Diploma thesis by Athina Andreadou, Eleni Papastamatiou and Ioulia Chante entitled “Re-identifying the urban Experience” concentrates on the re-identification possibilities of Athens Cultural City Center, and the unification of two existing heterogenous districts, through the utilization of an urban void.
It was presented in July 2017 at the Department of Architecture of Democritus University of Thrace and was supervised by Theoni Xanthi, Panos Kokkoris and Kostis Keventzidis.
-text by the authors
The unstructured areas in high-density city centers can sometimes play a crucial role in the designation of urban identity and the way we perceive the urban experience.
The area
The study area is located in Pagrati district, Athens, in a short distance from the historic city center. It is surrounded by many subterritorries and landmarks of cultural interest, among others the War and Byzantine Museum, the National Gallery, the remains of Aristotle’s Lyceum. The boulevard of Vasileos Konstantinou is the main axe that distinguish the Cultural center from the Pagrati district.
In this buffer zone, two promiscuous urban identities are detected. The one of the metropolitan Center of Athens characterized by privileged tenements and high quality of public space, and the other of the Pagrati middle-class neighbourhood, with high-density buildings, and commercial uses. The main artery roads that lead to the center of Pagkrati, are Rizari and Spyrou Merkouri St. where in their junction the intervention area is situated.
The plot
What interested us about the specific plot was its location and morphology. It is an urban peak beside which the character of the area alters. Ιt is a plot of a total area of 1674 square meters, of which only 838 square meters are considered to be buildable.
This area is one of the many small and non-functional urban spaces that exist in the neighborhood of Pagrati. Although it gives a sense of vacuum in the crowded urban landscape, it is an inaccessible space as it cannot get crossed and does not have a useful function for the habitants. It is essentially an isle in the center of two powerful road axes that worsen rather than facilitate the movement of the pedestrians.
The proposal
In an effort to solve the accessibility issues of the area and facilitate entrance to the building, the necessity of public space detection emerged. For this reason the half pedestrianization of Rizari St. is attempted. This gesture permits the development of a linear park and a sequence of routes, which give access at every level of the building and create public ambulations, overground squares and a new urban experience for the user.
The main idea of the building composition was the creation of a multi-purpose collective space, capable of hosting both cultural and educational events.
The building program is mainly aimed at artists and craftsmen, who need space and the right equipment to realize their ideas. Through this creative community, local residents and users are given the opportunity to develop their skills through collaboration and exchange of ideas.
The building consists of five floors. On the ground floor and underground there are the premises of the manual workshops (timber, metal), the café, the information office and the public semi-open amphitheater. On the first floor there is the cultural mega space, while from the second to the fourth floor are the work areas and the youth club, while the fifth floor is a cafe-sitting room.
The access to the building is achieved via the pedestrian part of Rizari Street, both on the ground floor and on the other floors, through a ramp that offers a sequence of ascending routes to the higher levels of the building. This creates a public stroll with repeated stops, views and movement at each level, offering more squares meters of public space than the total area of the plot and a new experience of the city to the user.
The total area of the arised public spaces is estimated to be the double of the existing. The structure of the building is mixed, consisted of concrete and metal. The concrete volume contains the vertical circulation cores and the ancillary areas, while the steel structure carries the open plan spaces and is articulated as a scaffold that climbs on the top of the steady volume, creating either public or private areas.
In the composition a small building of administrative and complementary uses is also integrated, which is connected to the main structure through a pedestrian bridge.
Facts & Credits
Project title Re-identifying the urban experience
Students Athina Andreadou, Eleni Papastamatiou, Ioulia Chante
Date July 2017
Course Diploma thesis
Supervisor Theoni Xanthi, Panos Kokkoris, Kostis Keventzidis
Institution Department of Architecture, Democritus University of Thrace
Η διπλωματική εργασία των Αθηνά Ανδρεάδου, Ελένη Παπασταματίου και Ιουλία Χαντέ τιτλοφορείται “Επαναπροσδιορισμός της αστικότητας στο Παγκράτι” και διερευνά τις δυνατότητες επαναπροσδιορισμού της αστικής εμπειρίας του πολιτιστικού κέντρου της Αθήνας, επιχειρώντας την προέκταση της προϋπάρχουσας πολιτισμικής ζώνης με σκοπό την ενοποίηση και συνεργασία επιμέρους αστικών ταυτοτήτων που υφίστανται στην περιοχή, μέσω της συμπλήρωσης ενός αστικού κενού.
