Η διπλωματική εργασία του Μέττα Λουκά και της Παπαδοπούλου Δέσποινας, με τίτλο: “Κέντρο Πολιτισμού Θάσου, Αναβίωση Αρχαίου Μουσείου – Η Τέχνη του Μαρμάρου”, πραγματεύεται το σχεδιασμό ενός αρχαίου μουσείου με σύγχρονη ερμηνεία στο νοτιό τμήμα του νησιού της Θάσου.
-text by the authors
Πρόκειται για έναν χώρο ψυχαγωγίας και μάθησης ο οποίος έχει ως στόχο να φέρει σε δημόσιο σκηνικό την τέχνη του μαρμάρου, από την ιστορική της διάσταση μέχρι το πως αυτή δυνητικά μπορεί να εξελιχθεί στο μέλλον.
Στο νότιο άκρο της Θάσου βρίσκεται η χερσόνησος της Αλυκής η οποία αποτελείται εξολοκλήρου από πέτρωμα γκριζόλευκου μαρμάρου και αποτελούσε ένα ανοιχτό λατομείο από την αρχαϊκή ως την ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική περίοδο. Το λατομείο εκτεινόταν σε μια ευρύτερη περιοχή με έκταση 130 τετραγωνικά χιλιόμετρα, οπού ακόμα και σήμερα τα απομεινάρια της διαδικασίας της λατόμευσης είναι ορατά.
H περιοχή επέμβασης βρίσκεται στο το πιο ψηλό παράλιο σημείο της περιοχής και δίνει μια πανοραμική άποψη στην Αλυκή και ιδιαίτερα στον αρχαιολογικό χώρο. Η απότομη κλίση του νότιου αυτού οικοπέδου, οδηγεί σε έναν γκρεμό 20 μέτρων εξολοκλήρου από λευκό μάρμαρο.
Η υψομετρική διαφορά δημιουργεί ένα αόρατο σκληρό όριο ανάμεσα στον επισκέπτη και τη θάλασσα, με το αιγαίο πέλαγος να απλώνεται μπροστά του δίχως όμως να μπορεί να έχει άμεσα επαφή με το νερό. Το γυμνό έδαφος, οι δυνατοί άνεμοι αλλά και ο ήχος των κυμάτων που σκάνε στη βάση του γκρεμού σε συνδυασμό με την θέα της θάλασσας μέχρι τον ορίζοντα κάνουν την εμπειρία του τόπου απόκοσμη.
Η ανθρώπινη παρέμβαση στο τοπίο είναι εμφανής και ανεπανόρθωτη. Όγκοι μαρμάρου τετραγωνικής διατομής και διαφόρων μεγεθών έχουν αφαιρεθεί πριν εκατοντάδες χρόνια αφήνοντας το αποτύπωμα τους στην επιφάνεια του εδάφους, ενώ τα υποκατάστατα της διαδικασίας της λατόμευσης είναι διάσπαρτα σε όλη την περιοχή.
Το ποια θα έπρεπε να είναι η αντιμετώπιση μας απέναντι σε ένα τέτοιο τόπο μας απασχόλησε από την αρχή της έρευνας μας.
Πως δίνεις ζωή στα εγκαταλελειμμένα λατομεία της αρχαιότητας σεβόμενος τη φύση και την ιστορία του τόπου, δίνοντας του όμως μια νέα κατεύθυνση και όραμα;
Πως εντάσεις σε έναν σχεδιασμό τις ανθρώπινες μεταβολές του τοπίου οι οποίες έγιναν πριν τόσα χρόνια που θεωρούνται κομμάτι της ιστορίας του πλέον?
Πως συνδέουμε παρελθόν και μέλλον?
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι σχεδιάζοντας ένα κτιριολογικό πρόγραμμα το οποίο απευθύνεται στο χθες, το σήμερα και το αύριο.
Το παρελθόν με έναν εκθεσιακό χώρο που δουλεύει σε συνεργασία με τον αρχαιολογικό χώρο της Αλυκής ο οποίος έχει ως στόχο να καταγράψει και να εκθέσει όλη την διαδικασία της επεξεργασίας του μαρμάρου: από την εξόρυξη μέχρι την τελική μορφή του.
Το παρόν με τη φιλοξενία πολιτιστικών δρώμενων, περιοδικών εκθέσεων και συνεδρίων, που συγκεντρώνουν σε έναν κοινό τόπο τις τέχνες, ο οποίος λείπει από την περιοχή. Το μέλλον με την δημιουργία μιας σχολής μαρμαροτεχνίας, η οποία δυνητικά μπορεί να λειτουργήσει σαν παράρτημα της σχολής καλών τεχνών, και θα έχει ως στόχο να διατηρήσει και να εξελίξει την τέχνη του μαρμάρου.
H διαδρομή αποτέλεσε την αφετηρία της συνθετικής σκέψης μας. Εφόσον θέλαμε το κτίριο να έχει το μικρότερο δυνατό καταστροφικό αντίκτυπο στο έδαφος, θα έπρεπε να αναπτυχθεί παράλληλα με την διαδρομή, ώστε να μην χρειαστεί να σκάψουμε τον βράχο ή να μπαζώσουμε το έδαφος. Σκεφτήκαμε για ένα κτίριο το οποίο ρέει μαζί με τις φυσικές υψομετρικές και βρίσκεται σε μια συνεχή συνομιλία με το τοπίο, αναδεικνύοντας τα ορύγματα και τη θέα της περιοχής.
