Αναβίωση Πνευματικού Κέντρου Πειραιά: Ένας νέος πολιτιστικός πυρήνας μεταξύ λόφου και θάλασσας | Διπλωματική εργασία από τις Παπαχρήστου Ελένη-Αφροδίτη, Παναγοπούλου Αγγελική και Καραβοκύρη Αικατερίνη

This diploma thesis project by Papachristou Eleni-Afroditi, Panagopoulou Angeliki and Karavokyri Aikaterini, concerns the activation of the Piraeus Cultural Center by the architect Ioannis Liapis, as well as the expansion of the building into the adjacent undeveloped plot. The building is located in Mikrolimano, between Delaveri Coast and Alexandros Papastasiou Avenue. In the place of this building, until the 1960s, stood the villa of Alexandros Zachariou, which was demolished with the purpose of creating a building for art and culture. It was designed by Ioannis Liapis with clear references to the Kastella hill. Construction began in 1972 but was never completed due to a lack of funding from the Municipality of Piraeus.

-text by the authors

The building undoubtedly attracts the attention of passersby with its innovative design. It is characterized by its simple and clean lines, levels that alternate in different dimensions, and the creation of sheltered and open spaces.

The study of visual perspectives was done in such a way as to provide the visitor with an unobstructed view of the sea. Furthermore, the architect fully exploited the possibility of integration into the rock, creating a dialogue with the landscape.

The synthetic idea includes the creation of a central square as the core and attraction point for visitors. The main gesture is the orientation toward the sea, which is made evident through the gradual leveling of surfaces and the differentiation of volumes.

Architectural elements such as light, shadow, water, materials, and visual perspectives were taken into account in the design to provide the visitor with a highly sensory experience. Specifically, the use of planting and water in outdoor spaces defines the paths for pedestrians.

As for the building’s uses, there are exhibition spaces, a three-story library, reading rooms, a workshop, an amphitheater, refreshment areas, and multipurpose spaces available to visitors. Additionally, aside from the central square, there is an outdoor event space from which visitors can enjoy a view of the sea.

Two vertical elements are added to the composition as landmarks, one functioning as an observatory and the other as the central staircase providing access to the building from Papastasiou Avenue. However, the main entrance to the building is from the square.

Αcknowledgements
We would like to thank our professor, Mr. Stavros Stavridis, for his valuable guidance throughout the duration of this thesis, as well as Mr. Panagiotis Vasilatos for his advice. Warm thanks to Mr. Manolis Oikonomou for providing us with visual material and the design archive. Finally, we would like to thank our family and friends for their support.

Facts & Credits

Project title: Revival of Piraeus Cultural Center: A new cultural core between Kastella’s Hill and the sea

Project type: Diploma thesis project

Project team: Papachristou Eleni Afroditi, Panagopoulou Angeliki, Karavokyri Aikaterini

Supervisors: Stavros Stavridis

University: Architecture department, National Technical University of Athens

Date of presentation: July 2023

Η παρούσα διπλωματική εργασία αφορά την ενεργοποίηση του Πνευματικού Κέντρου Πειραιά του αρχιτέκτονα Ιωάννη Λιάπη, καθώς και την επέκταση του κτιρίου στο διπλανό αδόμητο οικόπεδο. To εν λόγω κτίριο βρίσκεται στο Μικρολίμανο, μεταξύ της Aκτής Δηλαβέρη της  Λεωφόρου Αλεξάνδρου Παπαναστασίου. Στη θέση του κτηρίου αυτού,  μέχρι τη δεκαετία του ‘60 δέσποζε η βίλα του Αλέξανδρου Ζαχαρίου, η οποία και κατεδαφίστηκε με σκοπό τη δημιουργία ενός κτηρίου τέχνης και πολιτισμού. Σχεδιάστηκε από τον Ιωάννη Λιάπη με σαφείς αναφορές στον βράχο της Καστέλλας. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1972, χωρίς όμως ποτέ να ολοκληρωθεί λόγω αδυναμίας κάλυψης των εξόδων από το Δήμο Πειραιά.

