Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης και Παιχνιδιού | Διπλωματική εργασία της Μαρίας – Ειρήνης Μπαρδάκα

Η Μαρία – Ειρήνη Μπαρδάκα στην Διπλωματική της εργασία με τίτλο “Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης και Παιχνιδιού” αναζητά το ‘ανέμελο παιχνίδι’ στο σύγχρονο αστικό τοπίο. Οι παιδικές χαρές περιπέτειας αποτελούν αναφορά για τον σχεδιασμό ενός Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών στην πόλη του Βόλου, ενός χώρου ανοιχτού σε προσαρμογή και οικειοποίηση από τα παιδιά. 

Το παιχνίδι είναι μια πολύμορφη και αφηρημένη, κιναισθητική ή πνευματική διεργασία, στο οποίο οι παίκτες πλάθουν έναν προσωρινά αληθινό για εκείνους κόσμο, μια αυστηρά οριοθετημένη χωρική εμπειρία, είτε καθαρά φαντασιακή, είτε με τη βοήθεια υλικών.

Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι στη ζωή ενός ατόμου, ενισχύοντας, μεταξύ άλλων, τη δημιουργικότητα και τις κοινωνικές δεξιότητες.

Στο σύγχρονο αστικό τοπίο, το ελεύθερο, αδόμητο παιχνίδι, άρχισε σταδιακά να ενοχοποιείται, να καταπιέζεται και οι χώροι που μπορούν να το φιλοξενήσουν να φθίνουν.

Στην παρούσα διπλωματική εργασία, με σκοπό τον επαναπροσδιορισμό των χώρων παιχνιδιού, διερευνώνται οι παιδικές χαρές περιπέτειας. Ανοιχτοί, περιφραγμένοι χώροι παιχνιδιού, εξοπλισμένοι με εργαλεία και άχρηστα αντικείμενα.

Αυτό το παράδοξο μοντέλο παιδικής χαράς υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στα ερείπια ενός βομβαρδισμένου τοπίου της Δανίας το 1943 και γνώρισε σπουδαία επιτυχία. 

Προτάθηκε σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις ως συστατικό στοιχείο μιας μεταπολεμικής αστικής ανάπλασης και παρά τα εμπόδια και τις ανησυχίες που προκαλούσε σε γονείς, ευδοκίμησε σε πολλές περιπτώσεις σε όλο τον κόσμο και σε βάθος χρόνου. Επειδή προσέφερε στα παιδιά  τη δυνατότητα να οικειοποιούνται και να προσαρμόζουν το χώρο τους, διεγείροντας την εφευρετικότητα, τη δημιουργικότητα την αντιμετώπιση προκλήσεων και ενθαρρύνοντας το ανέμελο, ευφάνταστο παιχνίδι, με τους ελάχιστους δυνατούς περιορισμούς. 

Ενδεχομένως όμως, αυτό το άναρχο και  ακατάστατο μοντέλο παιδικής χαράς να είναι δύσκολο να ενταχθεί στις σύγχρονες, πυκνές και αυστηρά δομημένες πόλεις, πόσο μάλλον στην καθημερινότητα του απαιτητικού προγράμματος των παιδιών που ζουν σε αυτές.

Στην παρούσα διπλωματική εργασία, επιδιώκεται η ενσωμάτωση ορισμένων βασικών χαρακτηριστικών μιας παιδικής χαράς περιπέτειας, στον σχεδιασμό ενός κτιρίου που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικές απαιτήσεις και τους κανονισμούς.

Η σύνθεση ενός Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών, ΚΔΑΠ, που λειτουργεί με σκοπό την φύλαξη και δημιουργική απασχόληση των παιδιών από εκπαιδευτικούς μετά το σχολείο φάνηκε ιδανική επιλογή να στεγάσει αυτό το εγχείρημα. 

Σε ένα κατάφυτο οικόπεδο στα όρια μεταξύ αστικού ιστού και του λόφου της Γορίτσας, στο Βόλο, συντίθεται ένα κτίριο με μεταβλητά στοιχεία και όρια, στο οποίο εισχωρεί το φυσικό τοπίο και συμπεριλαμβάνει χώρους παιχνιδιού, μελέτης, εργαστήρια δημιουργίας και οργανωμένων δραστηριοτήτων. 

Η διαδικασία σύνθεσης ξεκίνησε με τον σχεδιασμό μικρής κλίμακας αντικείμενων -ακανόνιστα εργαλεία παιχνιδιού, μεταβαλλόμενα έπιπλα και διαδραστικούς τοίχους-. Στη συνέχεια το κτήριο σχεδιάστηκε με τη χρήση ορθογωνικών και ημικυκλικών τοίχων, οι οποίοι συχνά περιλαμβάνουν κινητά τμήματα, σχηματίζοντας μεταβλητούς χώρους, τους οποίους σκεπάζει με μια κεκλιμένη στέγη.