Η εργασία παρουσιάστηκε τον Ιούλιο 2017 στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης με επιβλέποντες τους Θεώνη Ξάνθη, Πάνο Κόκκορη και Κωστή Κεβεντζίδη.
–κείμενο από τους δημιουργούς
Στα μεγάλα και πυκνοδομημένα αστικά κέντρα, συχνά εντοπίζονται μέσω της περιπλάνησης και παρατήρησης αδόμητοι χώροι – κενά, ικανά να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στην ανάδειξη της αστικής ταυτότητας ενός τόπου.
Η περιοχή
Η περιοχή μελέτης τοποθετείται στην Αθήνα, στην περιοχή του Παγκρατίου, σε μικρή απόσταση από το ιστορικό κέντρο της πόλης. Η συνοικία αυτή συνορεύει με το πολιτιστικό κέντρο των Αθηνών, σημαντικά κτήρια και τοπόσημα, όπως το Πολεμικό και το Βυζαντινό μουσείο, την Εθνική Πινακοθήκη, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, το Ωδείο Αθηνών ενώ παράλληλα διασχίζεται από τον οδικό άξονα της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου. Στην περιοχή αυτή εντοπίζονται δύο ετερογενείς αστικές ταυτότητες. Αυτή του μητροπολιτικού κέντρου και αυτή της μεσοαστικής συνοικίας που χαρακτηρίζεται από υψηλή και πυκνή δόμηση.
Κύριες αρτηρίες σύνδεσης του μητροπολιτικού κέντρου με την περιοχή, αποτελούν οι οδοί Ριζάρη και η Σπύρου Μερκούρη. Η οδός Ριζάρη, αποτελεί τον κύριο άξονα όπου αναπτύσσονται οι ζώνες πολιτισμού και εισχωρεί σε ένα βαθμό στην περιοχή μελέτης καταλήγοντας στην Σπύρου Μερκούρη, η οποία αποτελεί τον βασικό άξονα κινήσεων και εκτείνεται ως το κέντρο του Παγκρατίου. Η οδός Βασιλέως Γεωργίου που τέμνει αυτές τις δύο αρτηρίες λειτουργεί ως όριο μεταβολής του χαρακτήρα της συνοικίας. Στη συμβολή αυτών των οδών σχηματίζεται το οικόπεδο παρέμβασης.
Οικόπεδο παρέμβασης
Έναυσμα για την επιλογή του συγκεκριμένου οικοπέδου αποτέλεσε η τοποθεσία του αλλά και η μορφολογία του, καθώς αποτελεί μια αστική αιχμή εκατέρωθεν της οποίας μεταβάλλεται ο χαρακτήρας του αστικού τοπίου.
Πρόκειται για ένα οικόπεδο συνολικού εμβαδού 1674 τετραγωνικών μέτρων, εκ των οποίων μόνο τα 838 τετραγωνικά μέτρα θεωρούνται οικοδομήσιμα. Ο χώρος αυτός αποτελεί ένα από τα ποικίλα μικρά και μη λειτουργικά αστικά κενά που υπάρχουν στη γειτονιά του Παγκρατίου. Παρόλο που δίνει την αίσθηση του κενού και αποτελεί μια ανάσα μέσα στο ασφυκτικό αστικό τοπίο, αποτελεί έναν απρόσιτο χώρο καθώς δεν διασχίζεται και δεν διαθέτει χρήση ωφέλιμη προς τον κάτοικο. Ουσιαστικά αποτελεί μια νησίδα στο κέντρο δύο ισχυρών οδικών αξόνων που με την υφιστάμενη διαμόρφωσή της επιδεινώνει παρά διευκολύνει την κίνηση των περιπατητών.
