Η ερευνητική εργασία των Ελισιάν Ράλλη και Νεφέλης Σαμιώτη, με τίτλο “Καταστροφή – Πτώση – Κενό: Κινητήριος δύναμη της Ιαπωνικής Αρχιτεκτονικής”, εστιάζει στην ανάγνωση της έννοιας της Ιαπωνικότητας υπό το πρίσμα της καταστροφής.
Η εργασία παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2019 στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ με επιβλέποντα καθηγητή τον Κώστα Τσιαμπάο.
–κείμενο από τους δημιουργούς
Το νόημα της καταστροφής για τις δημιουργούς έγκειται σε κάθε αναπόφευκτη απώλεια που απορρέει από τον κύκλο ζωής-θανάτου (υλική και άυλη, προσωπική και συλλογική) και οδηγεί στην πτώση παγιωμένων αντιλήψεων της αρχιτεκτονικής σκέψης. Ειδικότερα αναφερόμαστε σε φυσικές καταστροφές, προσωπικές τραγωδίες, καθώς και σε οικονομικές υφέσεις.
Το αποτύπωμα των καταστροφών αφήνει πίσω του κενό, στον χώρο και στο νου. Στο κενό αυτό μετεωρίζονται θραύσματα εμπειριών, που αναφέρονται στην ταυτότητα ενός τόπου ή μιας σχέσης που έχει χαθεί, και λειτουργούν ως φορέας συλλογικής μνήμης. Μέσω της δυναμικής αυτής διάστασης του κενού, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για ανάκαμψη και διαφυγή προς το μέλλον.
Επομένως, η καταστροφή, η πτώση και το κενό συγκροτούν, στην αναζήτησή μας, τον μηχανισμό ανάγνωσης της ιαπωνικής ιδιαιτερότητας (Ιαπωνικότητας).
Η μεθοδολογία προσέγγισης συγκροτείται μέσω της ανάλυσης Λόγου και πρακτικής, πέντε διακεκριμένων σύγχρονων Ιαπώνων αρχιτεκτόνων (Arata Isozaki, Toyo Ito, Kengo Kuma, Shigeru Ban και Junya Ishigami). Διερευνώνται έργα που σχετίζονται με καταστροφές και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα χρήσεων και ποιοτήτων: κατοικία, δημόσια κτήρια, περίπτερα εκθέσεων, καθώς και συνθέσεις μεταξύ τέχνης και αρχιτεκτονικής. Επιλέγουμε να ερμηνεύσουμε τα παραπάνω έργα, μέσα από τον μηχανισμό που αναφέρθηκε, γεγονός που προσφέρει μια νέα οπτική στο ζήτημα της Ιαπωνικότητας.
Κατά τη διεξαγωγή της μελέτης εντοπίστηκαν κοινοί παράγοντες στις αρχιτεκτονικές φιλοσοφίες και πρακτικές, των οποίων η υλοποίηση διαφέρει σε κάθε περίπτωση. Αυτοί αφορούν την έννοια της μνήμης, του ερειπίου και του εφήμερου, το δίπολο φύση-αρχιτεκτονική, την πολύπλευρη αμφισβήτηση του νεωτερισμού και την ισχυροποίηση των κοινωνικών δεσμών, στην προσπάθεια ανάκαμψης μετά από μια καταστροφή. Μέσω αυτών των κοινών στοιχείων επιχειρούμε να συνθέσουμε μια νέα διάσταση της έννοιας της Ιαπωνικότητας.
Τέλος, παρατηρούμε ότι πολλά από τα παραπάνω στοιχεία, τα οποία αναφέρονται στην οικουμενική υπόσταση του κενού, συγκροτούν μια συνθήκη που δεν περιορίζεται εντός των συνόρων της Ιαπωνίας. Αντίθετα θεωρούμε ότι δυνητικά λειτουργούν με διδακτικό χαρακτήρα και αγγίζουν πτυχές της δικής μας πραγματικότητας, στην οποία εκλείπει ένας αντίστοιχος μηχανισμός αποδοχής και ανάκαμψης από την καταστροφή.
Στοιχεία έργου
Τίτλος Εργασίας Καταστροφή – Πτώση – Κενό: Κινητήριος δύναμη της Ιαπωνικής Αρχιτεκτονικής
Φοιτήτριες Ελισιάν-Ελένη-Μαρία Ράλλη, Νεφέλη Σαμιώτη
Έτος Ιούνιος 2019
Μάθημα Ερευνητική Εργασία
Επιβλέπων Καθηγητής Κώστας Τσιαμπάος
Σχολή Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΕΜΠ
Research thesis by Elisian Ralli and Nefeli Samioti, entitled “Catastrophe – Collapse – Void: the driving force of Japanese Architecture”, explores the concept of Japan-ness in architecture in the light of the critical influence of catastrophe as a pivotal force.
Thesis was presented on June 2019 at the School of Architecture of National Technical University of Athens and was supervised by Kostas Tsiampaos.
–text by the authors
Catastrophe refers to every inevitable loss (material or immaterial, personal or collective) that arises as a result of the lifecycle predictably alternating between life and death. We argue that the catastrophes in question lead to the collapse of crystallized ideas that have long dominated the contemporary architectural discourse. We specifically discuss the effects of natural disasters and personal tragedies, as well as the impact of a devastating economic crisis.
The imprint of a catastrophe that is left in its wake, leaves behind a void that is both spatial and figurative. In this void, fractures of experiences remain scattered as a reminder of an identity or a relationship that is lost. The dynamic expression of this nothingness, that functions as a bearer of collective memory creates the conditions for recovery and a positive forward perspective.
The concepts of catastrophe, collapse and void hence constitute an analytical mechanism for the interpretation of Japan-ness.
Our approach is implemented through analyzing built as well as written works of five prominent contemporary Japanese architects, namely Arata Isozaki, Toyo Ito, Kengo Kuma, Shigeru Ban and Junya Ishigami. The chosen works are related to catastrophes in distinctly different ways, and cover a wide spectrum of functional and qualitative content. They are construed through the aforementioned mechanism, proposing a new perspective on the subject of Japan-ness.
Facts & Credits
Project title Catastrophe – Collapse – Void: the driving force of Japanese Architecture
Students Elisian-Eleni-Maria Ralli, Nefeli Samioti
Date June 2019
Course Research thesis
Supervisor Kostas Tsiampaos
Institution Department of Architecture, NTUA
READ ALSO: Roofs of human dilemmas: the internal world of Krzysztof Kieślowski | Research Thesis by Chamalidou Aliki