ΑΣΤΙΚΟ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑ / ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΝΘΕΣΕΩΝ 9ου εξαμήνου/ ΕΜΠ / Α. Βερτεούρη, Π.Βασιλάκη, Ν.Μάρτσετιτς, Α. Χαζάπη,Ε. Υφαντή, Κ. Γαλακτίου, Π. Βαρδουλάκη

Ο καλύτερος κατά τη γνώμη μας τόπος για την χωροθέτηση αυτής της λειτουργικής εγκατάστασης που θα περιλαμβάνει όλες αυτές τις διαφορετικές χρήσεις είναι το προαύλιο μεταξύ των κτιρίων Τοσίτσα και Μπουμπουλίνας, που μέχρι τώρα είναι ένας κενός, «στεγνός» χώρος που απομένει σαν ακάλυπτος στρωμένος με μπετόν, ενώ μονο τους τελευταίους μήνες έχουν γίνει κάποιες φυτεύσεις δέντρων, κυρίως ακακίες και νεαρά πλατάνια, αλλά χωρίς περαιτέρω επεμβάσεις. Γύρω από αυτόν τον μεγάλο χώρο (65Χ30 μέτρα) συγκεντρώνονται διάφορες σημαντικές χρήσεις για την σχολή, όπως η Τ12, όπου οι περισσότεροι φοιτητές εργάζονται, το εστιατόριο της σχολής και οι είσοδοι στο κτήριο Μπουμπουλίνας. Συχνά, ιδιαίτερα την άνοιξη αλλά πλέον όλο και περισσότερους μήνες, πολλοί επιλέγουν να φέρουν το σχεδιαστήριο τους έξω και να δουλέψουν, και για σκιά ή προστασία από την βροχή καταφεύγουν στη μεγάλη στοά του κτηρίου Μπουμπουλίνας. Γενικά είναι ένας χώρος που έχει δυνατότητες να παραλάβει διάφορες δραστηριότητες, και οι ροές των καθημερινών κινήσεων των φοιτητών ορίζουν περιοχές που άλλες χρησιμοποιούνται λιγότερο και άλλες περισσότερο. Με βάση αυτές τις ροές θα μελετήσουμε τον χώρο και θα προτείνουμε πιθανές τοποθετήσεις του ή των στοιχείων.

Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε γύρω και κατά μήκος των πορειών αυτών τις κατασκευές μας, ώστε να εκμεταλλευτούμε τον αναξιοποίητο χώρο και να τονίσουμε τις ήδη υπάρχουσες λειτουργίες του. Το αντικείμενο μας υποθέτουμε ότι ανήκει σε μια ομάδα αντικειμένων με διαφορετικά μεγέθη, που θα σχηματίζουν νοητές συνέχειες και θα εμπλουτίζουν λειτουργικά το χώρο. Αυτά τα αντικείμενα μπορούν να έχουν το λιγότερο μία χρήση, και μελλοντικά θα μπορούν να αναδιαταχθούν με διάφορους τρόπους ώστε να προσαρμοσθούν και να εφαρμόσουν σε διαφορετικούς χώρους. Θα είναι δηλαδή καθαρά modules, με κοινά προφίλ ή σημεία ένωσης.

Στον χάρτη βλέπουμε ένα διάγραμμα ροών, όπου φαίνονται οι κύριες και οι δευτερεύουσες πορείες σε σχέση με την φύτευση και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του χώρου. Οι κύριες πορείες είναι αυτή από την είσοδο Τοσίτσα προς την πίσω είσοδο της Τ12 και το ένα κλιμακοστάσιο του κτιρίου Μπουμπουλίνας και αυτή προς το εστιατόριο, ενώ δευτερεύουσες είναι οι κινήσεις προς τα καμαρίνια και το δεύτερο κλιμακοστάσιο του Μπουμπουλίνας και στο κτίριο Τεχνικής Υπηρεσίας. Τα δέντρα που φυτεύτηκαν βρίσκονται τοποθετημένα σε ένα αρκετά κανονικό κάναβο και φαίνεται πως σκοπεύουν να τα πυκνώσουν ακόμα περισσότερο.

