Scavengers’ market, Omonia/MINION | Diploma thesis by Andreas Anagnostopoulos, Marina Mersiadou & Giorgos Michailidis

Diploma thesis by Andreas Anagnostopoulos, Marina Mersiadou and Giorgos Michailidis transplants the almost forgotten scavengers’ market of Athens into the empty shell of MINION, right next to Omonia square, having as main design goal the rejuvenation of the market, at the one hand, and the creation of hybridity and urban densification, on the other.

-text by the authors

Elaionas is a logistics landscape that sprawled and finally settled between housing isles, horticultural sites and natural elements, vast forms that dominated city’s scale. Every Sunday though thousands of people gather for the scavengers’ markets, making this wasteland temporarily urban. One of these markets takes place in a 2500m2 site in the middle of nowhere. According to members of the “Hermes” scavengers’ union, their weekly market needs to get established. They need a permanent home with storage spaces and an office to legally communicate with authorities.

Meanwhile…MINION used to be the first department store in Athens. After a fire and several bankruptcies, it holds 14.000m2 of unused public property, a vast void trapped in the centre of Athens, right next to Omonia square. This diploma project transplants the almost forgotten scavengers’ market of Athens into the empty shell of MINION.

The rejuvenation of the market is not only the goal but also a tool for generating hybridity and urban densification.

Multiplying the most exciting functions of the neighbourhood in the building’s public program would ensure better integration of the flea market in the area. Two underground and three aboveground floors are enough to host our public program. 3rd floor signals the end of public space, a public roof and a new ground for new architecture.

Adding flexible spaces and housing to the program promotes interaction between public and private, expands the building’s time schedule and supports financially the flea market.

The tool for expanding public space vertically is the ramp, which occupies the central courtyard of the Athenian building block. The ramp is an internal street; offers a smooth transition between public floors, is open and exposed to weather conditions. The scavengers’ flea market almost entirely occupies the building’s ground floor and both adjacent pedestrian streets. Urban equipment (street lights, benches, tents, loading areas and storage spaces) prepare this ground to host the flea market. A hair salon, food and beverage shops, and cafes ensure that public space is still exciting even when the market is closed. The market expands on the 1st and 2nd floor where an upcycling/second-hand market, a lab and the Scavengers’ Union office are allocated.

Above the public square two light volumes are constructed around the two existing elevator/staircase cores, dedicated to more private functions; a 500m2 flexible space for temporary events/activities and 1000m2 for housing. The increasing popularity of inner-city living underlines the importance of hybridity in cities. Co-existence of residential and public is more sustainable. Demand is growing for small apartments and shared facilities. 1st housing floor is therefore divided in 8 35m2 single apartments while 2nd floor is organized in 2 large co-living apartments. 3rd floor is both an infrastructural and structural system. It provides mechanical installations and soil to the elevated public square while bearing two CLT (cross-laminated timber) volumes. This structural floor consists of 3m high trusses standing on the existing concrete building. Both new volumes look like acrobats; they must be light and carefully step on very specific axes/points.

Facts & Credits
Project title  Scavengers’ market, Omonia/MINION
Students  Andreas Anagnostopoulos, Marina Mersiadou, Giorgos Michailidis
Supervisors  Nelly Marda, Androniki Miltiadou
Consultants  Penny Koutrolikou
Date  March 2019
Course  Diploma thesis
Institution  School of Architecture, National Technical University of Athens (NTUA)

Η διπλωματική εργασία του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου, της Μαρίνας Μερσιάδου και του Γιώργου Μιχαϊλίδη μεταφέρει το σχεδόν ξεχασμένο παζάρι ρακοσυλλεκτών της Αθήνας στο εγκαταλελειμένο κέλυφος του ΜΙΝΙΟΝ, στο κέντρο της Αθήνας δίπλα από την πλατεία Ομόνοιας, θέτοντας την αναβάθμιση της αγοράς ως στόχο της παρέμβασης αλλά και ως εργαλείο υβριδικότητας και πύκνωσης της πόλης εν γένει.

-κείμενο από τους δημιουργούς

Ο Ελαιώνας είναι ένα τοπίο υποδομών που διαχύθηκε και τελικά εγκαταστάθηκε ανάμεσα σε περιοχές κατοικίας, αγροτικές εκτάσεις και φυσικά στοιχεία, γιγάντιες μορφές που κυριάρχησαν στην κλίμακα της πόλης. Κάθε Κυριακή όμως εκατοντάδες άνθρωποι συγκεντρώνονται για τα παζάρια των ρακοσυλλεκτών, μετατρέποντας αυτόν τον υπολειμματικό τόπο προσωρινά σε αστικό. Ένα από αυτά τα παζάρια λαμβάνει χώρα σε οικόπεδο 2500m2 στην μέση του πουθενά. Σύμφωνα με μέλη του σωματείου ρακοσυλλεκτών “Ερμής”, το εβδομαδιαίο παζάρι τους πρέπει να καθιερωθεί. Χρειάζονται ένα μόνιμο σπίτι με πολλούς χώρους αποθήκευσης και ένα γραφείο για να επικοινωνούν νόμιμα πλέον με τις αρχές.