Το κέντρο περιλαμβάνει αίθουσες ρομποτικής και μελέτης, εργαστήρια καλλιτεχνικών και πηλού, αίθουσες εναέριας γιόγκα και ξεκούρασης. Επιπλέον, υπάρχει χώρος έκθεσης, θερμοκήπιο, κουζίνα για εκπαιδευτικά εργαστήρια και δωμάτια για ενδεχόμενες νέες χρήσεις. Ύστερα το διπλό αμφιθέατρο εξυπηρετεί διάφορες χρήσεις. Η εξωτερική του πλευρά λειτουργεί και ως κλιμακοστάσιο που οδηγεί στη οροφή, ενώ η εσωτερική πλευρά διαθέτει κερκίδες σε διαφορετικά πλάτη και ύψη. Η σκηνή στο κέντρο είναι μεταβλητή, ο τοίχος στο κέντρο μπορεί να περιστρέφεται για να αλλάξει το σκηνικό μιας παράστασης.

Η στέγη λειτουργεί ως σημείο συνάντησης των χρήσεων του κτηρίου και του αστικού τοπίου, παρέχοντας έναν χώρο για εξερεύνηση, χαλάρωση και παιχνίδι.

Εξοπλίζεται με καθίσματα, αιώρες και παρτέρια. Οι τοίχοι του κτιρίου διαπερνούν τη οροφή και γίνονται στηθαία, δημιουργώντας ροές διαδρομών, στάσεις ή και κρυψώνες. 

Ουσιαστικά, στόχος  μου ήταν να δημιουργήσω τα εργαλεία με τα οποία τα παιδιά θα φτιάξουν το χώρο παιχνιδιού τους με τρόπους που ούτε εγώ μπορώ να προβλέψω.

Το κτήριο καλείται να αποτελέσει κτήμα των παιδιών ως χώρος πολιτισμού, αναψυχής, δημιουργίας και παιχνιδιού.

Στοιχεία έργου
Τίτλος έργου Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης και Παιχνιδιού
Τύπος έργου Διπλωματική εργασία
Φοιτήτρια Μαρία – Ειρήνη Μπαρδάκα
Επιβλέπουσα καθηγήτρια Έβελυν Γαβρήλου
Ημερομηνία παρουσίασης Ιούλιος 2024
Πανεπιστημιακό ίδρυμα Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Κείμενο από την δημιουργό

Maria – Irini Bardaka, in her Diploma thesis entitled “Creative Activity and Play Center”, seeks ‘carefree play’ in the modern urban landscape. Adventure playgrounds are a reference for the design of a Creative Activity Center for Children in the city of Volos, a space that aim to be adapted and appropriated by children.

Play is a vital part of childhood, fostering creativity and social skills.

However, in today’s urban environments, free, unstructured play is increasingly stigmatized, leading to a decline in spaces that encourage this essential activity.

This diploma thesis explores the concept of adventure playgrounds as a solution to this challenge, aiming to integrate their principles into modern architectural design.

Adventure playgrounds are unique spaces that prioritize imaginative play, allowing children to create their own worlds using everyday materials. Originating in Denmark in 1943, these playgrounds emerged from post-war urban regeneration needs and provide children with tools aand materials for self-directed, often risky play, enhancing creativity and resilience.

Despite their success, adventure playgrounds faced scrutiny, particularly from parents concerned about safety. This stigma contributes to the diminishing number of spaces for unstructured play, especially in urban settings where open land is scarce.

In response to this need, my thesis proposes a Center of Creative Activities and Play in Volos, Greece, which embodies adventure playground principles while adhering to contemporary safety standards.

The design process began with small-scale objects, including undefined play tools, flexible furniture and interactive walls. These adaptable items cater to various preferences among children, allowing them to decode their own play experiences. The area (4.000m) that was chosen, was designed be utilizing rectangular and semicircular walls that often include movable sections, forming variable spaces around this lush landfill, all topped by a sloped roof.

Key features of the center include robotics and study rooms, art and and clay workshops, as well as aerial yoga rooms and nap rooms. Additional spaces include a foyer, a greenhouse, a kitchen accessible for educational workshops and rooms for potential new uses. 

Moreover, a mirrored amphitheater serves various uses. The exterior, also functions as a staircase leading to the roof, while the interior provides seating at different widths and heights. The stage in the center is dynamic, featuring a wall that can rotate to change the scene or slide aside to create both closed and open spaces for performances.

The roof acts as a meeting point between the building’s functions and the urban landscape, serving as a space for exploration, relaxation, and play.

On its eastern side, it connects to the street and rises toward the west, echoing the slope of the hill. It is equipped with resting spots, hammocks, trampolines, and garden beds. The walls of the building bellow, extend through the roof, creating pathways and hiding spots.

This multifunctional design empowers children to shape their play environment, fostering an atmosphere where creativity flourishes under the guidance of educators. In conclusion, redefining play spaces is essential for young people. The Center of Creative Activities and Play serves as a model for incorporating adventure playground principles into urban architecture.

By prioritizing imaginative and unstructured play, we can reclaim space that encourage exploration, creativity, and growth in our increasingly regulated urban landscapes.

Facts & Credits
Project title Center of Creative Activities and Play
Type Design Thesis project
Student Maria Eirini Bardaka
Supervisor Gavrilou Evelyn
Presentation date September 2023
University School of Architecture, University of Thessaly
Text by the author