Ο φωτισμός παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην κατανομή και στις πυκνώσεις των χρήσεων που συναντάμε στο προαύλιο. Λόγω του προσανατολισμού του, το βόρειο και κεντρικό τμήμα της αυλής δέχεται περισσότερο φως από το νότιο. Έτσι τους χειμερινούς μήνες, που η σχολή χρησιμοποιείται και περισσότερο, οι φοιτητές όταν δουλέυουν έξω χρησιμοποιούν αυτό το τμήμα της αυλής, και σαν σκίαστρα όταν χρειάζεται λειτουργούν τα δέντρα, που είναι περισσότερα σε αυτή την πλευρά. Το καλοκαίρι αντίθετα, οι περισσότεροι προτιμούν το σκιερό και πιο δροσερό τμήμα, καθώς και την στοά του κτιρίου Μπουμπουλίνας. Η στοά αυτή πολλές φορές λειτουργεί σαν άτυπο καθιστικό, αφού ελλείψει σκαμπό πολλοί κάθονται στα σκαλιά της. Επίσης συχνά εκεί παρκάρουν ποδήλατα και μηχανάκια. Στην πλευρά του εστιατορίου δεν συναντάμε πολύ κόσμο, αν εξαιρέσουμε την πορεία που περιγράψαμε πριν, και εκεί συχνά γίνονται οι ανεφοδιασμοί της κουζίνας ενώ στο πλάι του κτιρίου Γκίνη βρίσκονται παρατεταγμένοι κάδοι απορριμμάτων, που δεν βοηθούν την βελτίωση του κλίματος. Παρόλα αυτά εκεί γίνονταν μέχρι τώρα οι εκδηλώσεις της σχολής όπως η απονομή των πτυχίων.

Οι κατασκευές που θέλουμε να εντάξουμε στο χώρο θέλουμε να βοηθήσουν τις ήδη υπάρχουσες λειτουργίες. Οι λειτουργικές ενότητες που θα ενσωματώνουν θα είναι οι εξής:

• καθιστικό
• χώροι εργασίας με σχεδιαστήριο και καθίσματα
• στέγαστρα
• επιφάνειες για εκθέσεις – αναρτήσεις αφισών ή εργασιών
• ράφια – εσοχές για έντυπα
• στηρίγματα για ποδήλατα

Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα, οι κατασκευές σαν σύνολο θα βρίσκονται σε ένα γενικό άξονα διαγώνιο στο βόρειο τμήμα του προαυλίου, λόγω του καλύτερου προσανατολισμού του, και θα χωρίζεται σε τρεις γενικές ενότητες: το βορειότερο τμήμα που θα σχετίζεται περισσότερο με την Τ12 και θα έχει κυρίως χώρους εργασίας, το μεσαίο τμήμα που βρίσκεται παράλληλα με τις κύριες ροές κίνησης και θα έχει χαρακτήρα πληροφόρησης, και το τρίτο και νοτιότερο τμήμα που σχετίζεται με την στοά και θα φιλοξενεί χώρους καθιστικού. Το μεγαλύτερο κομμάτι της κατασκευής, το οποίο και θα μελετήσουμε πιο διεξοδικά, θα συνδυάζει όλες τις παραπάνω χρήσεις και το τοποθετούμε περίπου στο κέντρο του άξονα μας, όπως φαίνεται και στο διάγραμμα.

Το κεντρικό στοιχείο προέκυψε με βάση τρείς βασικές χαράξεις σε κάτοψη και με την αρχή ότι χωρίζουμε το αντικείμενο σε τρεις βασικούς τομείς που στην κατασκευή δεν ορίζονται απόλυτα αλλά συνδέονται με ομαλές μεταβάσεις. Το κομμάτι (ζώνη Α)το πιο κοντινό στην βασική πορεία είναι μια διαμόρφωση που περιλαμβάνει καθιστικό και η οποία κινείται γύρω από ένα από τα δέντρα, καθώς και μια κάθετη επιφάνεια για ανάρτηση αφισών και οπές για έντυπα και αποτελεί το πιο «δημόσιο» τμήμα της κατασκευής. Η μεσαία ζώνη (ζώνη Β)είναι συνδετική και θα μπορούσε να έχει κάποια σταντ για ποδήλατα, και είναι το πιο χαμηλό στοιχείο της κατασκευής. Τέλος η νότια απόληξη της κατασκευής (ζώνη Γ) αποτελείται από πάγκο εργασίας και καθίσματα με στέγαστρο κατάλληλου προσανατολισμού, και είναι το πιο «ιδιωτικό» τμήμα.

