The environmental trail crosses those points.
The starting point of the aforementioned trails is positioned in the village of Agios Georgios, where the three axes meet. Museums corresponding to the axes are layed out at the selected location, namely the Archaeological Museum of Despotiko, the Environmental Museum and the Museum of Mining History, together with laboratories to complement the needs of archaeologists and environmentalists, as well as spaces offered to the local community.
Conceptually, the master plan is articulated on the accent of the axis connecting the chapel of Prophet Elias on Antiparos’ highest peak, with the temple of Apollo in Despotiko. This axis is realised as a pathway, around which the previously described infrastructures are attached. Particularly, along the trail, a bus stop, a watchtower, the aforementioned complex of buildings and a base for marine transportation, including a pier connected to a second one in Despotiko are successively positioned. The design proposal culminates in the planning of a small–scale facility that provides storage and shading for both visitors and archaeologists on Despotiko.
Both the architectural elements that define the trail-axis, as well as the building-ground relationship derive from qualities detected during locus analysis. The buildings are placed around the axis and oriented towards the direction of their corresponding area of interest.
All their entrances are found on the sides of the main pathway, thus allowing the visitor to traverse the composition without entering buildings’ interior. The trail remains open throughout its length and is complemented with a second Γ-shaped one, which capacitates the movement on the terraces of the designed buildings.
Furthermore, tower-elevations delimit the building complex, which is positioned for its most part the closest possible to the ground, not only by use of earthy materials and colors, but also via its section. To this effect, the prime material selected is stone, while part of the complex remains underground with atriums for proper ventilation and lightning, which reinforce sustainability.
In parallel, the project borrows the rubble walls found on the island, which are duplicated to define museum courtyards. Τhese gestures aim to attribute a subterranean atmosphere to the design, so that it blends with the natural landscape.
Overall, the project aims to highlight the historical, cultural and natural sights of the island complex, as well as render them accessible and incorporate them to the existing touristic network. Ultimately, the objective is to gather guests, inform them about the areas of interest and then distribute their movements to the corresponding directions.
Credits & Details
Project Title: Antiparos – Despotiko: Trailing the historic, cultural and natural landscape
Students: Chrysi – Lida Skordili, Danai Tselou
Date: July 2020
Course: Diploma thesis
Supervisor: Sofia Tsiraki
Institution: School of Architecture, National Technical University of Athens (NTUA)
READ ALSO: Lemnos _ Seaside House | Student work by George Tsiorolis