Πρόταση
Βάσει ανάλυσης της περιοχής κρίναμε απαραίτητη την αστική συμπλήρωση του κενού αυτού, επιδιώκοντας τη δημιουργία ενός δημόσιου κτιρίου με πολιτιστικό χαρακτήρα, ο οποίος θα αποτελεί ωφέλιμο και αξιοποιήσιμο χώρο τόσο για τους χρήστες όσο και για τους κατοίκους της περιοχής.
Στην προσπάθεια επίλυσης των ζητημάτων προσβασιμότητας των πεζών τόσο στην περιοχή όσο και στο κτίριο, επιτακτική ανάγκη αποτέλεσε η δημιουργία δημόσιων χώρων και διαδρομών, που θα μπορούσαν να “αποσυμφορήσουν” την περιοχή και να μετατρέψουν τη νησίδα αυτή σε ένα χώρο συνάντησης, προσπελάσεων και δραστηριοτήτων αλλά και σε έναν κόμβο ενοποίησης και συνδιαλλαγής των ετερογενών στοιχείων του Παγκρατίου.
Η κεντρική ιδέα της κτιριακής σύνθεσης ήταν η δημιουργία ενός πολυχώρου συλλογικής εργασίας, ικανού να φιλοξενήσει παράλληλα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά δρώμενα.
Το κτιριολογικό πρόγραμμα απευθύνεται κυρίως σε καλλιτέχνες και τεχνίτες, που χρειάζονται το χώρο και τον κατάλληλο εξοπλισμό για να υλοποιήσουν τις ιδέες τους. Μέσω αυτής της δημιουργικής κοινότητας δίνεται η ευκαιρία σε κατοίκους και χρήστες της περιοχής να αναπτύξουν τις ικανότητές τους μέσω της συνεργασίας και της ανταλλαγής ιδεών.
Το κτίριο αποτελείται από πέντε ορόφους, ισόγειο και υπόγειο. Στον ισόγειο και υπόγειο χώρο οργανώνονται οι χώροι των χειρωνακτικών εργαστηρίων (ξυλείας, μετάλλου), η καφετέρια, το γραφείο πληροφοριών καθώς και το δημόσιο ημιυπαίθριο αμφιθέατρο. Στον πρώτο όροφο βρίσκεται ο πολιτιστικός μεγα-χώρος ενώ από τον δεύτερο μέχρι και τον τέταρτο όροφο περιλαμβάνονται οι χώροι εργασίας και η λέσχη νέων, ενώ ο πέμπτος όροφος λειτουργεί ως καφέ-καθιστικό.
Η πρόσβαση στο κτίριο επιτυγχάνεται μέσω του πεζόδρομου στην οδό Ριζάρη τόσο στο ισόγειο όσο και στους υπόλοιπους ορόφους μέσω μιας ράμπας που παραλαμβάνει τις κινήσεις από το κέντρο του Παγκρατίου, και επιτρέπει την ανάπτυξη μιας αλληλουχίας διαδρομών ανάβασης στα υψηλότερα στρώματα του κτιρίου. Η κατασκευή είναι σύμμικτη και αποτελείται από μπετόν και μέταλλο.
Δημιουργείται έτσι ένας δημόσιος περίπατος με επαναλαμβανόμενους χώρους στάσης, θέασης και κίνησης σε κάθε επίπεδο, προσφέροντας περισσότερα τετραγωνικά δημόσιου χώρου από το συνολικό εμβαδόν του οικοπέδου άλλα και μία νέα βιωματική εμπειρία της πόλης στον χρήστη.
Drawings – Σχέδια
Στοιχεία έργου
Τίτλος εργασίας Επαναπροσδιορισμός της αστικότητας στο Παγκράτι
Φοιτητές Αθηνά Ανδρεάδου, Ελένη Παπασταματίου, Ιουλία Χαντέ
Ημερομηνία Ιούλιος 2017
Μάθημα Διπλωματική εργασία
Επιβλέπων(-ουσα) Θεώνη Ξάνθη, Πάνος Κόκκορης, Κωστής Κεβεντζίδης
Ίδρυμα Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
READ ALSO: Fragments of Private Space | Research Thesis by Mariantina Papadea