Βασική συνθετική ιδέα είναι κάθε ανεξάρτητο λειτουργικό στοιχείο στην κατασκευή να μετατρέπεται σε ένα άλλο. Πιο συγκεκριμένα οι αλλαγές αυτές να φαίνονται στο ύψος, δηλαδή κατά μήκος της κατασκευής να δημιουργούνται εξάρσεις και υποβαθμίσεις ανάλογα με την εκάστοτε λειτουργία. Έτσι βλέπουμε το κάθισμα του χώρου εργασίας να γίνεται το ψηλότερο τμήμα της πλάτης των κερκίδων της ζώνης Α, ενώ τα σκαλιά – καθίσματα της ίδιας ζώνης καθορίζουν την μορφή του στεγάστρου στην ζώνη Γ. Για την εφαρμογή αυτής της ιδέας σε πρώτη φάση δώσαμε στα επιμέρους στοιχεία τα απαραίτητα μεγέθη και δημιουργώντας κάποια βασικά προφίλ προσπαθήσαμε να ορίσουμε τον χώρο και την μορφή της κατασκευής. Στη συνέχεια αυτή η μορφή απλοποιήθηκε και έτσι μπορούμε να μελετήσουμε τις διαφορετικές εκδοχές της όσο αφορά την χωρητικότητα σε άτομα του κάθε χώρου, τα ύψη της κατασκευής και τις μεταβάσεις.

Πολύ σημαντικές είναι επίσης οι παράμετροι που θέτει η κατασκευή. Μια αρχή που ορίζουμε για την κατασκευή μας είναι πως θα είναι ημιμόνιμη. Θα μπορεί δηλαδή να λυθεί και να συναρμολογηθεί ξανά για λόγους μεταφοράς και αποθήκευσης, ενώ έτσι θα μπορεί να εκτεθεί σε διαφορετικούς χώρους. Αυτό απαιτεί λοιπόν να γίνει μια κατάτμηση στην κατασκευή σε τμήματα που να είναι εύκολα διαχειρίσιμα, ο τρόπος που αυτά θα συναρμολογούνται να μην είναι απλή κόλληση αλλά ίσως κάποιος τύπος «κουμπώματος» ώστε να διευκολύνεται η διαδικασία της συναρμογής. Επίσης θα ήταν καλό τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν να είναι ανθεκτικά και ελαφριά.

Το μοντέλο το οποίο προτείνουμε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί με διαφορετικούς τρόπους. Με μία τακτική κατάτμηση ανά 20 λ.χ. εκατοστά κατά μήκος ενός γενικού άξονα- ραχοκοκαλιά που διατρέχει την κατασκευή θα μπορούσαμε να κατασκευάσουμε με κομμάτια από κάποιο ελαφρύ υλικό όπως το Dow μια συμπαγή φόρμα η οποία θα στηριζόταν με κάποιον βοηθητικό σκελετό πχ από μέταλλο και μετά από πιο λεπτομερή καταμερισμό των επιφανειών θα επικαλυπτόταν με τμήματα κατασκευασμένα με vacuum forming. Εμείς προτείνουμε έναν καταμερισμό σε επάλληλα προφίλ από ξύλο ή μέταλλο. Τα κομμάτια αυτά θα δημιουργούν ένα σκελετό με δυνατότητες αλλού να μένει σχεδόν γυμνός και να αποκτά εκτός από κατασκευαστική μορφολογική και λειτουργική αξία, όπως για παράδειγμα στην ζώνη Β, και αλλού είτε να επικαλύπτεται με επιφάνειες τύπου vacuum forming είτε να πληρώμεται τελείως δίνοντας μια πιο συμπαγή αίσθηση και πιο σταθερή συμπεριφορά σε φορτίσεις, όπως π.χ σε καθιστικά.