Σε κάποια σημεία η διαδρομή είναι υπαίθρια, σε άλλα ημιυπαίθρια και αλλού κλειστή. Η εναλλαγές αυτές βοηθούν τον επισκέπτη να βιώσει με όλες του τις αισθήσεις τη φύση και το τοπίο. Προκειμένου να οριοθετήσουμε την διαδρομή, αλλά και για να υψώσουμε τα σημεία που είναι χαμηλότερα δημιουργώντας τα επίπεδα των πλακών, θεμελιώσαμε πέτρινα τοιχία παράλληλα με την διαδρομή τα οποία ορίζουν τις βασικές χαράξεις του κτιρίου λειτουργώντας και ως αντιστήριξη του εδάφους.
Το δομικό σύστημα του υπόλοιπου κτιρίου είναι η δομική ξυλεία, πιο συγκεκριμένα η επικολλητή ξυλεία η οποία επιλέχθηκε για τα μεγάλα ανοίγματα που επιτρέπει μεταξύ των υποστυλωμάτων, καθώς και για τα οικολογικά προτερήματα της σε σχέση με το μέταλλο ή το οπλισμένο σκυρόδεμα. Τα εσωτερικά σημεία της διαδρομής κλείνουν με μια ξύλινη στέγη επενδεδυμένη με σχιστόπλακες.
Facts & Credits:
Τίτλος έργου: Κέντρο Πολιτισμού Θάσου, Αναβίωση Αρχαίου Μουσείου – Η Τέχνη του Μαρμάρου
Φοιτητές: Μέττας Λουκάς, Παπαδοπούλου Δέσποινα
Επιβλέποντες καθηγητές: Πολυχρονόπουλος Δημήτρης, Γρηγοριάδου Μαρία, Γιουζέπας Δημήτρης
Ημερομηνία: Μάρτιος 2021
Μάθημα: Διπλωματική εργασία
Σχολή: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Δημοκρίτιο Πανεπιστήμιο Θράκης (Δ.Π.Θ.)
Diploma thesis by Mettas Loukas and Papadopoulou Despina, titled: “Thassos Cultural Center, Revival of the Ancient Museum – The Art of Marble Carving”, deals with the design of an ancient museum with modern interpretation in the southern part of the island Thassos.
It is a place for entertainment and education that aims to bring the art of marble carving into the limelight, from its historical roots to how it can potentially evolve in the future.
At the southern end of Thassos lies the Aliki peninsula which consists entirely of gray and white marble rock and was an open quarry from the Archaic age to the Roman and Early Christian period. The quarry stretched over a wider area of 130 square kilometers, where even today the remnants of the quarrying process are visible.
The intervention area is located at the highest coastal point of the area and gives a panoramic view of Aliki and the archaeological site. The steep slope of this southern plot leads to a 20-meter cliff made entirely of white marble. The altitude difference creates an invisible border between the visitor and the sea, with the Aegean Sea stretching in front of him but without being able to have direct contact with the water.
The bare ground, the strong winds and the sound of the waves crashing at the base of the cliff in combination with the view of the sea to the horizon make the experience of the place eerie. Human intervention in the landscape is obvious and irreparable. Marble volumes of square cross-section and various sizes have been removed hundreds of years ago leaving their imprint on the soil surface, while the substitutes of the quarrying process are scattered throughout the area.
What should our attitude be towards such a place has troubled us from the beginning of our research.
How do you breathe new life to the abandoned ancient quarries while respecting the nature and history of the place, while simultaneously giving it a new direction and vision?
How can you integrate into the design the human interventions to the landscape which took place so many years ago that are now considered part of its history?
How do we connect the past and the future?
The answer to this question is by devising a building program that addresses the past, the present and the future.
The past with an exhibition space that works in collaboration with the archaeological site of Aliki, which aims to preserve and exhibit the entire process of marble processing: from mining to its final form. The present with the hosting of cultural events, periodical exhibitions, and conferences, which bring together the arts in a common place, which is currently missing from the area.
The future with the creation of a marble workshop, which could potentially function as a branch of the school of fine arts, and will aim to maintain and develop the art of marble carving.
The “path” was the starting point of our synthesis. Since we wanted the building to have the least possible catastrophic impact on the ground, we developed it parallel to the main route, to minimize digging the ground or adding material to make it level. We envisioned a building that “flows” along with the natural altitudes and is in a constant conversation with the landscape, highlighting the trenches left from mining centuries ago as well as the view of the area.
In some places the route is completely outdoor, in others semi-outdoor and elsewhere closed. These alternations help the visitor experience nature and the landscape with all his senses. In order to define the path, but also to raise the lower points of the terrain creating the levels of the slabs, we raised stone walls with locally sourced stone parallel to the path, defining the basic layout of the building as well as acting as ground support. The structural system of the rest of the building is structural timber, more specifically glued laminated timber which was chosen for the large span lengths it allows between columns, as well as for its ecological benefits compared to metal or reinforced concrete. The interior areas of the route are enclosed with a wooden roof, lined with locally sourced slate stone.
Facts & Credits:
Project title: Cultural Center in Aliki Thasos, Revival of the Ancient Museum – The Art of Marble Carving
Team: Mettas Loukas, Papadopoulou Despoina
Supervisors: Polychronopoulos Dimitris, Grigoriadou Maria, Giouzepas Dimitris
Date: March 2021
Subject: Diploma Thesis
University: Department of Architecture, Democritus University of Thrace (D.U.TH.)
READ ALSO: Calçada House in Porto, Portugal | Ren Ito Arq.