-κείμενο από τις δημιουργούς

Το κτίριο αναμφίβολα ελκύει τη ματιά του περαστικού με την πρωτοποριακή του σχεδίαση. Χαρακτηρίζεται για τις λιτές και καθαρές γραμμές του, επίπεδα που διαδέχονται το ένα το άλλο σε διαφορετικές διαστάσεις και δημιουργούν στεγασμένους και μη χώρους.

Η μελέτη των οπτικών φυγών, έγινε κατά τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να παρέχει στον επισκέπτη ανεμπόδιστη θέα προς τη θάλασσα. Ακόμη, ο αρχιτέκτονας εκμεταλλεύτηκε πλήρως τη δυνατότητα ένταξης στο βράχο δημιουργώντας έναν διάλογο με το τοπίο.

Η συνθετική ιδέα περιλαμβάνει τη δημιουργία μίας κεντρικής πλατείας, ως πυρήνα και πόλο έλξης των επισκεπτών. Βασική χειρονομία αποτελεί η στροφή προς τη θάλασσα, που γίνεται αισθητή από την κλιμακωτή απομείωση επιπέδων και την διαφοροποίηση των όγκων.

Αρχιτεκτονικά εργαλεία όπως το φως, η σκιά, το υδάτινο στοιχείο, οι υλικότητες και οι οπτικές φυγές, λήφθηκαν υπόψιν στον σχεδιασμό, έτσι ώστε να παρέχουν στον επισκέπτη μία πολύ-αισθητηριακή εμπειρία. Συγκεκριμένα, η χρήση της φύτευσης και του υδάτινου στοιχείου στους εξωτερικούς χώρους, ορίζει τις υπαίθριες πορείες του περιπατητή.

Όσον αφορά τις χρήσεις του κτιρίου, διατίθενται για τους επισκέπτες εκθεσιακοί χώροι, μία τριώροφη βιβλιοθήκη, αναγνωστήριο, workshop, αμφιθέατρο, αναψυκτήρια, καθώς και χώροι πολλαπλών χρήσεων. Ακόμη, πέραν της κεντρικής πλατείας, διατίθεται και χώρος υπαίθριων εκδηλώσεων σε επίπεδο που οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν την θέα προς τη θάλασσα.

Δύο κατακόρυφα στοιχεία προστίθενται στη σύνθεση ως τοπόσημα, το ένα λειτουργεί ως παρατηρητήριο ενώ το άλλο ως το κεντρικό κλιμακοστάσιο που προσφέρει πρόσβαση στο κτίριο από τη Λεωφόρο Παπαναστασίου. Η βασική είσοδος ωστόσο πραγματοποιείται από τη πλατεία.

Ευχαριστίες
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον καθηγητή μας κ. Σταύρο Σταυρίδη για την πολύτιμη καθοδηγησή του καθ΄ όλη τη διάρκεια εκπόνησης της εργασίας, καθώς και τον κ. Παναγιώτη Βασιλάτο για τις συμβουλές του. Θερμές ευχαριστίες στον κ. Μανώλη Οικονόμου για το εικονογραφικό υλικό και το σχεδιαστικό αρχείο που μοιράστηκε μαζί μας. Τέλος, ευχαριστούμε την οικογένεια και τους φίλους μας για την υποστήριξη τους.

Στοιχεία έργου

Τίτλος έργου: Αναβίωση Πνευματικού Κέντρου Πειραιά: Ένας νέος πολιτιστικός πυρήνας μεταξύ λόφου και θάλασσας

Τύπος έργου: Διπλωματική εργασία

Ομάδα εργασίας: Παπαχρήστου Ελένη-Αφροδίτη, Παναγοπούλου Αγγελική, Καραβοκύρη Αικατερίνη

Επιβλέποντες καθηγητές: Σταύρος Σταυρίδης

Πανεπιστημιακό ίδρυμα: Αρχιτεκτονική Σχολή, Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο

Περίοδος παρουσίασης: Ιούλιος 2023