Την ίδια στιγμή…το ΜΙΝΙΟΝ υπήρξε το πρώτο πολυκατάστημα στην Αθήνα. Μετά από μια πυρκαγιά και μερικές πτωχεύσεις, αποτελεί αστικό κενό 14.000m2, ανεκμετάλευτη δημόσια περιουσία στο κέντρο της Αθήνας, δίπλα από την πλατεία Ομόνοιας. Αυτή η διπλωματική εργασία μεταφέρει το σχεδόν ξεχασμένο παζάρι ρακοσυλλεκτών της Αθήνας στο εγκαταλελειμένο κέλυφος του ΜΙΝΙΟΝ.

Η αναβάθμιση της αγοράς δεν είναι μόνο στόχος αλλά και εργαλείο υβριδικότητας και πύκνωσης της πόλης.

Αναπαράγοντας τις πιο συναρπαστικές χρήσεις της γειτονιάς στο δημόσιο πρόγραμμα του κτιρίου εξασφαλίζεται η καλύτερη ενσωμάτωση της αγοράς στην περιοχή. Δύο υπόγεια και τρία υπέργεια επίπεδα αρκούν για το δημόσιο πρόγραμμα του κτιρίου. Ο 3ος όροφος σηματοδοτεί το τέλος του δημόσιου χώρου και ένα νέο έδαφος για νέα αρχιτεκτονική.

Προσθέτοντας ευέλικτους χώρους και κατοικίες στο πρόγραμμα, ενισχύεται η αλληλεπίδραση δημόσιου και ιδιωτικού, διευρύνεται το χρονοδιάγραμμα του κτιρίου και χρηματοδοτείται η αγορά ρακοσυλλεκτών.

Το εργαλείο για την επέκταση του δημόσιου χώρου κατακόρυφα είναι η ράμπα, που καταλαμβάνει τον ακάλυπτο χωρο του οικοδομικού τετραγώνου. Η ράμπα είναι ένας εσωτερικός δρόμος, προσφέρει ομαλή μετάβαση μεταξύ των δημόσιων ορόφων, είναι ανοιχτός και εκτεθειμένος στις καιρικές συνθήκες. Η αγορά ρακοσυλλεκτών καταλαμβάνει σχεδόν ολόκληρο το ισόγειο του κτιρίου καθώς και τους γειτονικούς πεζοδρόμους. Αστικός εξοπλισμός (φωτισμός, καθίσματα, σκίαστρα, χώροι φόρτωσης και αποθηκευτικοί χώροι) προετοιμάζει το έδαφος για να φιλοξενήσει την αγορά. Ένα κομμωτήριο, καντίνες και καφέ εξασφαλίζουν ότι ο δημόσιος χώρος παραμένει ενεργός ακόμα και όταν η αγορά δεν λειτουργεί. Η αγορά επεκτείνεται στον 1ο και 2ο όροφο όπου βρίσκονται αγορά μεταχειρισμένων και μετασκευασμένων ειδών, ένα εργαστήριο και το σωματείου ρακοσυλλεκτών.

Πάνω από την δημόσια πλατεία, γύρω από τα δύο υπάρχοντα κλιμακοστάσια κατασκευάζονται δύο ελαφρείς όγκοι που αφιερώνονται σε ιδιωτικές χρήσεις: έναν ευέλικτο χώρο 500 m2 για δρώμενα/δραστηριότητες και 1000m2 κατοίκησης. Η συνεχώς αυξανόμενη απήχηση της διαβίωσης στο κέντρο, υπογραμμίζει την σημασία της υβριδικότητας στις πόλεις. Η συνύπαρξη κατοικίας και δημόσιου χώρου είναι πιο βιώσιμη. Η ζήτηση αυξάνεται για μικρά διαμερίσματα, κοινές εγκαταστάσεις και υποδομές. Ο 1ος όροφς κατοικίας διαιρείται σε 8 μικρα διαμερίσματα (35m2) ενώ ο 2ος αποτελείται από 2 μεγάλα διαμερίσματα συγκατοίκησης. Ο 3ος όροφος λειτουργεί τόσο ως δομικό σύστημα, αλλά και ως μηχανισμός υποδομής. Παρέχει ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις και χώμα/γη για την υπερυψωμένη πλατεία ενώ παράλληλα στηρίζει δύο νέα κτίρια κατασκευασμένα από CLT (cross-laminated timber). Αυτός ο στατικός όροφος αποτελείται απο δικτυώματα ύψους 3m που αρθρώνονται στο υπάρχον κτίριο. Τα δύο νέα ξύλινα κτίρια μοιάζουν να ακροβατούν, πρέπει δηλαδή να είναι ελαφριά και να πατούν προσεκτικά σε συγκεκριμένους άξονες και σημεία. 

Στοιχεία έργου
Τίτλος εργασίας  Αγορά ρακοσυλλεκτών, Ομόνοια/ΜΙΝΙΟΝ
Φοιτητές  Ανδρέας Αναγνωστόπουλος, Μαρίνα Μερσιάδου, Γιώργος Μιχαϊλίδης 
Επιβλέπουσες  Νέλλυ Μάρδα, Ανδρονίκη Μιλτιάδου
Σύμβουλος  Πέννυ Κουτρολύκου
Εξεταστική περίοδος  Μάρτιος 2019
Μάθημα  Διπλωματική εργασία
Σχολή  Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ)